Jerzy Grotowski 1933 – 14 stycznia 1999. W rocznicę śmierci.

Jerzy Grotowski /z lewej/ i Ryszard Cieślak - aktor Teatru Laboratorium. I połowa lat 70-tych, ośrodek Teatru Laboratoriumw Brzezince k. Wrocławia. Fotografia: Andrzej Paluchiewicz. Za: Grotowski.net

Wczoraj minęła kolejna rocznica śmierci jednego z najwybitniejszych reżyserów awangardy teatralnej XX wieku Jerzego Grotowskiego.

Jerzy Grotowski zasłynął głównie – jeśli można w ten sposób w lakonicznym komunikacie napisać – z czterech rzeczy:

- utworzenia we Wrocławiu Instytutu Aktora –Teatru Laboratorium, który badał naukowo metodę aktorską
- spektaklu „Apocalypsis cum figuris”, który był najdalej posuniętym rozwinięciem metody aktorskiej w kategorii teatru awangardowego
- odejścia od teatru i zaproponowania tzw. „parateatru” w 1975 od demonstracji metody parateatralnej podczas Uniwersytetu Poszukiwań Teatru Narodów pod patronatem UNESCO we Wrocławiu w czerwcu-lipcu
- opracowania teorii sztuki jako wehikułu w okresie prac we włoskiej Pontederze.

We wszystkich tych propozycjach, nowych na gruncie teatru, znalazł licznych naśladowców. Wiele jego teorii z zakresu metody teatralnej, teorii aktora, antropologii teatru i parateatru jest nadal rozwijanych i dokumentowanych.

Parateatr w polskich przedszkolach od 2008 roku

Paradoksalnie – patrząc na olbrzymią i ciągle powiększającą się recepcję dzieł Grotowskiego na całym świecie - za najważniejszy fakt z jego bogatej spuścizny uważam osobiście umieszczenie w " Podstawie programowej wychowania przedszkolnego” (Załączniku nr 1 do Zarządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 opublikowanym w Dzienniku Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17) w punkcie 7 „Wychowanie przez sztukę – dziecko widzem i aktorem” na stępujących dyspozycji:

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:
1) wie, jak należy się zachować na uroczystościach, np. na koncercie, festynie, przedstawieniu, w teatrze, w kinie;
2) odgrywa role w zabawach parateatralnych, posługując się mową, mimiką, gestem i ruchem; umie posługiwać się rekwizytami (np. maską).

Autorom tego dokumentu można złożyć jedynie gratulacje – „Podstawa” jest najprawdopodobniej najbardziej nowoczesnym dokumentem edukacji przedszkolnej na świecie.

Spadkobiercy metody teatralnej Grotowskiego i żyjący jeszcze aktorzy z I Zespołu Teatru Laboratorium

Obecnie żyją jeszcze 2 osoby z podstawowego zespołu aktorskiego Instytutu Aktora: Elizabeth Albahaca (Argentyna) i Rena Mirecka (Włochy). W Paryżu żyje kierownik literacki Teatru Laboratorium – Ludwik Flaszen.
Spadkobiercami metody teatralnej natomiast są – kierujący pracami „Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards” we włoskiej Pontederze – Brytyjczyk Thomas Richards i Włoch Mario Biagini.

Od 12-14 stycznia we Wrocławiu przebywał Ludwik Flaszen inaugurując program „Laboratorium Dziady”:
http://www.grotowski-institute.art.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=1440

A tak wyglądał program seminarium teatralnego z jego udziałem pod nazwą „Akropolis, Faust, Hamlet - W teatrze mitów europejskich z Ludwikiem Flaszenem”

12 stycznia sobota 17:00
Sala Teatru Laboratorium
Hamlet
Spotkanie seminaryjne Ludwika Flaszena z udziałem prof. Joanny Walaszek

13 stycznia niedziela 17:00
Sala Teatru Laboratorium
Hamlet
Spotkanie seminaryjne Ludwika Flaszena z udziałem prof. Dariusza Kosińskiego

Rozmyślania nad mitami założycielskimi Zachodu, których nośnikiem jest teatr (Marlowe, Szekspir, Goethe, Wyspiański). Ich rola w kształtowaniu świadomości europejskiej. Ich rezonans dzi siaj – w świecie zglobalizowanym, w warunkach spotkań i konfrontacji kultur, gdy Europa szuka swego nowego samookreślenia.
Czy Akropol to tylko ruiny dla turystów?
Czy Faust i Hamlet to nasi współcześni?

O pamiątkową plakietę upamiętniającą życie Jerzego Grotowskiego w Przemyślu

Jerzy Grotowski we wczesnym dzieciństwie mieszkał w Przemyślu, dopiero potem wyprowadził się do Rzeszowa, studiował w Krakowie, pracował w Teatrze 13 Rzędów w Opolu, Teatrze Laboratorium we Wrocławiu, prowadził prace w Nowym Jorku /po wyjeździe w okresie stanu wojennego w Polsce/ a następnie we włoskiej Pontederze.

W 2011 chciałem zaproponować Przemyskiemu Centrum Kultury i Nauki ZAMEK podczas przemyskiego festiwalu poezji upamiętnienie pamiątkową plakietą Jerzego Grotowskiego. Niestety – wtedy festiwal się nie odbył. W 2012 roku w dość szybkim procesie przygotowań do festiwalu najzwyczajniej w świecie zapomniałem…W 2013 już nie zapomnę.

Myślę, że westybul najstarszego teatru amatorskiego w Polsce przemyskiego „Fredreum” byłby dobrym miejscem. Lub zabytkowe średniowieczne kamienne mury Piwnic Artystycznych. Budynek bowiem w którym mieszkał Grotowski jest obecnie własnością przemyskiej Kurii i sam uważałbym za niestosowne umieszczanie wśród ogłoszeń diecezjalnych plakiety upamiętniającej wybitnego reżysera.

Film o Grotowskim i jego Teatrze: