Za pontyfikatu Anastazego II do Arles przybył Cezary (470-542), który wkrótce stanie się biskupem, świętym i przede wszystkim twórcą sławnej homilii o poczęciu św. Rebeki. Homilia zostanie zaliczona do wielkich mów historii, nie za jej genialność (ponieważ w porównaniu z innymi wielkimi mowami to bełkot), tylko z uwagi na wpływ, jaki będzie wywierać w przyszłości na postępowanie chrześcijan wobec Żydów.
W pierwszej części swojej homilii Cezary z Arles próbuje się tłumaczyć z konieczności używania prostych słów (tak by zrozumieli je również prostacy), i rozczulająco prosi wykształconych o wyrozumiałość: „Gdybyśmy chcieli obwieścić waszym uszom wyjaśnienia świętych Pism w tym porządku i tak, jak to czynili święci Ojcowie, to pokarm tej nauki otrzymaliby tylko nieliczni wykształceni. Pozostałe zaś mnóstwo ludzi pozostałoby głodne …”. Zostawmy to bez komentarza.
Dalej porównuje św. Rebekę do Kościoła, który także był kiedyś bezpłodny. Rebeka dzięki modlitwie poczęła dzieci, które już w jej łonie walczyły ze sobą. Ta dwójka (Jakub i Ezaw) symbolizuje dwa narody, dobry i zły, duchowy i materialny, czystych i cudzołożnych, miłosiernych i skąpców, pobożnych i bezbożnych – pobożni starają się nawrócić bezbożnych, a bezbożni chcą wygubić pobożnych. Te dwa narody to oczywiście chrześcijanie i Żydzi, a starszy ma w przyszłości służyć młodszemu. Wszystkie przymiotniki pozytywne należy przypisać chrześcijanom, negatywne zaś Żydom.
Owo „służenie” ma polegać na tym, że Żydzi mają jako pierwsi nieść święte księgi do pogan, a gdy poganie wyrażą swoje wątpliwości, to chrześcijanin może wówczas rzec: „Jeżeli rodzą ci się wątpliwości co do moich ksiąg, to popatrz na księgi Żydów, naszych nieprzyjaciół, których ja z całą pewnością nie mogłem pisać ani zmieniać. Czytaj te księgi i gdy znajdziesz to, co w moich księgach, nie bądź niewierzący, ale wierzący”.
W ten właśnie sposób Żydzi, według Cezarego, mają służyć jak tzw. kapsariusze, czyli niewolnicy noszący wówczas książki za swoimi bogatymi panami i ich dziećmi.
Oczywiści Żydzi służą też chrześcijanom w inny sposób: „W ten oto sposób, że źli służą dobrym, ale nie przez to, że są im posłuszni, lecz przez to, że ich prześladują”.
Następuje dziwaczne przejście z Żydów służących (robiących dobrą robotę) na Żydów prześladowców chrześcijan, chociaż też robiących dobrą robotę, bo przecież: „Prześladowcy przysługują się męczennikom tak samo, jak pilniki i młotki służą do obróbki złota”.
Cezary uspokaja: „Kiedy człowiek zły(Żyd), powodowany szałem złości, usiłuje spalić człowieka dobrego(chrześcijanina), to efekt jego wysiłków nie zawsze jest pewny. Natomiast jest rzeczą pewną, że on sam (Żyd)już płonie”
„Niech zatem źli nie chwalą się ani nie wynoszą, gdy dręczą dobrych, gdyż wówczas wprawdzie ci ostatni są prześladowani na ciele, ale to ci pierwsi zabijani w sercu. Gdy człowieka dobrego dotyka nieprzyjemność ze strony złego człowieka, wtedy duszę tego ostatniego zanieczyszcza nieprawość. Kiedy człowiek zły, powodowany szałem złości, usiłuje spalić człowieka dobrego, to efekt jego wysiłków nie zawsze jest pewny. Natomiast jest rzeczą pewną, że on sam już płonie”.
Swoją homilię Cezary z Arles kończy napomnieniami, by wstawać na poranne czuwania, modlić się regularnie, a swoim postępowaniem zasłużyć na udział w uroczystościach Wielkiej Nocy.
http://www.apologetyka.katolik.pl/odnowa-kosciola/z-historii-chrzecijastwa/patrystyka/226/1012-homilia-686-o-poczciu-witej-rebeki
Pomijając styl tych wszystkich mądrości, napuszony ton i bełkotliwość, Cezary w dość oczywisty sposób sieje nienawiść do Żydów. Jest to chyba pierwsza tak znana wypowiedź w tym tonie, która wywrze ogromny wpływ na postępowanie chrześcijan wobec Żydów.
Dopiero w 1878 (podobno) Wilhelm Marr utworzył termin „antysemita”, ale św. Cezary z pewnością także wiedział o co chodzi.
P.S.
Oczywiście już wcześniej twórcy chrześcijańscy uprawiali ten „styl”:
Ireneusz, biskup Lyonu (177 r.) powiedział: „Żydzi są wydziedziczeni spod Bożej łaski.”
Tertulian z Kartaginy (160-330) wydał rozprawę „Przeciwko Żydom”, w której argumentował słabości Żydów przy pomocy typowej retoryki teologii zastąpienia. Zaznaczył, że: „Bóg odrzucił Żydów na rzecz przychylności wobec chrześcijan”.
Hilary z Poitiers (291-371): “Żydzi są perwersyjni, odrzuceni i przeklęci przez Boga na zawsze.”
Grzegorz z Nysy (zmarł w 394 r.), biskup Kapadocji.: „Żydzi, plemię żmijowe, nienawidzący dobra…”
Św. Hieronim (347-419), opisał Żydów jako: „ …węże noszące na sobie obraz Judasza. Ich Psalmy i modlitwy to ryczenie osłów.”
Św. Jan Hryzostom (347-407):”Żydzi są ciągłymi mordercami, owładniętymi przez diabła, a ich rozpusta i pijaństwo upodabnia ich do świń…mordują i kaleczą się wzajemnie.” Oraz: ”Żydzi są opuszczonymi przez Boga. Nie ma dla nich odpuszczenia. Bóg na zawsze znienawidził Żydów.”
Św. Augustyn zaś traktował Żydów jako „lud świadka” - oznaczało to, że Żydzi egzystują tylko dlatego, że są dowodem prawdziwości chrześcijaństwa, a zatem uprawnia to chrześcijan do zepchnięcia Żydów do roli sług. Homilia Cezarego jest naturalnym ciągiem tych wszystkich złotych myśli.
Inne tematy w dziale Kultura
