Sztuka Mężczyzn 5: Singer (Yiddish) - zasady pisania

Za:Library  Thing, Author: Isaak Bashevish Singer. Author Picture Gallery.

Uroczystości Noblowskie – Sztokholm, fragmenty mowy noblowskiej Isaaka Bashevisha Singera:

Za: user You Tube ninonne

Tytuł właściwy:
***Isaak Bashevis Singer (Yiddish), literacki Laureat Nagrody Nobla: „Zasady pisania”.
Wykład wprowadzający do Warsztatu Poetyckiego podczas XV Przemyskiej Wiosny Poetyckiej 27.05- 30.05 2010 r. Tzw. „Notatki Nr 1”.
***„Notatki nr 2” już opublikowałem, link:
http://prognozy2030.salon24.pl/186087,xv-przemyska-wiosna-poetycka-kurylak-df-poety-i-poezji
***”Notatki Nr 3” – „Poeta życie zawodnika. Poezja czym jest i jak się uprawia” będzie w następnym poście.

Po ,,Laboratorium Formy” będącym testem warsztatowym na powieści Michaiła Bułhakowa ,,Mistrz i Małgorzata”, można przejść do podstawowych zagadnień jakim są: warsztat pisarski (notatki Nr 1), niektóre definicje i rozumienie poezji (Notatki Nr 2), oraz zagadnienie formy i metody poetyckiej (Notatki Nr 3).

Ta część będzie omawiać zasady pisania - jesteśmy tutaj w komfortowej sytuacji, gdyż zasady te przedstawił Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury Izaak B. Singer piszący w języku Yiddish. I.B. Singer jest znany polskiemu czytelnikowi z powieści opublikowanych w Polsce, jest miłośnikiem polskiej poezji, a do okresu swojej emigracji do Stanów Zjednoczonych mieszkał w Polsce w Warszawie.

Pisarz rzadko kiedy ujawnia tajemnice swojego warsztatu, dlatego zasady pisania jakie wyłożył Singer w wywiadzie dla kwartalnika „Ameryka” są wydarzeniem w świecie literackim zwłaszcza, że stoi za nim autorytet Noblisty. Zasady te mają dużą wartość edukacyjną: są proste, jasne, klarowne i łatwe do przyswojenia. Nie ma znaczenia, że te podstawy pisania adresowane są do adeptów sztuki prozatorskiej. Wartość ich jest bowiem uniwersalna - a więc tak samo dotyczy poezji.

Dzisiaj przygotowując ten tekst do publikacji postanowiłem dodać koniecznie, że niektóre zasady mogą przydać się także blogerom, komentatorom i wszelkim ludziom piszącym – oznaczam je w tekście kolorem czerwonym.

Ogólne zasady pisania: relacja pisarz – język - sztuka

1.  Pisarz, poeta, literat musi mieć jakąś historię do opowiedzenia.  Historia ta musi mieć swój początek, rozwinięcie i zakończenie (logika konstrukcji, sens).*
2.  Opowieść ta musi być dobrze prowadzona  (rola warsztatu).*
3.  Na pierwszym miejscu jest sztuka – pragnienie bycia drukowanym jest na dalszym planie:  „ Artystyczne przesłanie pisarstwa to opisywanie ludzkich historii”. Wynika z tego, że literatura musi trzymać się bardzo blisko człowieka.
4.  Pisarz musi posiadać pasję,  potrzebę opowiedzenia jakiejś konkretnej historii. *
5.  Opowieść ta musi być osobista.  Poeta musi być ekspertem od tematu, o którym pisze.*
6.  Trzeba mieć własną opowieść, własny temat. Mówiąc inaczej trzeba być oryginalnym.
7.  Należy poznać własne ograniczenia  i limity zarówno poznawcze, historyczne, filozoficzne, językowe, znać swoje korzenie - jak to określa Singer należy pisać o swoim  ,,millieu”,  który jest własną osobistą pasją.
8.  Bardzo ważne jest, żeby  pisać na temat, na którym się zna najlepiej.  Dotyczy to też otoczenia społecznego i wartości historycznych, którymi żyje autor. *
9.  Nie wolno wyrzekać się swoich korzeni.
10.  „Pisarz, bardziej niż inni artyści należy do swojego narodu, swojego języka, historii i kultury.” Mówiąc inaczej obowiązuje w świecie literatury  praca nad językiem macierzystym i praca na poznaniem historii, kultury swojego narodu.
11.  Twórca oryginalny, twórca prawdziwy i autentyczny, należy do swojego otoczenia. Wielcy mistrzowie literatury zawsze byli związani z  korzeniami  swojego narodu.
12.  Poeta musi być skoncentrowany na własnej tematyce, na własnych problemach, którymi żyje, które chce rozwiązywać.  Tematyka, zakres przedmiotowy uprawianej poezji powinien być w miarę ograniczony: „Tylko amatorzy podejmują każdy temat”. *
13.  Artysta nie może być naukowcem-  nie powinien tworzyć, zasad, praw, a więc pozbawiać ludzi, społeczeństwa, rzeczy i kultury przymiotów wyjątkowości. Wręcz odwrotnie  powinien interesować się tym co wyjątkowe.
14.  Rzecz opisywana, temat powinien być wyjątkowy, dotyczy to zarówno ludzi jak i świata. Cecha   indywidualności  i oryginalności jest przez Singera szczególnie podkreślana: „ ludzie i rzeczy nie są jednakowe.”
15.  Pokazywanie tych indywidualności, odrębności i wyjątkowości jest zadaniem literatury.  Natomiast jak pisarz opowie o tej wyjątkowości i różnorodności jest już kwestią talentu.
16.  Utwór literacki powinien pokazywać wyjątkowość i powszechność danego zjawiska czy rzeczy uniwersalność i narodowość, realność i mistyczność. Nie ulega wątpliwości, że umiejętność jednoczesnego pokazywania tych dwóch wektorów świata należy starannie wypracowywać.
17.  Sztuka nie jest polityką, nie jest też publicystyką socjologiczną i społeczną. Poetycka opowieść nie może być polityczną rozprawą. Prawdziwa literatura nie pokrywa się z czynnym angażowaniem się na rzecz społeczeństwa.
18.  Literatura i poezja koncentruje się na zdarzeniach i sytuacjach - czyli odnosi się do  konkretnych faktów, zdarzeń, historii i kultury.
19.  Sztuka pisania zdaniem Singera nie polega na tworzeniu neologizmów językowych, lecz na ich ograniczaniu.
20.  Dopiero w tym miejscu Singer mówi o roli  talentu:
a. Talentu nie da rady osiągnąć ciężką pracą.
b. Talent to rzecz wrodzona, zdarza się rzadko w każdej generacji talenty należą do rzadkości. c. Talent jest wybrykiem natury.
d. Jednocześnie można stwierdzić, że można mieć talent i pisać złe powieści, niedobre nowele i słabe wiersze.

Jak pisać?  Metody, taktyki i strategie pisarskie

21. Nie należy przywiązywać się do określonej techniki pisania (pióro, długopis, żel, maszyna do pisania, komputer) a dostosowywać do swoich możliwości.*
22.  Należy pisać systematycznie.  Singer pisał codziennie przed południem około 2 godzin. Tomasz Mann pisał dziennie 1 godzinę, zawsze o 10 rano.
23.  Nie należy reagować lub dostrajać się do praw społecznej dialektyki  - nie zakłada się więc a priori, że utwór musi być koniecznie polemiką z rzeczywistością polityczną lub analizą zjawisk zachodzących w społeczeństwie.
24.  Należy  unikać dążenia za wszelką cenę do sławy,  szybkiego uznania i pragnieniem osiągnięcia dużych pieniędzy z literatury.
25.  Nie wolno starać się być oryginalnym za wszelką cenę:  „ takie eksperymentalne pisanie zaszkodziło wielu talentom, zniszczyło sporą część współczesnej poezji, zaciemniając ją, pozbawiając powabu”.
26.  Czynnik czasu.  Pierwsze 15 lat pisania to poznawanie swoich korzeni i literatury.  Nie jest to czas stracony. A więc –  nie należy się spieszyć.  Teza ta koresponduje z tezami Chandrasekhara wyłożonymi we „Wstępie” . Mówiąc innym językiem: wstępne studia literackie trwają lat 15.
27.  Czynnik pracy i studiów literackich: polega na  wypracowaniu własnej metody pracy nad tematem  (w przypadku Singera jest to metoda pracy na podobieństwo malarstwa: „model”).
28.  Pierwszeństwo natury nad wyobraźnią.  Rzeczywistość, świat jest bogatszy, zaskakujący zmiennością i rozwojem.. Wyobraźnia może popaść w schematyzm a utwory mogą być jednostronne, nieświeże, nieoryginalne.
29. Pisać zawsze w swoim języku.

Literatura, poezja jako nośnik wartości i zrozumienia człowieka

30.  Należy koniecznie posiadać jakiś system wiary religijnej, niekoniecznie zinstytucjonalizowany.  Singer określa tę potrzebę  - jako konieczność wiary w moc nadprzyrodzoną.
Jeśli nie posiada się wiary – humanizm jest konieczny.
Wiara w Boga lub w Opatrzność jest sednem literatury: „mówi o tym, że nieszczęście jest niczym innym niż maska przeznaczenia”.
W przypadku przyjęcia postawy humanistycznej – eliminuje ona nihilizm.
31.  Pacyfizm, pokój, rozwija kulturę– wojna i rewolucje ją niszczy. Niszczy też ludzi i korzenie kultury. Literatura powinna  być przystanią miłości i przeznaczenia, opisem szalonego huraganu ludzkich namiętności i walki z nimi”.
32.  Poeta – człowiek sztuki, artysta nie może izolować się od ludzi i od społeczeństwa:
„ Człowiek musi mieć kontakt z innymi czy chce tego czy nie.” Singer w tym miejscu w nastroju autoironicznym wspomina swój okres warszawski i potrzebę kontaktu z ludźmi w następujący sposób: „ W Warszawie, przed laty, prawie każdego dnia postanawiałem, że nie będę tracić czasu w klubie pisarzy, nie będę brać udziału w plotkowaniu, w niepotrzebnych spotkaniach, i natychmiast szedłem do klubu i traciłem czas na mówienie nonsensów”.
 
Te ostatnie zasady, dobre rady doświadczonego człowieka i wybitnego pisarza wchodzą w zakres tego działu teorii sztuki, który osobiście w przełożeniu na sztukę wersyfikacji [ jedna z moich Df poezji – „publicysta”]  określam mianem filozofii poezji. W jej skład wchodzą - w mojej subiektywnej opinii - rozważania kończące się ustaleniami filozoficznymi i humanistycznymi  dotyczącymi istoty człowieka, istoty sztuki i jej celu, związku poezji z innymi formami sztuki i jej dialogu z nimi, postawa artysty wobec świata, samoświadomość artystyczna, poszukiwania fundamentalnych odpowiedzi na pytanie o sens życia, sens sztuki, sens filozofowania, sens Religii.

Te rozważania nakierowane na swoją sztukę i samego siebie w koniecznej relacji do kultury historii rozwoju cywilizacji dają wraz z systematycznym uprawianiem sztuki fenomen, który określam greckim i znanym nam pojęciem z zakresu medycyny humanistycznej: Therapeia.
Jestem przekonany, że to samo miał na myśli Singer kończąc swoje zasady pisania w następujący sposób: sztuka powinna nam pomóc zapomnieć o ludzkich ułomnościach, chociaż na pewien czas. Staram się, by „ten czas był spędzany w wartościowy sposób.
Jestem pewien, że w tym samym nurcie myślenia o sztuce i poezji i o życiu artysty należy umieścić wypowiedź Józefa Kurylaka: „poezja jest przygotowaniem się do śmierci.”

Podsumowując: autor poprzez zaangażowanie, studia i dyscyplinę pracy odkrywa głęboki i humanistyczny wymiar poezji. Czy nazwiemy go wartościowym spędzaniem czasu, przygotowaniem się do śmierci, czy therapeią - otrzymamy jeden sens. Poezja i studia nad nią ze względu na konieczność długoletniego skoncentrowania się na niej jest uprawnioną metodą życia. Teza ta może wywoływać zdziwienie - ale jak pokażę na początku notatek numer 3 -  jest to źródłowa teza filozofii poezji.  

Tekst źródłowy:  Aleksandra Ziółkowska, spotkanie z Isaakiem Bashevisem Singerem, Ameryka 238 – Lato 1991, 81-86   

Isaak Bashevis Singer. Biogram.

Z Polski wyjeżdża w 1935 roku mając 31 lat.
Członek Polskiego Instytutu Naukowego w Nowym Jorku.
Nagroda Nobla: 1978.

Linki do Wikipedii:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Isaac_Bashevis_Singer
http://en.wikipedia.org/wiki/Isaac_Bashevis_Singer

I ostatnia dobra rada Noblisty – nazwę ją „złotą zasadą” – ćwiczyć literacką pamięć.  Isaak B. Singer w wieku 90 lat recytował z pamięci pierwszą księgę „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego „Trzy razy księżyc odmienił się złoty” i Jana Kochanowskiego „Szlachetne zdrowie”.