Skandal! Litwa obejmie kontrolę nad 1/5 przestrzeni powietrznej

Konsekwencje polsko-litewskich negocjacji w sprawie powołania Baltic FAB.

I. FAB – co to jest, założenia

Były minister transportu Jerzy Polaczek alarmuje na portalu wPolityce.pl, że w Wilnie negocjowane jest oddanie Litwie w zarząd 1/5 polskiej przestrzeni powietrznej (teksty TU i TU). I co? I nic. To nie jest news. Mediodajnie wolą się ekscytować czymkolwiek innym, tylko nie tym, czy przestrzeń powietrzna obejmująca m.in. Warszawę będzie nadzorowana przez służby polskie, czy litewskie. Na stronach Ministerstwa Transportu ostatnia wiadomość dotycząca Baltic FAB pochodzi z 15.06.2011 r. i jest tak ogólnikowa, że nie idzie się z niej czegokolwiek konkretnego dowiedzieć.

No więc ja podejmę temat. Na początek, gwoli wyjaśnienia: UE nakazała krajom członkowskich tworzenie FAB-ów (Functional Airspace Block – Funkcjonalny Blok Przestrzeni Powietrznej). Jest to racjonalne i ma na celu zoptymalizowanie żeglugi powietrznej na obszarze UE – choćby po to, by samoloty nie robiły „zygzaków” wzdłuż granic. Tych FAB-ów funkcjonuje kilka (patrz mapka pod tekstem), zaś Polska i Litwa negocjują od dłuższego czasu (od 2010 roku) utworzenie Baltic FAB, czyli Bałtyckiego Funkcjonalnego Bloku Przestrzeni Powietrznej. No i pozornie wszystko gra, albowiem jak czytamy na stronach ministerstwa:

„Głównym celem utworzenia FAB w Europie jest osiągnięcie maksymalnej pojemności i wydajności sieci zarządzania ruchem lotniczym, skrócenia długości tras lotniczych - z czym wiąże się oszczędność paliwa lotniczego oraz zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do środowiska, przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa i poprawy efektywności kosztowej instytucji zapewniających służby żeglugi powietrznej. Zgodnie z celami pakietu legislacyjnego Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej II (SES II) funkcjonalne bloki przestrzeni są głównymi elementami umożliwiającymi poprawę współpracy pomiędzy instytucjami zapewniającymi służby żeglugi powietrznej, służącej zwiększeniu efektywności działania i redukcji kosztów. Państwa członkowskie UE są zobowiązane do utworzenia FAB- ów najpóźniej do 4 grudnia 2012 roku.”

II. Uderzenie w suwerenność i bezpieczeństwo Polski

Zatem, gdzie tu afera? Wszak to czysto techniczne sprawy, dotyczące specjalistycznego odcinka gospodarki i stosunków międzynarodowych... Ano w tym, że polscy negocjatorzy pod kierunkiem wiceministra Tadeusza Jarmuziewicza mają zamiar w ramach Baltic FAB oddać Litwie zarządzanie nad 1/5 polskiej przestrzeni powietrznej (zob mapka):

Trzeba tu podkreślić z całą mocą, że UE nie wymaga od krajów członkowskich zbywania na rzecz innego państwa kontroli nad swym obszarem powietrznym – to, w jaki sposób poszczególne kraje ułożą sobie kooperację w ramach FAB w dużej mierze zależy od nich samych. Dotychczas w Europie żadne państwo nie scedowało poprzez FAB na kooperanta nadzoru nad całością lub częścią swej przestrzeni. Polska jest pierwsza.

Oczywiście, w ramach dwustronnych umów dochodziło uprzednio do delegowania sąsiadowi kontroli nad jakimś wycinkowym fragmentem strefy przygranicznej (tzw. delegacja przestrzeni powietrznej - tam, gdzie granica ma np. kłopotliwe wybrzuszenie) – np. w Polsce Czechy sprawują nadzór nad częścią Kotliny Kłodzkiej, Niemcy nad okolicami Świnoujścia, Cedyni i Bogatyni, z kolei Polska obejmuje swym nadzorem fragmencik Czech – jednak oddelegowanie kompetencji do sprawowania kontroli powietrznej nad 1/5 własnego terytorium jest w warunkach pokoju czymś bez precedensu.

Jako się rzekło, pod litewskim nadzorem znajdzie się m.in. stolica Polski. Ale nie tylko. Na załączonej mapce widać, że jest to cała północno-wschodnia część kraju, w tym obszar graniczący z silnie zmilitaryzowanym Obwodem Kaliningradzkim i spora część granicy z Białorusią. Jest to również obszar lotów naszych myśliwców F-16, które obsługiwane byłyby przez kontrolerów z Litwy. Innymi słowy, mamy do czynienia z fundamentalnym zagrożeniem bezpieczeństwa państwa. Dodajmy, że na 32 litewskich pracowników kontroli obszaru powietrznego ponad połowę stanowią Rosjanie. I jeszcze aspekt ekonomiczny: litewska kontrola lotów pobiera za obsługę o 30% wyższe stawki, niż kontrola polska...

III. Pytania

Teraz nadeszła pora na kilka pytań:

1) Jakie były przyczyny delegowania stronie litewskiej kontroli nad 1/5 obszaru Polski?

2) Jak rząd Tuska wyobraża sobie w takich warunkach zapewnienie bezpieczeństwa stolicy kraju i całej północno-wschodniej Polski?

3) Jaki jest poziom zaufania do rosyjskich kontrolerów pracujących na Litwie, którzy będą zawiadywali lotami polskich samolotów wojskowych, w tym myśliwców F-16, które okresowo w ramach NATO patrolują również terytorium Litwy?

4) Jak będzie w związku z tym wyglądała nasza wiarygodność w NATO?

5) Czy polska kontrola lotów zatrudniająca 450 pracowników, w tym 150 w kontroli obszaru powietrznego nie jest w stanie udźwignąć obsługi polskiej przestrzeni powietrznej (litewska kontrola zatrudnia ok. 70 pracowników, w tym 32 kontrolerów z czego połowa to Rosjanie)?

6) Kto, prócz wiceministra Tadeusza Jarmuziewicza jest personalnie odpowiedzialny za wynegocjowanie i przyjęcie opisanych tu ustaleń?

7) Czy obszar polskiej kontroli powietrznej naprawdę musi się kończyć już za Łodzią i Radomiem?

8) Jakie są przewidziane dalsze kroki w ramach Baltic FAB? Czy rząd planuje oddanie kontroli nad kolejnymi obszarami przestrzeni powietrznej kraju gdyby do FAB zechciała dołączyć np. Białoruś i Obwód Kaliningradzki? (cyt. „Na podstawie rekomendacji Komitetu Sterującego ds. Studium Wykonalności Bałtyckiego FAB, Komitet Strategiczny zadecydował, iż jako kierunki dalszego rozwoju Bałtyckiego FAB-u analizowane będą: - Bałtycki FAB + Białoruś + Obwód Kaliningradzki (Federacja Rosyjska) (...)” źródło: http://www.transport.gov.pl/2-482b061c5dcb5-1794142.htm).

9) Jak nazwać takie uderzenie w strategiczne bezpieczeństwo Polski? No, jak?! Proszę powiedzieć panie ministrze, panie premierze... Jak zakwalifikować Wasze poczynania?

Gadający Grzyb

Notek w wersji audio posłuchać można na: Niepoprawne RadioPL

Mapka FAB-ów: