Czy jest w ogóle możliwy? A jeżeli tak, to na jakim fundamencie powinien być oparty, by korzyści z niego płynące były większe niż nakłady, które będzie trzeba ponieść i ponosić.
O kolejowej części transportu zbiorowego na Roztoczu nie można rozmawiać bez odniesienia do jej historii. A jest to, w przypadku XIX wiecznej rewolucji technicznej, której skutkiem była – między innymi – żelazna kolej, historia wojny i pogranicza. Ustalona na Kongresie Wiedeńskim granica pomiędzy Rosją i Austrią przebiegała pomiędzy Tomaszowem Lubelskim a Bełżcem, czyli kilkanaście kilometrów bliżej Zamościa, niż obecna granica polsko-ukraińska.
Budowane od drugiej połowy XIX wieku sieci kolejowe rozwijane były od stolic imperiów. Widać to dobrze po datach uruchomienia linii na terenach byłego zaboru rosyjskiego. Obecna linia Warszawa – Kuźnica Białostocka została oddana do użytku w roku 1862, Warszawa – Terespol w 1867, Warszawa – Dorohusk w 1877.
Po austriackiej stronie industrializacja przebiegała szybciej – do Przemyśla kolej dotarła w roku 1860. Gdybanie podobno jest ahistoryczne, ale nie jest trudno sobie wyobrazić scenariusz rozwoju kolejowej sieci przy granicach ustalonych po Pierwszym Rozbiorze. Z Lublinem, Zamościem i Lwowem podlegającym jednej administracji, władającej terenami sięgającymi przedmieść Warszawy.
Stało się jednak inaczej. Granica przecięła słabo zaludnione, rolnicze tereny zrywając naturalne więzi łączące Zamość z Krakowem, Przemyślem czy Lwowem. Spowolniło to rozwój kolejowej sieci na tych terenach. Linia z Jarosławia do Rawy Ruskiej została uruchomiona w roku 1884, by po trzech kolejnych latach dotrzeć do Bełżca. Po rosyjskiej stronie granicy do I Wojny Światowej (choć lepszą cezurą byłaby Rewolucja) nie zbudowano nic.
Dopiero wybuch wojny i przejęcie kontroli nad terenami obecnej południowo-wschodniej Lubelszczyzny przez Austro-Węgry, doprowadziło do intensywnego rozwoju sieci kolejowej. W ciągu kilku lat zbudowano kilkaset kilometrów szlaków normalno i wąskotorowych. Przede wszystkim o znaczeniu militarnym, czego skutki widać nawet dzisiaj w podnoszonych co jakiś czas postulatach wyprowadzenia linii kolejowej poza Zamość, pomimo tego, że kilka lat temu ostatecznie rozebrano umożliwiającą to kolejową obwodnicę.
Kolejna wojna i związana z nią zmiana granic po raz kolejny przecięła naturalny ciąg komunikacyjny Warszawa – Lwów (warto wiedzieć, że w Zamościu zatrzymywały się pociągi do Włodzimierza, a nie do Lwowa). Sieć kolejowa, w stosunku do stanu z 1916 roku, wzbogaciła się o połączenie Werchatej i Hrebennego omijającego Rawę Ruską, która znalazła się w granicach ZSRR.
Ostatnimi akcentami rozwoju kolei na tych terenach była trwająca 5 lat budowa linii ze Zwierzyńca do Stalowej Woli. Linię otwarto w roku 1976, na trzy lata przed uruchomieniem Linii Hutniczo-Siarkowej (obecnie Hutniczej Szerokotorowej).
Następne: 2. Źródła, 3. Strumienie
»... Jednym z Polokoktowców jest Olgierd Jedlina, redaktor pisma "Pasikonik", żyjący spokojnie w swoim poukładanym świecie z narzeczoną Ewą. Jego spokój burzy schwytanie jego przyjaciela Adasia przez agentów Kilkujadka. Adasiowi udało się samodzielnie stworzyć formułę Kingsajzu, co może przynieść Polokoktowcom trwałe bezpieczeństwo, jednak dla Adasia staje się przyczyną zguby...« (http://www.zgapa.pl/zgapedia/Kingsajz.html)
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Kultura
