Słowem "zaścianek" pod poprzednim wpisem Eine mnie postrzelił. Trafiony... ale nie zatopiony!
Wiele wpisów temu zeszło w komentarzach na Brücknera, w rezultacie których Słownik Etymologiczny dostał się w moje ręce. Jeszcze raz, dzięki, M.R.!
Ale, konsekwencje tego zdarzenia są straszliwe.
Tym (w szczególności B.), którzy chcą rozgryźć etymologię słowa "zaścianek" - nieodparcie narzuca się rozbiór "za-ścianą". "Ściana" ... B. podkreśla związek z niemieckim "Stein" (przy czym dodaje, iż u Słowian ściany były także z gliny, nie omieszka dorzucić prasłowiańskiej nazwy pluskwy - stenica). I tym brücknerowskim wyjaśnieniem zarozumiale zaświeciłem w oczy Einemu, a on mnie wyśmiał.
I słusznie.
Albowiem, gdzie logika? Każdy wie, co to jest zaścianek, ale gdzie, skąd, i jaka "ściana"? Pomysł zamykania niewygodnych nacji lub społeczności za ścianami - to raczej nowoczesny wymysł, nie z czasów, gdy rzeczy nazywano.
Trop i metoda może słuszne, etymologia porównawcza - patrz jak u różnych narodów podobna rzecz się nazywa. Także, tropienie "literek" i ich transformacji... "ś", "ć", "n".... ("za" - to ewidentnie późniejszy dodatek ruchomy).
Brückner patrzy na "Stein", a pomija "Stau" (no, wszak nie ma "n" ?!). A przecież "Stauwasser" znaczy (wśród kilku znaczeń) - właśnie... "zaścianek". Co więcej, te inne znaczenia "stojącej wody" podkreślają i wyjaśniają metaforę. Po polsku też czasem mówimy, że coś jest "zastane" (w sensie - zastygłe, nieruchome). Teraz, by dojść do kolejnych języków, trzeba poszukać uniwersalnego tłumacza z jednego języka na dowolny inny. Z polskiego da się? Gdzie tam. Z niemieckiego? Też nie bardzo.
Zatem, chcąc nie chcąc, pozostaje - "backwater".... I stąd w dowolnym języku (pominę niełacińskie), np.:
po włosku: acqua stagnante
po grecku: στάσιμα νερά
po rosyjsku: заводь, затон, запруженная вода, застой, верхний бьеф, тихая заводь, болото, глушь, заводь; затон; противотечение
...
Wystarczy?
Konkluzja: w słowie "zaścianek" nie stoi "ściana", raczej z cicha szemrze "zastana woda".
Zatem, co ma Brückner do Brukseli?
"Broekzele" znaczy "wieś na bagnach", po flamandzku.
Inne tematy w dziale Kultura