Czy niż demograficzny to naprawdę problem?
Od lat z różnych stron słychać głosy pełne obaw o malejącą dzietność. Dziennikarze, demografowie, a nawet internauci alarmują, że grozi nam wymarcie. Panuje powszechne przekonanie, że spadek liczby urodzeń jest zjawiskiem jednoznacznie negatywnym. To założenie jest jednak rzadko poddawane krytycznej analizie.
Tradycyjnie posiadanie dzieci było jednym z podstawowych celów życia ludzkiego. Wysoka śmiertelność dzieci przez wieki wymuszała na kobietach rodzenie licznego potomstwa, by zapewnić przetrwanie rodziny. Choć dziś współczesna medycyna drastycznie zmniejszyła ryzyko utraty potomstwa, mentalność pozostała głęboko zakorzeniona. W rezultacie społeczeństwo wciąż postrzega niską dzietność jako problem, mimo że indywidualne wybory sugerują coś zupełnie innego.
Czy naprawdę potrzebujemy więcej ludzi?
Warto zapytać: czy spadek liczebności społeczeństwa jest rzeczywiście problemem? Czy możliwe jest odwrócenie tego trendu? I co ważniejsze, czy mamy pomysł, jak skutecznie zachęcić ludzi, zwłaszcza kobiety, do posiadania większej liczby dzieci?
Pomysły na zwiększenie dzietności zazwyczaj są miałkie. Argument, że "nie ma warunków do rodzenia", nie wytrzymuje krytyki. W biedniejszych krajach, gdzie warunki życia są znacznie trudniejsze, dzietność jest wyższa. Również w Polsce kobiety lepiej wykształcone i statystycznie bardziej zamożne, choć rodzą więcej dzieci niż ich mniej wykształcone koleżanki, nie osiągają poziomu zastępowalności pokoleń.
Nie można też zapominać, że procesy demograficzne wymagają czasu. Nawet jeśli nagle wskaźnik dzietności wzrósłby powyżej poziomu zastępowalności, na rezultaty musielibyśmy czekać dziesięciolecia.
Rewolucja technologiczna zmienia wszystko
Obawy o niż demograficzny stają się szczególnie wątpliwe w kontekście nadchodzącej rewolucji technologicznej. Sztuczna inteligencja (SI) i automatyzacja stopniowo zastąpią człowieka w niemal każdym zawodzie. To, co niegdyś było wyłącznie domeną ludzi, stanie się zadaniem dla maszyn i algorytmów.
Porównanie do rewolucji przemysłowej jest mylące. Tam przemiany dotyczyły tylko części zawodów i wymagały adaptacji, ale SI może wyeliminować potrzebę pracy człowieka w niemal każdej dziedzinie. W efekcie, społeczeństwa będą musiały zmierzyć się z problemem nadmiaru ludzi – osób, które nie znajdą zatrudnienia i będą wymagały wsparcia, zarówno materialnego, jak i psychologicznego.
Mniej liczne społeczeństwa mogą wygrać
W obliczu tych zmian mniejsze społeczeństwa mogą zyskać przewagę. Mniejsza liczba obywateli oznacza mniejsze obciążenie systemu społecznego i ekonomicznego. Polska, zmagając się z niską dzietnością, może paradoksalnie znaleźć się w korzystniejszej pozycji. Zamiast próbować na siłę zwiększać liczbę urodzeń, powinniśmy skupić się na dostosowaniu do nowych realiów technologicznych.
Wyzwania na horyzoncie
Jeśli nie podejmiemy odpowiednich działań, nadmiar ludzi w globalnej skali stanie się poważnym problemem. Już teraz pojawiają się głosy o konieczności ograniczania populacji. Aby uniknąć niepokojących scenariuszy, musimy zmienić sposób myślenia i dostrzec szanse wynikające z mniejszej liczebności społeczeństwa.
Polska stoi przed ogromnym wyzwaniem, ale i szansą. Czy uda się ją wykorzystać? To zależy od naszej zdolności do zmierzenia się z rzeczywistością i odrzucenia archaicznych schematów myślenia o demografii. Milczenie w tej kwestii może być kosztowne.
Słynne cytaty
Donald Tusk "Zarówno termin, sposób i treść ówczesnej konferencji i zaprezentowanie raportu MAK-u był oczywiście próbą sformułowania rosyjskiej tezy, jeśli chodzi o zamach."
Radek Sikorski "Władze rosyjskie po zamachu były autentycznie wstrząśnięte, przypominam, że miało miejsce ileś decyzji, które były motywowane…"
Grzegorz Schetyna "Robienie atmosfery wokół tego zamachu, uważam, że jest haniebne"
Jacek Żakowski "Po zamachu wydawało się, że będzie mieli, mówiąc językiem obamowskim, reset w stosunkach polsko-rosyjskich."
Tomasz Turowski "[...]bo mimo zaangażowania wszystkich środków, jakie mogliśmy włączyć, wciąż było nas zbyt mało - pracowała zaraz po zamachu, tworząc między innymi centrum kryzysowe w administracji smoleńskiej."
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
