Rewolucje przemysłowe wiążą się z wynalazkami, takimi jak maszyna parowa, prądnica, komputer czy internet.
Były już co najmniej trzy rewolucje przemysłowe. Pierwszą umownie rozpoczął wynalazek maszyny parowej w 1698. Drugą rewolucję zapoczątkowało wprowadzenie do przemysłu elektryczności na początku XX wieku. Trzecia rewolucja przemysłowa została umownie zapoczątkowana wynalazkiem komputera.
Z początkiem XXI wieku zaczyna się czwarta rewolucja przemysłowa, tak zwany Przemysł 4.0. Czwarta rewolucja polegać będzie na wykorzystaniu sprzężeń zwrotnych i uruchomieniu procesów (wspieranych informatycznie) pomiędzy automatyzacją, przetwarzaniem, wymianą danych oraz nowoczesnymi technikami wytwórczymi. Szczególną rolę w czwartej roli przypisuje się włączeniu w procesy przemysłowe technik cyfrowych takich jak sztuczna inteligencja AI, internet rzeczy IoT oraz zastosowaniu nowych technologii np biotechnologii, nanotechnologii, neurologii.
Nadchodząca rewolucja przemysłowa obejmie nie tylko sam przemysł. Czwarta rewolucja przemysłowa obejmie również zmiany warunków życia, zmiany ekonomiczne, społeczne a wreszcie zmiany systemu wartości. Tak szerokie zmiany są konsekwencją są nie tylko transformacji gospodarki (efekt wdrożenia Przemysłu 4.0) ale też nakładającego się procesu globalizacji.
Twarzą czwartej rewolucji przemysłowej jest profesor ekonomii Klaus Schwab, założyciel i lider Światowego Forum Ekonomicznego (WEF). Deklarowaną misją tej fundacji jest „poprawa stanu świata poprzez angażowanie liderów biznesu, polityki, środowiska akademickiego i innych liderów społeczeństwa w kształtowanie globalnych, regionalnych i przemysłowych programów”.
To właśnie fakt zaangażowania w ten proces wyłącznie "liderów społeczeństwa" jest jego największym, być może nawet katastrofalnym błędem.
Jakie są zagrożenia społeczne nowej rewolucji przemysłowej w warunkach ignorowania wymogów na jej demokratyzację i decentralizację? Tych zagrożeń jest bardzo dużo, wymienię tylko kilka podstawowych.
1/ Wzrost rozwarstwienia społecznego, ze względu na rozwój sztucznej inteligencji i robotyki większość osób nie będzie mieć pracy, ewentualnie będzie wykonywać nisko opłacaną fizyczną pracę, większość obywateli będzie utrzymywana z zasiłków społecznych, aby życie było dla nich bardziej strawne będą „przeżywać” je w przestrzeni wirtualnej, choćby w propagowanej ostatnio na świecie wirtualnej rzeczywistości Metawersum,
2/ Wzrastająca centralizacja wielkich projektów, doprowadzi to kolejnego wzrostu kosztów pracy specjalistów (wzrost ten będzie wynikiem coraz większych narzutów na utrzymanie kadry zarządającej, konsultantów, ekspertów, analityków, kierowników projektów, kierowników strumieni projektów itd), w rezultacie nastąpi pogłębiający się brak specjalistów realizujących projekty, prawdopodobne jest nawet zahamowanie rozwoju, jeśli specjalista kosztuje coraz więcej, narzuty kierowania i zarządzania projektem rosną, to w rezultacie nie stać nas będzie na znaczący wzrost ich zatrudnienia przy jednoczesnym wzroście wydatków społecznych,
3/ Brak specjalistów mogących stawić czoła wyzwaniom nowej rewolucji technicznej, wymagane kompetencje dla czwartej rewolucji są bardzo głębokie a jednocześnie szerokie, specjaliści powinni sprawnie używać technik i narzędzi cyfrowych (programowanie obiektowe, modelowanie informacji, przetwarzanie informacji), dodatkowo powinni posiadać głębokie umiejętności analityczne i poznawcze,
4/ Paraliż edukacyjny, w programach kształcenia nadal dominują sztywne podziały z kierunkami humanistycznymi, społeczno-politycznymi i klasycznymi kierunkami technicznymi w roli głównej, takie podejście dzielące kompetencje na oddzielne kategorie jest sprzeczne z wyzwaniami stawianymi przez rewolucję przemysłową 4 gdzie preferowani są specjaliści z wiedzą interdyscyplinarną (również poznawczą i społeczną), jednocześnie wiedza ta powinna być wspomagana kompetencjami cyfrowymi (tj umiejętnościami programowania obiektowego, strukturalizacji danych, implementacji procesów), kompetencje cyfrowe powinny być tak samo ważne jak umiejętność czytania i pisania.
5/ Brak przyzwolenia politycznego i społecznego na radykalne ograniczenie albo nawet całkowitą eliminację dokumentów papierowych oraz ograniczenie informacji tekstowej w nowoczesnych procesach przemysłowych i w procedurach administracyjnych.
6/ Narastające frustracje społeczne, tylko część społeczeństwa będzie mogła zaistnieć w aktywnie w rewolucji, reszta będzie stanowić tło, "ciemną masę" dla tej rewolucji, będąc biernym obserwatorem tego procesu.
O tym jak można się przeciwstawić procesom utrudniającym rozwój pisałem już w swoich blogach, choćby ostatnim BLOG1.
Wymienię tutaj podstawowe przedsięwzięcia.
1/ Decentralizacja prac rozwojowych, większość prac innowacyjnych, a szczególnie tych wspieranych techniką cyfrową, powinna być realizowana w nieopodatkowanych mikroprojektach, aby obniżyć koszty nadrzędnych projektów i osiągnąć wymaganą ich jakość mikroprojekty powinny mieć udostępnione dobrze określone poprawne interfejsy, powinny być też udostępnione narzędzia ewaluujące wyniki i jakość pracy oraz bezobsługowe narzędzia do prowadzenia jednoosobowej działalności.
2/ Włączenie szerokich grup społeczeństwa do modelowania informacji będącej odbiciem naszej rzeczywistości, skoro model informacji odgrywa kluczową rolę dla jakości procesów stanowiących istotę czwartej rewolucji przemysłowej, to modelowanie informacji powinno być wspierane przez jak największą grupę twórców i recenzentów, tak to się dzieje np w Wikipedii, dzięki temu Wikipedia zawiera dane wysokiej jakości a koszty ich wytworzenia są bardzo niskie.
3/ Włączenie szerokich grup społeczeństwa do utrzymania informacji i zarządzania informacją cyfrową.
W istocie jednak aby zrealizować cele czwartej rewolucji przemysłowej potrzeba znacznie więcej, niezbędna jest zmiana myślenia w elitach rządzących i w mediach, potrzebna jest też zmiana polityki tak aby była zorientowana na pracę, rozwój kraju i dobro przyszłych pokoleń. Na zmianę myślenia a tym bardziej na zmianę politycznych priorytetów musimy jeszcze zaczekać.
Póki co może okazać się, że w obecnej formie czwarta rewolucja przemysłowa przyniesie korzyści tylko nielicznym. Większości z nas być może zaoferuje tylko iluzje.
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
