Wspólnie dla dobra i bezpieczeństwa zwykłych ludzi. Priorytety polskiej prezydencji w Orga

Chciałem zapoznać czytelnika na subkontynencie indyjskim z Polską, Europą i naszą rolą w polityce międzynarodowej. Dobrym ku temu pretekstem jest roczna prezydencja naszego kraju w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE). Tym bardziej że jej członkami są także państwa azjatyckie, a konkretnie kraje Azji Centralnej (dawne azjatyckie republiki Związku Sowieckiego), ale też Federacja Rosyjska (!) oraz Stany Zjednoczone i Kanada – choć przecież z nazwy organizacji wynika, że zajmuje się ona Starym Kontynentem.

Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie jest największą na świecie międzyrządową organizacją zbiorowego bezpieczeństwa zaangażowaną w formalizowanie decyzji w kluczowych kwestiach mających wpływ na bezpieczeństwo i stabilność kontynentu europejskiego jako całości.

Polski minister przewodniczącym OBWE

Prace OBWE obejmują szeroki zakres zagadnień związanych z bezpieczeństwem, w tym kontrolę zbrojeń, środki budowy zaufania i bezpieczeństwa, prawa człowieka, w tym mniejszości narodowych, demokratyzację, strategie policyjne, walkę z terroryzmem oraz działalność gospodarczą i prośrodowiskową.

Przewodnictwo w OBWE jest sprawowane w rocznych kadencjach przez jedno z państw członkowskich. Państwo to odgrywa centralną rolę w kierowaniu pracami organizacji i w jej reprezentowaniu na zewnątrz. Polska kieruje ­OBWE w obecnym, 2022 r.

Polski minister spraw zagranicznych prof. Zbigniew Rau jest urzędującym przewodniczącym. Polska objęła przewodnictwo w OBWE w krytycznym momencie, gdy w Europie panuje olbrzymie napięcie w wyniku niesprowokowanego i nieuzasadnionego nagromadzenia sił rosyjskich oraz groźby agresji militarnej Rosji wobec sąsiada – Ukrainy. Te działania militarne Moskwy i szantaż, który stosuje, zagrażają bezpieczeństwu wschodnich granic Europy, ale także krajów bałtyckich.

OBWE: Europa, Azja, Ameryka Północna

OBWE jest jedyną działającą organizacją, która obejmuje nie tylko kraje europejskie, lecz także Stany Zjednoczone, Kanadę oraz Rosję. Co więcej, członkami Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie są także kraje Azji Środkowej, które przez wieki, w tym przez ostatnie dekady, znajdowały się najpierw w rosyjskiej, a potem sowieckiej strefie wpływów.

1 stycznia 2022 r. Zbigniew Rau, minister spraw zagranicznych RP i nowy urzędujący przewodniczący ­OBWE, oświadczył, że Polska skoncentruje się na wspieraniu procesów rozwiązywania konfliktów w ramach państw OBWE, a szczególnie skupi się na promowaniu wszechstronnej pomocy w konfliktach, które dotyczą dużej liczby ludności.

Szef polskiego MSZ i jednocześnie szef OBWE stwierdził, że Polska postawi także na współpracę gospodarczą, która jest niezbędna w dążeniu do pokoju i zbiorowego bezpieczeństwa. Trwająca pandemia COVID-19 ujawniła wrażliwość i kruchość gospodarek narodowych, a reagowanie na to wyzwanie poprzez skuteczny multilateralizm będzie jednym z priorytetów Polski. Minister Rau podkreślił także, że: „nasza Organizacja to wspólny wysiłek i wspólne działanie. Mobilizacja dobrej woli państw uczestniczących w OBWE jest niezbędna dla powodzenia wyjątkowego przedsięwzięcia, jakim jest Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie”.

Polska jako mediator

Minister Rau oficjalnie zainaugurował przewodnictwo naszego kraju w OBWE i nakreślił priorytety Polski na posiedzeniu Stałej Rady OBWE w Wiedniu 13 stycznia 2022 r. Nowy przewodniczący OBWE podkreślił, że w trakcie polskiej kadencji główny nacisk zostanie położony na przestrzeganie zasad multilateralizmu realizowanego przez ONZ, a także przez porozumienie z Helsinek stanowiące akt założycielski OBWE, a także Karty paryskiej i Karty bezpieczeństwa europejskiego.

– Projekt OBWE w obecnym stanie, z jego normami i dostępnymi narzędziami, wymaga naszego aktywnego i pozytywnego podejścia. Skoncentrujemy się na poprawie jakości debaty w stale pogarszającej się atmosferze – powiedział polski minister spraw zagranicznych. Polskie przewodnictwo będzie wspierać społeczeństwa na obszarach ogarniętych konfliktami, ze szczególnym uwzględnieniem tzw. grup wrażliwych. – Nadszedł czas, aby kwestie humanitarne znalazły się w centrum naszej uwagi. Każdy przedłużający się konflikt to w praktyce ludzie, którzy najbardziej cierpią – powiedział prof. Zbigniew Rau.

Już drugi raz Polska objęła przewodnictwo w ­OBWE. Pierwszy raz w 1998 r. (pamiętam ten czas doskonale – byłem wtedy ministrem ds. europejskich). Minister Rau planuje szczególnie ważne wizyty – jest zapraszany zarówno do Moskwy, jak i Kijowa. To szczególnie ważne, bo Polska nie jest częścią tzw. formatu normandzkiego, gdzie są tylko Niemcy, Francja, Rosja i Ukraina.

Pokój w Europie Wschodniej

Prezydencja Polski w ­OBWE to głos Europy spoza tradycyjnych krajów Europy Zachodniej. Minister spraw zagranicznych RP prof. Zbigniew Rau kategorycznie stwierdził, że polskie przewodnictwo, w porozumieniu z innymi państwami członkowskimi, zapewni, że OBWE będzie odgrywać istotną rolę w rozwiązywaniu bieżących wyzwań dla bezpieczeństwa w Europie Wschodniej. Nowy przewodniczący OBWE przejął inicjatywę w rozwiązywaniu konfliktu związanego z potencjalną agresją Rosji na Ukrainę. Podkreślił znaczenie misji OBWE na Ukrainie i potwierdził pełne poszanowanie suwerenności, integralności terytorialnej i jedności Ukrainy w jej granicach uznanych przez społeczność międzynarodową.

Polskie przewodnictwo w OBWE już rozpoczęło działalność. Teraz potrzebuje szerszego wsparcia społeczności międzynarodowej. Stany Zjednoczone doceniły już wysiłki Polski jako kraju sprawującego prezydencję w OBWE. USA słusznie zauważają, że zaangażowanie w ramach OBWE jest kluczowe, ponieważ opiera się na kompleksowym podejściu nie tylko do bezpieczeństwa polityczno-wojskowego, lecz także do bezpieczeństwa gospodarczego, środowiska naturalnego i po prostu bezpieczeństwa zwykłych ludzi. Takie jest właśnie podejście Rzeczypospolitej.

Jest to polska wersja artykułu, który jednocześnie ukazuje się w „New ­Delhi Times” pod tytułem „Priorities for Polish Presidency of the OSCE”. Nadtytuł, tytuł i śródtytuły pochodzą od redakcji „Gazety Polskiej Codziennie”

*tekst ukazał się w "Gazecie Polskiej Codziennie" (27.01.2022)