Finlandia i Szwecja wchodzą do NATO

Finlandia

Artykuł numer 5 Paktu Północnoatlantyckiego mówi: "atak na jednego członka NATO jest atakiem na wszystkich". Jest to jedyna różnica ,która oddziela członkostwo w Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego od bycia partnerem tej struktury. Jak przyznaje premier Finlandii Sanna Marin, to właśnie gwarantowane przez NATO odstraszanie i wspólna obrona członków Sojuszu są obecnie tym, czego poszukuje jej kraj.

Finlandia i Szwecja historycznie unikały członkostwa w NATO, mimo bliskich relacji z Zachodem. Miało być krokiem zapobiegawczym, który pomógłby uniknąć prowokowania Rosji. Niemniej jednak agresja Rosji na Ukrainę  ogromnym stopniu zmieniła nastawienie opinii publicznej w Finlandii i Szwecji i po dziesięciu tygodniach od rozpoczęcia wojny ich członkostwo w NATO nie tylko nie wydaje się już tak odległe, ale wręcz bardzo bliskie.

To, co zmieniło sytuację na mapie europejskiego bezpieczeństwa, zmieniło także niegdyś bardzo stabilną opinię publiczną krajów skandynawskich w kontekście statusu członkostwa w NATO. Różnice w stosunku opinii publicznej można łatwo zauważyć z dramatycznie różnych wyników badań opinii publicznej. Sondaże przeprowadzone w 2017 roku wykazały, że tylko 19% Finów było skłonnych wstąpić do NATO, podczas gdy obecnie, według sondaży przeprowadzonych w dniach 23-25 lutego 2022 aż 53% Finów opowiada się za przystąpieniem do NATO . Droga od niespełna jednej piątej do ponad połowy była po 24 lutym prosta.

Raport opublikowany przez fińskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych w 2016 roku przedstawia stanowisko Finlandii, która przyjmuje ideę potencjalnego członkostwa w NATO w zasadzie z... obojętnościa.W tym czasie Finlandia ani nie popierała lub ani też odrzucała takiej możliwości, ale można zauważyć, że rosyjska aneksja Krymu nie wywołała jeszcze silnej reakcji opinii publicznej i administracji w Helsinkach . Nie spowodowała również zasadniczej zmiany w postrzeganiu rosyjskiego zagrożenia. Z drugiej strony jednak postrzeganie Rosji przez Finlandię jako niestabilnego, nieprzewidywalnego sąsiada, którego należy stale kontrolować, nie jest nowe i stanowi dla tego kraju strategiczny dylemat, głównie ze względów geopolitycznych.

W środę 13 kwietnia rząd Finlandii opublikował "Białą Księgę", która  jeszcze w tym roku ,w najbliszych miesiącach rozpocznie oficjalny proces przystąpienia tego państwa do Sojuszu. Kolejnymi krokami przewidzianymi przez fińskich urzędników w tym nieoczekiwanym przez wielu i szybkim procesie jest stworzenie raportu na temat sytuacji bezpieczeństwa Finlandii, który zostanie przekazany parlamentowi. Nastepny krok to debata, która określi charakter fińskiego stanowiska w sprawie członkostwa w NATO.

Szwecja

        Podczas gdy Finlandia była w zasadzie gotowa przedstawić decyzję o ewentualnym członkostwie w NATO w ciągu kilku tygodni, jej szwedzcy sąsiedzi wydawali się być tej idei bardziej niechętni.  Choć szwedzka premier Magdalena Andersson niechętnie komentuje doniesienia medialne, jej wspólna konferencja prasowa z fińską koleżanką-premier  Sanną Marin ,która odbyła się 13 kwietnia 2022 roku, pokazuje, że raport, który ma być przedstawiony przez jej rząd w maju, także określi stanowisko Szwecji w sprawie członkostwa w NATO.

Ważne jest, aby zrozumieć, co będzie zawierał ten raport i jakie wnioski będą w nim priorytetowe, w sytuacji, gdy trwa wojna między Ukrainą a Rosją. Wojna, która jest największym problemem zarówno dla Finlandii, jak i Szwecji. Po pierwsze, długotrwała bliska współpraca tych państw, jak można się było spodziewać, tworzy dla nich współzależną strategię "podążania naprzód". Możnaby to pokazać na przykładzie przyspieszenia działań Sztokholmu. Szwedzka premier wyraziła przekonanie, że każde przyszłe stanowisko jej gabinetu będzie uwzględniało ścisłą współpracę w dziedzinie bezpieczeństwa z Finlandią.

Istotne znaczenie ma również polityka wewnętrzna. Decyzja o członkostwie w NATO  wymagałaby większości 3/4 głosów w Riksdagu -szwedzkim parlamencie. Socjaldemokraci zmienili swoje opozycyjne stanowisko i zdecydowali się poprzeć możliwość członkostwa, podobnie jak partia Moderata -"Umiarkowani". Niemniej jednak, aby zgromadzić tak dużą większość, trzeba także poparcia  pozostałych partii . W trwającym procesie akcesu tych dwóch krajów skandynawskich do Paktu należy jednak podkreślić różnice między Finlandią a Szwecją. Podczas gdy władze fińskie zapowiadają, że oczekują zakończenia procesu członkostwa "w ciągu tygodni, a nie miesięcy" (Bloomberg), Szwedzi wciąż nalegają, że jakiekolwiek członkostwo z ich strony byłoby możliwe, gdyby Finlandia została definitywnie przyjęta do NATO, co pozwoliłoby na partnerską współpracę w dziedzinie bezpieczeństwa z sąsiadem. Według szwedzkich doniesień, oficjalne złożenie wniosku ma nastąpić na spotkaniu NATO w Madrycie w czerwcu 2022 roku.

Co  dalej?

W zasadniczo zmienionym środowisku bezpieczeństwa postrzeganie zagrożenia i samo zagrożenie dramatycznie wzrosły w przypadku obu krajów. Ponieważ Rosja kontynuuje ataki, przyspieszając ofensywę na wschodniej Ukrainie, która rozpoczęła się 18 kwietnia 2022 roku, można założyć, że wojna ukraińsko-rosyjska, niestety, dopiero się rozpoczyna . Dla Finlandii i Szwecji jest to niepokojąca sytuacja, która wywołuje potrzebę podjęcia natychmiastowych działań na rzecz rozwoju strategii bezpieczeństwa. Wielu mieszkańców tych dwóch krajów, którzy jeszcze 70 dni temu różnili się w tej kwestii,teraz  uważa, że warto przystąpić do militarnego sojuszu .  

Ponieważ głównym celem ubiegania się o status członka NATO jest bezpieczeństwo, to po raz kolejny niepokoi fakt, że Federacja Rosyjska twierdzi, iż kroki, które mają zostać podjęte przez oba państwa, zostaną odebrane jako prowokacja. Co więcej, za tym idą groźby Moskwy  , takie jak konieczność "zrównoważenia" tej sytuacji według "własnych zasad", co sygnalizuje kolejny możliwy rosyjski atak na Zachód. Te pogróżki ze strony Kremla tym bardziej dają podstawy do ubiegania sie Helsinek i Sztokholmu o  członkostwo w NATO. Premier Finlandii, Sanna Marin, stwierdziła, że Finlandia musi być "przygotowana na wszelkie działania ze strony Rosji" (The Guardian).    AKAPIT.        Dla wielu środowisk międzynarodowych różnica między sytuacją przed i po 24 lutego jest wyraźna. Wojna - nie tylko w Europie Wschodniej -  znów stała się realna, a potrzeba pilnych działań puka teraz do drzwi państw niebędących członkami militarnych sojuszy bezpieczeństwa.



Źródła:

Ekblom, J. (2022).  Retrieved from https://www. bloomberg.com/news/articles/2022-04-13/sweden-s-ruling-party-plans -nato-entry-bid -by-june-svd-says.

Forsberg, R., & Moyer, J. (2022). Sisters But Not Twins: Prospects of Finland and Sweden's NATO Accession. Retrieved 19 April 2022, from https://www.wilsoncenter.org/article/sisters-not-twins-prospects-finland-and-swedens-nato-accession.

Henley, J. (2022). https://www.theguardian.com/world/2022/apr/13/finland-and-sweden-could-apply-for-nato-membership-in-weeks

Hurt, M. (2022). Finland and Sweden Do Not Have 'NATO Option' The 'NATO Option' They Think They Have - ICDS.  https://icds.ee/en/finland-and-sweden-do-not-have-the-nato-option-they-think-they-have/.

Lewis, L. (2022). https://www.dailymail.co.uk/news/article-10714715 /Now-Sweden-apply-NATO-membership-Scandinavian-neighbour-Finland-opens-debate-alliance.html

Mäkelä, J. (2016). NATO Review -  https://www.nato.int/docu/review/articles/2016/05/19/nordic-duo-should-stay-together-study-on-nato-membership-published-in-finland/index.html.

Nyberg, R. (2016). The Line in the Sand https://carnegieeurope.eu/strategiceurope/64509.

Wall, C., Monaghan, S., & Morcos, P. (2022).  https://www.csis.org/analysis/will-finland-and-sweden-join-nato

Wieslander, A., & Skaluba, C. (2022).  https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/will-finland-and-sweden-join-nato-now/

*Jest to polska wersja artykułu autorstwa b. wiceprzewodniczącego Parlamentu Europejskiego ,który jednocześnie ukazuje się w prestiżowym tureckim dzienniku „Daily Sabah” pt.: „Finland and Sweden’s membership process into NATO”

*tekst ukazał się w „Gazecie Polskiej Codziennie” (12.05.2022)

v