1 Wprowadzenie
Esej niniejszy - mający charakter warsztatowy – kontynuuje wcześniejsze rozważania “Poezja jako Nauka”
Jednocześnie na mocy tematu podanego w “Zaproszeniu”na tegoroczną edycję festiwalu, esej będzie nawiązywał do pytań Baudrillarda postawionych w jego książce “Słowa klucze”.
Interpretując radykalnie tezy Baudrillarda można powiedzieć – tym bardziej że uczestnicy festiwalu a i czytelnicy są ludźmi sieci, publikują w niej lub czytają w niej teksty – że współcześnie żyjemy w świecie dwutorowym. Jeden świat klasycznej komunikacji opartej o druk, oraz drugi oparty o superszybką sieć.
1.1 Nie ma upadku kultury na świecie i w Polsce – jest potężny rozwój piśmiennictwa
Należy od razu odrzucić na wstępie nieprzemyślane tezy o upadku kultury.
Owszem mamy innego człowieka – sprzężonego z komputerem i przebywającego część dnia w rzeczywistości wirtualnej, mamy też inną filozofię: człowieka realno-wirtualnego, inną antropologię: człowiek + sieć.
Niemniej dane empiryczne każą postawić tezę, że mamy społeczeństwa piszące a nie tylko czytające. W samych tylko Chinach jest 250 milionów blogerów. Sama ilość tekstów pisanych i udostępnianych w sieci każe mówić o masowym pisaniu na niespotykaną w dziejach skalę. Nigdy wcześniej tyle ludzi nie pisało i publikowało tekstów o najróżniejszym charakterze.
W tym kontekście należy inaczej odczytywać oczywiste dane empiryczne o upadku czytelnictwa w Polsce – zwijaniu się księgarni, bibliotek, masowym nie czytaniu książek.
W tym samym czasie bowiem nastąpił potężny wzrost ilości ludzi piszących: blogi, strony internetowe, czasopisma internetowe, eBooki, etc. Nigdy wcześniej na taką skalę nie widzieliśmy w Polsce ludzi zapełniających strony, blogi i inne media elektroniczne tekstami.
1.2 Internet – poprawa jakości życia czy alienacja?
Internet przerwał monopol na druk, wydawnictwa, redagowanie czasopism, i dostępność poznania /nauki, edukacji, encyklopedii/. Reglamentacja, cenzura, nakład, ceny druku, itp. bariery urzędniczo – technologiczne przestały funkcjonować.
Jest to uwaga o charakterze statystycznym – o tyle dobra, że pomoże w zobaczeniu zmian jakie nas czekają w przyszłości. Będą to zmiany o charakterze statystycznym na korzyść technologii. Czy nazwiemy te zmiany alienacją od ludzi i Natury, czy elektroniczną mutacją gatunku – nie ma znaczenia. Zmianę tę pokazuje krótki filmik angielskiego reżysera „Look up” Gary’ego Rurk’ea:
Gary Turk
1.3 Zmieniona natura komunikacji – świat jako globalna wioska
Zachodzi więc pytanie o naturę tej zmienionej już komunikacji. Gdyż żyjemy w 2 rzeczywistościach: starej i kontynuowanej nadal – werbalnej, linearnej i drukowanej, oraz nowej – wirtualnej. Żyjemy na 2 płaszczyznach.
1.4 Wprowadzenie do Teorii Języka i Teorii Poezji AD 2014
Tekst niniejszy z Teorii Poezji mówi – ogólnie - jak wygląda obecny Język 2014 /i Język Poezji 2014/ i jaka jest jego natura.
W Części I zadaje pytanie: czy do ery Internetu Język był rzeczywiście jednorodny, powszechny i zestandaryzowany jako ten sam /znak=desygnat znaku/ zestaw terminów uniwersalnie opisujących świat?
Czy były też inne Języki „przebywające” – lokacja, bytujące – w innej rzeczywistości? A jeśli tak jakie one były lub są nadal?
W Części II przedstawi analizy języka poetyckiego jako swoistego rodzaju ontologii, będącego zapisem polifonicznego świata i posiadającym pewien schemat /wzór/. Oraz definicje Poezji jako Nauki – zasadę poetycką – arche.
III część eseju zada pytania o naturę zbliżającej się rzeczywistości mieszanej: człowieka z elementami technologicznymi. Mamy tutaj na myśli zmieszanie tak czy owak trwałe: cyborg, bio-bots, Avatar, android, Klon.
Zachodzi tutaj pytanie o naturę Języka jaki się tam pojawi. Jaki będzie ten Język, Nowy Język i jaka będzie ta Nowa Komunikacja?
Nurt takich rozważań rozpoczęty w eseju „Poezja jako Nauka”, i proponowany w styczniu 2013 jako jeden z tematów eseistycznych – nie jest tematem wydumanym i sztucznym. Dzisiaj w sieci Internetu pojawiła się informacja – korzystna z punktu widzenia tego tekstu – o wypowiedziach Roberta Hawkinga ostrzegających przed pracami mającymi na celu budowanie sztucznej inteligencji.
Wypowiedzi te pozwalają na bardzo daleko idące ograniczenie pierwotnych założeń tego tekstu – ilościowych i bibliograficznych oraz przedstawiania licznych dowodów. Tezy Hawkinga są tak proste, a stoi za nimi powaga tego naukowca, że będą stanowić rodzaj motta. A oto link do tych wypowiedzi:
*Omówienie popularne w → Gazeta.pl
2 dni po artykule w Independent pojawiła się teza Lovelocka jednego z twórców współczesnej ekologii → James Lovelock
W ten sposób tekst będzie mógł biec parabolami, rzutami, tezami a nawet odwoływać się do czytelnych metafor, i zadawać pytania.
Część I
2. Wstęp historyczny: Nauka a Język
2.1 Marzenie Oświecenia: Język uniwersalny – językiem matematyki.
Oświecenie mające początek w decyzji Royal Society w Londynie w połowie XVII wieku mówiącej, że metoda naukowa nie jest oparta o Biblię – dążyło też do zestandaryzowania języka nauki. I jako język taki przyjęło matematykę, w której łatwo można wyrażać prawa Natury. A jednocześnie prawa te mające postać wzorów matematycznych można łatwo weryfikować.
Gdyby ktoś szukał więcej informacji na temat początków Oświecenia może natknąć się na inną datację, może bardziej chwytliwą i popularną, że początek tej epoki rozumu wyznacza odkrycie rachunku różniczkowego równocześnie przez Leibniza i Newtona.
„Principia” Newtona do dzisiaj uchodzą za wzór elegancji i precyzji naukowej i stanowią o definicjach samej nauki: czym jest i jak powinna być uprawiana.
Niemniej odkryto, że Isaac Newton interesował się religią i alchemią, poszukiwał kamienia filozoficznego. Film będący ilustracją tej tezy mówi wprost: u źródeł współczesnej nauki jest Alchemia.
Zostawiając Czytelnikom wyciągnięcie własnych wniosków na temat istoty nauki, zwracam uwagę na warsztatowy fakt o fundamentalnym znaczeniu: mimo opisania równaniami matematycznymi grawitacji Newton nadal nie wiedział jak działa grawitacja i dlaczego. Inaczej: mamy Język który podaje pewne prawa Natury, zgadzają się w nim wzory – tylko język ten nie dotyka rzeczywistości. Nadal nie znamy jej natury.
W mojej opinii należy wyciągnąć wniosek, że dylemat przed którym stanął Newton można to nic innego jak załamanie się oświeceniowej idei uniwersalności języka jakim miał być język matematyki.
Zwracam uwagę na podawane w tekście określenia Alchemii, alchemika i maga, oraz zakres studiów Newtona nad tekstami starożytnymi.
Poster nr 1: Isaac NEWTON – Mroczny Heretyk
atrynitron
2.2 [ Język Nr 1] Kod Amazonii
Lud Piraha: bez liczb, kolorów, czasu przeszłego i przyszłego
Przedstawiam teraz opowieść Nr 1 o Języku jednego z ludów żyjących w Amazonii. Istnieje jak wynika z filmu rzeczywistość antropologiczno-społeczna, w której nie istnieje ani przeszłość ani przyszłość. „Przeszłość” i „przyszłość” nie mają desygnatów pojęciowych: są nieoznaczane jako nie-istniejące.
Język pełni tutaj też rolę ‘strażnika świata’: mój świat /obcy świat/, moja kultura /obca kultura/, moje korzenie /obce korzenie/.
Informacje, komunikaty można śpiewać, gwizdać, mówić, nucić.
Badacze tego fenomenu podważają teorię Noama Chomsky’ego tzw. „gramatyki generatywnej” i jego, wpływowej, teorii języka.
Poster nr 2: Amazoński kod – polski lektor. Anifiles Video:
http://video.anyfiles.pl/videos.jsp?id=95415
(Amazon Code – wersja oryginalna w języku angielskim):
Christian G
2.3 [Język Nr 2] Kod Piramid
Film stanowi znakomicie wyreżyserowaną opowieść o” języku –informacji – komunikacie” zawartym w słynnych piramidach egipskich. Autor tekstu jest świadomy faktu, że artykułów i pseudonauk które przedstawiały się jako jedyne deszyfrujące tajemnice zawarte w piramidach jest dużo. Niemniej film jaki proponuję obejrzeć – bez względu na fakt czy wszystkie tam zawarte dane są prawdziwe i wzajemnie koherentne – przedstawia jeszcze inny Język opisu świata.
Nie ma w nim jakiegokolwiek werbalizmu, pisma linearnego a mimo to jest informacja. Informacja ta w zręczny sposób przedstawia inne rozumienie człowieka i świata: podstawową jednostką czasu jest rok mający 26.000 lat a przyrządem pomiaru tego czasu są „oczy Sfinksa”. Język ten można śmiało określić jako ‘język kosmiczny’, łączący nas z kosmosem. Można też powiedzieć, że pokazuje nam nie słowa, a proporcje.
Poster nr 3: Tajemnice piramid: film z 2010
ProgramyNaukoweYT
2.4 Wniosek : Nie istnieje jeden zapis rzeczywistości, istnieje wiele zapisów.
Tekst, który rozpoczynałem kilka miesięcy temu od konstatacji klęski projektu Oświecenia jakim byłby język matematyki jako uniwersalny - przedstawiając jednocześnie w 2013 zaawansowane już projekty awatarów i cyborgów - wieńczy na gruncie nauki ostrzeżenie Hawkinga.
Jakiś trudny do zdefiniowania pęd do ciągłego poznawania świata w naukach przyrodniczych wspomagany technikami cyfrowymi powoduje niekończący się linearny postęp technologiczny, który zmierza obecnie do organicznej kooperacji z człowiekiem.
Z drugiej strony widzimy, że istnieje wiele języków zapisu wiedzy o świecie i człowieku, niesprowadzalnych do siebie. Gdyby je określił - nawet na zasadzie metafory - jako paradygmaty nie byłoby wielkiej pomyłki.
Teza zatem, że Poezja jest językiem, który nie koresponduje z rzeczywistością jest zatem nie do przyjęcia. Poezja jest jednym z Języków Zapisu.
Część II
3. Poezja jako Język ontologizujący
Zanim w zwięzły sposób podam opis tego Języka – kilka słów o jego naturze. Posłużę się tutaj wypowiedzią laureatki Nagrody im. W. Szymborskiej 2014 – Krystyny Dąbrowskiej.
W wywiadzie jakiego udzieliła Jakubowi Winiarskiemu powiedziała coś, co świetnie charakteryzuje naturę języka poetyckiego: „Zdarzają się wiersze, które – trudno mi to precyzyjniej określić – dają natychmiastowy, pozasłowny wgląd w rzeczywistość”.( http://www.literaturajestsexy.pl/w-sztuce-nie-ma-demokracji-rozmowa-z-krystyna-dabrowska/).
Jeśli Poezję potraktuje się jako Naukę to język poetycki jest językiem tej nauki. Język ten jest ontyczny – dla niej, dla Nauki – w tym sensie, że on jedyny wiernie opisuje świat.
Z punktu widzenia filozofii można powiedzieć, że Rzeczywistość jest jedna i mówimy tutaj o Naturze.
Natomiast z punktu widzenia Filozofii Poezji można powiedzieć, że rzeczywistość jest „polifoniczna”. Struktura Rzeczywistości zawiera w sobie nieskończoną ilość fenomenów – może je wszystkie opisać wyłącznie Poezja.
Język Poezji, a nawet wiele Języków Poezji, których poeta musi się bez przerwy uczyć – opisują wiernie i bez skazy te wszystkie fenomeny i badają relację między nimi podając gotowy wynik.
To co napisałem powyżej wyjaśnia dlaczego czytając niektóre wiersze czytelnik uzyskuje coś w rodzaju „wglądu” w rzeczywistość. Dobry opis tego przypadku zawiera wypowiedź K. Dąbrowskiej.
Można powiedzieć że Poezja jest pewnego rodzaju Wehikułem, który umożliwia tego typu „wgląd” czy „ogląd” rzeczywistości.
4. Poezja jako Język Zapisu
W związku z tym co powiedziano wcześniej można powiedzieć, że Język Poezji jest jednocześnie:
II - opowieścią
I – aparatem poznawczym /narzędziem analizy, badań/
III – jednym z Języków Zapisu.
Zapis ten mówi co zostało ustalone poprzez badania [Poety]
w: II → lektura (poznawanie) opowieści
1. dialog poprzez tysiąclecia
2. wyciągnięcie wniosków z dialogu
3. porównanie, analiza
I → poprzez aparat poznawczy [narzędzia badania], [języka poetyckiego]
i: III → podane jako Wniosek Końcowy z Badań w odpowiednim zapisie.
ZAPIS zatem = Wiersz, jest końcowym wnioskiem, który zamyka wszystkie procedury.
Na marginesie rozważań należałoby powiedzieć, że Poezja Sieciująca /Forma Sieciująca/ może prowadzić jednocześnie w jednym utworze kilka równolegle idących Zapisów (Zapis 1, Zapis 2…Zapis n). Dających jeden zapis ogólny – trawestując „Newdema” – Zapis zasieciowany, Język Sieciujący.
5 Poezja jako Dyscyplina zamykająca rozważania – nie dopuszczająca do nieskończonego ciągu abstrakcji
W Warsztacie Poetyckim [2010] postawiłem tezę na podstawie prawie 40-letnich badań i doświadczeń, że prestiż Poezji - z której nie można nawet otrzymać licencjatu, a mimo to jest honorowana Nagrodą Nobla – bierze się z tego, że Poezja jest właściwym i pierwotnym językiem podstawowych tekstów z zakresu filozofii (tutaj jako przykład podałem tekst źródłowy filozofii Upaniszadę Iśa), logiki Zachodu (poemat Parmenidesa z Elei „Droga”) oraz teologii zawierającej doktrynę Kreacji (Bereszit).
Kontynuując tę analizę zapytałem w eseju „Poezja jako Nauka” czy Poezja może znów pełnić funkcję Nauki? I odpowiedziałem twierdząco z zastrzeżeniem, że musi się trzymać dyscyplin, z którymi była od początku: epistemologii, filozofii, logiki, etc.
Tezę tę wsparł W. Heisenberg, który stwierdził w swoim artykule – cytowanym jako Aneks 2 do wymienionego eseju – że nauka ze względu na swój język ma ograniczone pole poznania, i być może poezja jest tą dziedziną , która sięga więcej i dalej w rzeczywistość.
Jak widzimy Heisenberg trawestował tutaj I. Newtona – z Poster Nr 1 – który powiedział tak: język jest (: matematyki) a rzeczywistości nadal nie ma (: jest poza językiem matematyki).
Pojawia się tutaj jednak pytanie: ‘no dobrze, Poezja może być Nauką. Może być dziedziną ludzkiego poznania. Ale czym ta nauka się charakteryzuje?’.
Odpowiedź pojawiła się przypadkowo – niemniej w przekonaniu autora tekstu jest mocna. Kończy też całą teorię poezji, która rozpoczął w Warsztacie 2010.
5.1 Procedura dochodzenia do dowodu: 1976 – 2014 luty
Od kilkudziesięciu lat /a szczególnie od 1998/ prowadziłem własnego pomysłu parateatralne ćwiczenia głosowe. Kilka z nich było opartych na starożytnych tekstach, które od 1976 nauczyłem się na pamięć. Z biegiem lat z pamięci ulatywały poszczególne wersy – tak, że od 5-6 lat ćwiczyłem wyłącznie teksty 2-3 linijkowe. Zaznaczam, że ćwiczenia te były codzienne.
W lutym 2014 ćwicząc już jedną początkową linijkę [sic !!!] starożytnego tekstu, uświadomiłem sobie, że nic już więcej nie potrzeba – wystarczy znać 1 linijkę, żeby rozumieć sens całego tekstu!
Jednocześnie w tej pierwszej linijce tekstu /lub kilku pierwszych/ jest zawarta jak gdyby cała idea tekstu /pieśni/ wraz z jej końcem. Zawiera więc już na samym początku nakaz zamknięcia rozważań.
Doszedłem do wniosku, że Poezja /Pieśń/ polega na Zasadzie, Arche: utworzenia Granic, Zamknięcia tekstu.
5.2 O zasadzie – Arche - poetyckiej
Całość implikacji tego odkrycia wraz z literaturą – a pozwoliłem sobie natychmiast przejrzeć starożytne teksty czy jest tam zawarta ta zasada – nie mieści się w ramach regulaminu festiwalu. Będzie podana później w odrębnym eseju.
Tutaj pokażę ogólny schemat na czym polega Arche poezji i jak wygląda.
1/ Arche jest terminem który jako ‘zasada’ jest znany też pod nazwą ‘początek’.
Można więc powiedzieć, że pierwsze linijki tekstu są początkiem, streszczeniem, wyprowadzeniem wzoru, pierwszym ćwiczeniem.
1.1/ Zawsze należy więc wracać do zasady, do początku, ćwiczyć
1.2/ Tam gdzie początek tam i koniec
Ćwiczone linijki /tekst/ można określić jako ćwiczenie podstawowe, pierwotne, ćwiczenie wiodące lub prowadzące. Ćwiczenie zatrzymujące, najlepiej znane lub pamiętane /do rozważań/, znane na pamięć.
2/ Poezja jest jedyna Wiedzą /Knowledge/, która stawia bariery, granice dla nieskończonego ciągu rozważań, monologu, rozmyślań, skojarzeń. Dla wiedzy idącej w nieskończoność, w nieskończone ciągi abstrakcji.
2.1/ Pierwszą barierą jest tutaj rytm.
Drugą: zamykająca stopa akcentowa.
Trzecią: wysycający się do końca (zamknięty) obraz metafor.
Czwartą: sentencja zamykająca rozważania.
5.3 Poezja jako Episteme i Metoda
Można powiedzieć więc że Poezja jest jednocześnie Episteme:
– pokazuje horyzont np. w pierwszym wersie,
I Metoda:
- i natychmiast go zamyka - w tym samym wersie.
Różnymi metodami: albo poprzez celowe powtarzanie go: inkatacja, intonacja, refren. Albo używając go w tekście w różnych modyfikacjach: retoryka. Albo robiąc z niego klamry: np. tytuł i zakończenie; lub nie wprost: parabolami, metaforami, etc.; albo np. paralelizmami.
5.4 Poezja jako Metodologia, Hermeneutyka i Meta-Metodologia
Otwierając i zamykając horyzont w jednym wersie Poezja tworzy w ten sposób Metodologię – czyli paradygmat postępowania: Arche.
Lub paradygmat odczytywania – Hermeneutykę.
Lub metodę weryfikacji tekstu : Meta-Metodologię. Która bada: czy tekst jest poezją czy nie? Tzn. czy zawiera Arche, zasadę poetycką, Df Poezji. A co oznacza nakaz zamknięcia rozważań. Odwrotnie od filozofii spekulatywnej, liczb urojonych, abstrakcji.
5.5 Poezja jako Therapeia
Dopiero teraz widać w bardzo jasny i wyraźny sposób dlaczego niektórzy poeci twierdzą, że poezja jest terapią /czy jak autor eseju – Therapeią/.
Gdyż jako dyscyplina zamykająca rozważania jest odtrutką, detoksem na rozwijającą się chorobę współczesności: rosnącą błyskawicznie ilość informacji /poza-rozumowy chaos/, jak i poprzednią idącą nadal równolegle – tendencje do generowania nieskończonych ciągów abstrakcji. W zasadzie dowolnych abstrakcji, które poprzez swoją atrakcyjność powodują nieskończone ciągi myślowe, nie mające końca, nie chcące się zamknąć.
Używając języka – cytowanego już – Hawkinga, abstrakcje te są osobliwościami, które wciągają do poddawania się nieskończonym analizom i budowania nieskończonych konstrukcji.
Dopiero w tym kontekście – Arche poezji – widać, że Poezja Sieciująca /Surfująca Kompozycja/ jest bez granic. Lub precyzyjniej: przesuwa granice poprzez zasieciowanie. Albo: stosując umiejętnie linki ( a więc surfowanie) przesuwa granice w nieskończoność. W zasadzie bez żadnego wzoru, coś jak Hipoteza Riemanna, ciąg liczb pierwszych.
Część III
6. Poezja w przyszłym świecie 2015 – 2050
Esej jak do tej pory przedstawił następujące odpowiedzi na następujące pytania:
- czy do ery Internetu Język był rzeczywiście jednorodny, powszechny i zestandaryzowany jako ten sam [znak=desygnat znaku] zestaw terminów uniwersalnie opisujących świat? Odpowiedź brzmi – nie.
- jaka jest definicja Poezji jako Nauki? Odpowiedź brzmi – jest to jedyna Dyscyplina zamykająca rozważania, co stanowi jej istotę.
Jednocześnie przedstawił dwa równoległe idące obok siebie światy:
*Pierwszy Świat – Klasycznego Języka Linearnego /Komunikacja Werbalna/
*Drugi Świat – Klasycznego Języka Internetu /Komunikacja Sieci/.
Do tych dwóch rzeczywistości komunikacyjnych, językowych dochodzi szybko trzecia: mieszanka biologiczno-techniczna: Avatars, klon, bio-bots, cyborg, etc.
Pierwsza mieszanka już jest: Poezja Sieciująca i Formy zbliżone.
Tutaj idzie o drugą mieszankę pojawiającą się na horyzoncie: zmieszanie człowieka z elementami technologicznymi. Mam tutaj na myśli zmieszanie trwałe.
Zachodzi tutaj pytanie o naturę Języka jaki się tam pojawi – w tej trzeciej rzeczywistości, trzecim świecie.
Określmy go roboczo jako *Świat Trzeci – Klasyczny język Avatarów*. Jaki będzie ten Język, Nowy Język, i jaka będzie ta Nowa Komunikacja.
Czym może być poezja w przyszłym świecie? Czy Osobliwość Technologiczna będzie jej potrzebować.Osobliwość w sensie nowych tworów egzystencjalnych – Klony, Avatary, cyborgi, etc.?
Czy Poezja podzieli się technologicznie i espistemologicznie na: druk papierowy, poezję w sieci, Poezję Sieciującą /i inne Formy Sieciujące/, eksperymenty komputerowe jak generowanie tekstów poetyckich poprzez algorytm, poezje Avatarów, Klonów i innych tworów biologiczno-elektronicznych?
Pytamy tutaj o granice modyfikacji człowieka, nowe twory mieszane, ich język i ich komunikację z nami.
Wysuwane są też twierdzenia, że mózg człowieka zakończył już ewolucję – co rzuca nowe światło na projekty hybryd bio-elektronicznych., lub klonowanie.
Czy Poeci powrócą do klasycznego papierowego druku?
Czy Poezja będzie izolować się od innych gałęzi sztuki, czy dążyć do ściślejszej z nimi korespondencji i przenikania?
Czy poprzez powrót do pośredniej formy wyrazu – druku papierowego – wróci do swoich korzeni: Poezji wyłącznie mówionej, mnemotechnicznej?
Pojęcie Arche, Wikipedia.pl:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Arch%C3%A9
Inne tematy w dziale Kultura
