Sylwester Śmiech
Wincenty Witos w walce o godność polskiej wsi w czasie Wielkiego Kryzysu.
W 1929 roku pojawiły się w Polsce pierwsze oznaki Wielkiego Kryzysu, który wybuchł w USA. Jednym z najwybitniejszych mężów stanu, który włączył się w walkę o poprawę sytuacji polskiej wsi, był Wincenty Witos, postać niejednokrotnie pomijana w obecnej narracji historycznej, a także wykorzystywana do politycznej rywalizacji. Winniśmy pamiętać, iż kryzys gospodarczy, który wówczas miał miejsce, był wieloaspektowym i złożonym zjawiskiem. Jego wymiernymi skutkami dla polskiej wsi były między innymi: spadek produkcji, wzrost bezrobocia, spadek cen żywności, a co za tym szło, znacząco ograniczone dochody ludności wiejskiej (według danych statystycznych spadek dotyczył ok 60%).
W latach trzydziestych sytuacja gospodarcza dramatycznie się pogorszyła, ceny gospodarstw spadły blisko o połowę. Dotacje rządowe spadły o 75% , chłopom brakowało pieniędzy, nie tylko na inwestycję takie jak maszyny rolnicze, nawozy, ale nawet na artykuły żywnościowe. Polskie dzieci mieszkające na wsi odcięte były od dostępu do edukacji i kultury, większość z nich nie posiadała nawet własnej odzieży. Kryzys przedłużał się, a rządy sanacyjne nie miały realnego pomysłu na poprawę sytuacji. Wówczas Witos, prowadząc liczne rozmowy z przedstawicielami wsi, nakłaniał chłopów do sprzeciwu wobec działań rządu. Zachęcał do konsekwentnego działania na rzecz praw, które im się słusznie należały jako największej grupie społecznej funkcjonującej w strukturze polskiego społeczeństwa.
Strajki chłopskie, które rozpoczęły się w 1932 roku, były brutalnie tłumione przez siły rządowe, władza nie chciała rozmów z chłopami, w zamian wprowadzała terror, zastraszała Polską wieś, używała argumentów fizycznej przemocy wobec protestujących. Starano się siłą utrzymać polityczną władzę, używając w walce z chłopami policji, batalionów piechoty, a nawet samolotów. W walce o byt i prawa polskiej wsi wielu chłopów było bezpardonowo pozbawionych życia, wiele osób aresztowano. Rząd niszczył mienie chłopów, rekwirował żywność, odbyła się również seria pokazowych i niedemokratycznych procesów sądowych przeciw chłopom.
Wincenty Witos wraz z przedstawicielami Ruchu Ludowego postulowali konieczność przywrócenia zasad ustrojowych zapisanych w Konstytucji Marcowej oraz zaprowadzenie zmian w sytuacji na wsi. Bardzo krytycznie odnosił się on do zmian budżetowych realizowanych przez rząd sanacji, uznając, iż ograniczanie wydatków na edukację i przeniesienie części środków na utrzymywanie policji jest nierozwojowe z perspektywy interesu państwa, społeczeństwa i polskiej racji stanu.
Ludowcy rozumieli strukturę gospodarstw rolnych, w których ok 90% koncentrowało się na zapewnieniu rodzinie środków do życia i wyraźnie brakowało perspektywy i szans budowy zysku. Przedstawiciele Ruchu Ludowego w roku 1933 zaproponowali systemowe rozwiązanie, w którym zażądali bezzwłocznego i bezpłatnego przejęcia przez państwo wielkich obszarów ziemskich. Ludowcy podkreślili, że ludność wiejska jest fundamentem wolnego państwa polskiego.
W roku 1936 na terenie całego kraju organizowano wiece i protesty chłopskie. Demonstrujący domagali się nie tylko poprawy sytuacji polskiej wsi, ale również amnestii dla Witosa, Kiernika i Bagińskiego. Podczas Święta Ludowego w 1936 roku wzięło udział około miliona osób, co pokazywało ogromną determinację i solidarność wsi. W tych dramatycznych chwilach historii Polski Wincenty Witos jako mąż stanu i wybitny przedstawiciel Ruchu Ludowego zaprezentował postawę godną naśladowania również w dzisiejszej sytuacji politycznej.
Takie wartości, przyświecające postawie Witosa, jak pomoc słabszym, praca u podstaw, wsparcie ludności wiejskiej czy upominanie się o prawa obywatelskie i wartości demokratyczne są jak najbardziej aktualne również w dzisiejszej rzeczywistości nie tylko politycznej.
Sylwester Śmiech jest Asystentem Społecznym Posła na Sejm RP Jana Łopaty, społecznym współpracownikiem Lubelskiego Urzędu Marszałkowskiego ds. Młodzieży, Redaktorem portalu Lublin.com.pl, Doktorantem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Przewodniczącym Forum Młodych Dyplomatów w Województwie Lubelskim, członkiem Związku Młodzieży Wiejskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego.
Inne tematy w dziale Kultura
