Od dłuższego czasu symbolika Auschwitz coraz bardziej odrywana jest od historii obozu. Co więcej, wykorzystywana jest do dyskredytowania oponentów środowisk liberalno-lewicowych. Czy utworzona w roku 2023 spółka Counter Extremism Project Poland będzie kolejnym narzędziem zwalczania prawicy (oczywiście uznanej za "ekstremę") ukrytym za zasłoną pamięci o "ofiarach Holokaustu"?
Zapewne jedną z istotnych konsekwencji rozgłosu nadanego filmowi „Strefa interesu” było zainteresowanie się tzw. opinii publicznej domem, w którym mieszkał z rodziną Rudolf Hoss. Budynek położony jest w pobliżu byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz i okoliczni mieszkańcy nazywają go „willą Hossa”. Dom ten został przed wojną wybudowany przez polskiego oficera i do momentu wysiedlenia przez Niemców należał do jego rodziny.
Historia zatoczyła koło i po kilkudziesięciu latach dysponentem tego miejsca może być kolejny Niemiec, Hans Jakob Karl Schindler. Ma on za sobą bogatą karierę w strukturach niemieckiej dyplomacji. Za GLOBSEC (1 można powiedzieć, że ma „szerokie międzynarodowe doświadczenie w dyplomacji, wywiadzie i bezpieczeństwie.” Pan Hans Jacob Karl Schindler jest jednym z członków Zarządu Spółki z o.o. Counter Extremism Project Poland, zarejestrowanej 20 grudnia 2023 r. z kapitałem zakładowym w minimalnej wymaganej wysokości 5 000.00 zł. Spółka ta jest ściśle związana z amerykańską organizacją (matką?) Counter Extremism Project INC, w której Hans Jakob Karl Schindler zajmuje jedno z kierowniczych stanowisk. Kieruje również niemieckim „oddziałem” amerykańskiej CEP, a to właśnie amerykańska spółka kupiła „willę Hossa”.
CEP prezentuje się jako „pozarządowa i niezależna (bezstronna) instytucja (…), działającą na rzecz zwalczania rosnącego zagrożenia ze strony ideologii ekstremistycznych.” (2
Tak formułuje swoją misję: „CEP promuje bardziej umiarkowane i bezpieczne społeczeństwo poprzez edukowanie opinii publicznej i decydentów politycznych na temat zagrożeń stwarzanych przez grupy i ideologie ekstremistyczne. CEP formułuje również programy, które przerywają sieci wsparcia finansowego, rekrutacyjnego i materialnego grup ekstremistycznych i ich przywódców, przy jednoczesnym poszanowaniu podstawowych praw jednostki, takich jak wolność słowa, myśli i sumienia, a także powszechna równość wobec prawa.” (3
A tak prezentuje swoje wartości: „Ekstremizm zaczyna się od lekceważenia indywidualnych praw innych do wolności słowa, myśli i sumienia. Umiarkowanie i tolerancja zaczynają się od akceptacji innych jako wolnych i autonomicznych jednostek z godnością i nienaruszalnymi prawami do tego samego. Wiara w umiarkowaną siłę praw jednostki, a także równą ochronę i szanse na mocy prawa ożywiają wszystkie programy i działania badawcze CEP.” (4
By realizować swoją misję i propagować swoje wartości organizacja podejmuje następujące działania: „CEP wdraża narzędzia edukacyjne, … i komunikacyjne w celu informowania opinii publicznej, mediów, środowisk akademickich, liderów biznesu i decydentów politycznych o zagrożeniach stwarzanych przez ideologie i ruchy ekstremistyczne, a także o ich taktykach rekrutacyjnych i operacyjnych. CEP współpracuje również z praktykami zajmującymi się zwalczaniem ekstremizmu, zapobieganiem, deradykalizacją i rehabilitacją/reintegracją na całym świecie i zapewnia im wsparcie.” (5
Nic tylko przyklasnąć. Choć bardziej dociekliwi zapytają, jak można godzić „poszanowanie podstawowych praw jednostki”, ze zwalczaniem arbitralnie wyznaczonych przez siebie „ekstremistów”?
Pobieżna analiza strony CEP INC nie zaskakuje. Wśród ekstremistycznych grup i ich liderów dominują organizacje islamistyczne. Znalazło się też miejsce dla „skrajnie prawicowych grup ekstremistycznych”, ograniczonych, z racji utożsamiania „prawicowości” z „białym suprematyzmem”, do Stanów Zjednoczonych, Europy i Rosji. Na tym poziomie brak ekstremizmu lewicowego czy liberalnego, co pozwala zapytać o rzeczywistą „bezstronność” CEP INC.
Sięgając głębiej, odnajdziemy ekstremizm lewicowy, w tym „bliską” Polakom Antifę oraz kilka działających w USA ruchów czy środowisk. Doszukiwanie się ekstremizmu wśród środowisk liberalnych i „progresywnych”, wśród zwolenników ideologii gender i w organizacjach skupiających osoby nazywające się LGBT+, zdaje się wykraczać poza granice „bezstronności” nakreślone w misji i wartościach CEP.
Całkiem inaczej wygląda to po stronie „ekstremizmu prawicowego”. Tu na cenzurowanym są także działające legalnie i nie używające przemocy (przynajmniej nic takiego im nie dowiedziono) partie zaliczane do „prawicy”.
Jakie znaczenie z polskiego punktu widzenia może mieć utworzenie CEP Polska z siedzibą w Oświęcimiu ? Bardzo poważne. Na stronie CEP znajdziemy raport Josha Lipowskiego poświęcony odradzaniu się antysemityzmu i jego przejawom w XXI wieku (6 , a w nim zdanie otwierające rozdział poświęcony -nomen omen- „zaprzeczaniu Zagładzie”: „Pomiędzy rokiem 1943, a 1944, przeciętnie 6000 Żydów gazowanych było na śmierć każdego dnia w obozie koncentracyjnym Auschwitz w Polsce, zgodnie z US Holokaust Muzeum” (7. Zaś informując o zakupie willi kierujący CEO Mark Wallace nazwał ją „nazistowskim mieniem” (8. Te dwa przykłady upraszczania (niewiedzy) wskazują na zagrożenia, które przynieść może ze sobą działalność CEP. Zakładając, że CEP Polska kierowana będzie przez byłego niemieckiego polityka, trudno liczyć na bezpardonową walkę o historyczną prawdę. Przykład działającego w Oświęcimiu Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży Polsko-Niemieckiej doskonale pokazuje możliwości i kierunki oddziaływania Niemiec na polską opinie publiczną za pośrednictwem tego typu instytucji. Zakładam jednak, że to zagrożenie może zostać zminimalizowane przez historię i położenie miejsca. Dyrektor PMAB, dr Piotr Cywiński zapowiedział (9 możliwość współpracy z CEP – można zacząć od żądania sprostowania przytoczonego wyżej fragmentu raportu opublikowanego na stronie CEP INC. W tym pewna, niewielka wprawdzie nadzieja, że w zakresie – co i tak jest poza obszarem działania CEP – ewentualnego popularyzowania wiedzy o byłym niemieckim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz Birkenau nowi gospodarze „willi Hossa” będą pod ścisłą kontrolą.
Znacznie gorzej kształtuje się kwestia zasadniczego celu działania CEP – zwalczania ekstremizmu. Tu panuje zgoda z Dyrektorem PMAB, który podczas jednej z publicznych wypowiedzi za zagrożenie uznał „ekstremę prawicową” (10 , co koresponduje z postrzeganiem ekstremizmów przez CEP INC. Większość informacji znajdujących się na stronie CEP INC związanych z Polską dotyczy działalności na terenie Polski (i sąsiednich państw) organizacji i osób z innych krajów. Co nie znaczy, że Counter Extremism Project nie widzi w Polsce zagrożeń, którym mógłby się przeciwstawić. Na stronie organizacji znajdziemy raport „Polski Marsz Niepodległości jako hub kontaktowy i wzorzec europejskiego ekstremizmu” (11. Autorzy raportu to Przemysław Witkowski, Jakub Woroncow i Dominik Puchała. W celu prezentacji raportu CEP zorganizował 24 kwietnia 2023 r. seminarium, podczas którego moderatorem był … Hans Jakob Schindler (12.
Współautor raportu, Przemysław Witkowski, prezentowany jest przez Collegium Civitas jako „Specjalista z zakresu ruchów i grup radykalnych, zarówno lewicowych i prawicowych, jak również tych o charakterze mieszanym” (13. Współpraca Pana Witkowskiego ze „Stowarzyszeniem Nigdy Więcej” oraz jego artykuły publikowane na stronie „Krytyki politycznej” zdają się dowodzić, że grupy lewicowe pozostawił on poza obszarem swojego zainteresowania. Jeśli za prawdopodobne (w istocie pewne) można przyjąć, że takie osoby będą współpracowały z CEP Polska, wówczas – nie po raz pierwszy – symbolika Auschwitz wykorzystywana będzie do zwalczania środowisk konserwatywnych i prawicowych.
Na koniec przypomnieć trzeba jeszcze dwie sprawy związane z symboliką, która posłuży CEP Polska do działań „na rzecz zwalczania ideologii ekstremalnych”. Niemiecka polityka zagraniczna z lat 1933-1945 nie była, moim zdaniem, przejawem jakiegoś ekstremizmu, czymś, co wyróżniałoby ją z szeroko pojętej historii Niemiec. Nawet, choć może tę ocenę zaburza europocentryzm, jej metody - jeśli przypomnieć niemieckie ludobójstwo dokonane w Afryce – nie sposób uznać za ekstremalne. Z tego punktu widzenia zaprzęgnięcie symboliki Auschwitz do walki z ekstremizmami wydaje się nieuprawnione.
Co więcej, ewentualne skupienie się na prawicowym ekstremizmie również należy uznać za chybione. Przecież to środowiska liberalne i lewicowe wzięły na sztandary te poczynania Niemieckiej III Rzeszy, które twórca definicji ludobójstwa, Rafał Lemkin, uznał za ludobójstwo: tzw. eutanazja nie jest niczym innym jak współczesnym odpowiednikiem Akcji T4, a tzw. aborcja odpowiednikiem ograniczania urodzin (także innymi metodami rzecz jasna) w populacjach, których liczebność Niemcy chcieli pomniejszyć.
Lewicowo-liberalna „Polityka” informując o wydarzeniu napisała, że „Amerykańska organizacja planuje zorganizować w tym domu centrum walki z mową nienawiści i hejtem w internecie i w debacie publicznej” (14. Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że autor tekstu ma pełną świadomość, że jego gazeta nie znajdzie się na linii frontu.
1) https://www.globsec.org/who-we-are/our-people/hans-jakob-schindler 17.01.2025.
2) https://www.counterextremism.com/about 17.01.2025.
3) Tamże.
4) Tamże.
5) Tamże.
6) https://www.counterextremism.com/anti-semitism-modern/antisemitism-resurgent-manifestations-antisemitism-21st-century/conclusion
7) ANTISEMITISM RESURGENT: MANIFESTATIONS OF ANTISEMITISM IN THE 21ST CENTURY
BY JOSH LIPOWSKY, STR. 51.
8) https://www.nytimes.com/2025/01/15/world/europe/auschwitz-zone-of-interest-house.html 17.01.2025.
9) Tamże. 10) https://www.youtube.com/watch?v=W1tLhBMZgGk 17.01.2025.
11) https://www.counterextremism.com/press/cep-webinar-polish-independence-march-contact-hub-and-model-european-extremism 17.01.2025.
12) Tamże.
13) https://civitas.edu.pl/pl/uczelnia/nasi-wykladowcy/witkowski-przemyslaw-dr 17.01.2025.
14) https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/historia/2285633,1,dom-rudolfa-hssa-przy-murze-auschwitz-sprzedany-powstanie-centrum-walki-z-hejtem.read 17.01.2025.
Inne tematy w dziale Polityka
