Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 r. członkowie NZS organizowali opór na uczelniach i wspierali strajkujące zakłady pracy. We Wrocławiu strajki studentów i pracowników Uniwersytetu, Politechniki oraz Akademii Rolniczej zostały brutalnie rozbite przez funkcjonariuszy MO i SB w nocy z 14 na 15 grudnia. Wielu działaczy NZS zostało internowanych, inni zeszli do podziemia. Oficjalne środki masowego przekazu bezpardonowo atakowały NZS zarzucając mu zamiar obalenia ustroju socjalistycznego i współpracę z wywiadami państw zachodnich.
5 stycznia 1982 r. władze PRL rozwiązały NZS. Zrzeszenie nie uznało tej decyzji i rozpoczęło działalność konspiracyjną. Na UWr. tajny Zarząd tworzyli: Bogdan Zdrojewski, Piotr Krukowski, Jakub Pigoń, Dominik Stefanko, Ryszard Wilczyński, Zygmunt Koźlak, Wacław Żołyński, Jarosław Świątek, Stanisław Mazur, Ryszard Czarnecki, Mirosław Czajkowski, Adam Gacek, Izabella Młynarczyk, Eugeniusz Dedeszko - Wierciński. NZS współdziałał z „Solidarnością” i innymi opozycyjnymi organizacjami m.in. „Solidarnością Walczącą”. Uczestniczył w akcjach protestacyjnych, kolportował wydawnictwa „drugiego obiegu”, wydawał własne publikacje, prowadził niezależne biblioteki. Organizował wykłady i kursy z historii, nauk politycznych, techniki druku, działalności konspiracyjnej. Członkowie NZS uczestniczyli w manifestacjach, niezależnych pochodach, akcjach ulotkowych i malowania antykomunistycznych napisów na murach. Nadawali audycje podziemnego radia. Organizowali pomoc dla osób represjonowanych.
Mimo ukończenia studiów przez założycieli NZS kolejne roczniki studentów angażowały się w działalność Zrzeszenia, utrzymana została ciągłość organizacyjna. W połowie lat 80-tych NZS był organizacją kadrową, jednoznacznie antykomunistyczną, stanowił alternatywę dla związanego z władzą Zrzeszenia Studentów Polskich.
10 stycznia 1987 r. z inicjatywy NZS UWr. odbył się w Warszawie podziemny II Krajowy Zjazd NZS. Reprezentowane były uczelnie Wrocławia, Warszawy, Krakowa, Katowic, Gliwic, Łodzi i Radomia. Wrocław reprezentowali: Ryszard Czarnecki, Eugeniusz Dedeszko - Wierciński, Roman Kowalczyk, Bogusław Łakomy. W kolejnych miesiącach do Krajowej Komisji Koordynacyjnej utworzonej na zjeździe dołączali przedstawiciele innych uczelni i ośrodków akademickich. W 1988 r. NZS przeszedł do jawnej działalności. Na UWr od 12 maja 1988 r. działało 4 jawnych przedstawicieli Zrzeszenia: Marcin Kalita, Tomasz Kontek, Roman Kowalczyk, Jacek Protasiewicz. Na wiecu w sali Nehringa 11 października 1988 r. ujawnił się Zarząd Uniwersytecki NZS w składzie: Dariusz Duda, Marcin Kalita, Tomasz Kontek, Roman Kowalczyk, Jacek Protasiewicz, Grzegorz Schetyna, Radosław Sidorowicz.
Inne tematy w dziale Kultura
