NiegdysiejszyBlondyn ma zagwozdkę - Jak poznać mądrego człowieka? Niewatpliwie dość łatwo rozpoznać człowieka niemądrego. Z pozoru traktując inny temat, tegoż dylematu epistemologicznego dotyka następujący fragment
"Dochodzimy w ten sposób do pytania czym są zjawiska paranormalne? Czymś, co nie daje się wytłumaczyć naukowo? Ale wtedy należałoby wpierw zdefiniować czym jest nauka "
Wytłuszczony fragment zawiera popularny nieprawidłowy sylogizm, wynikający z kolizji logiki formalnej z "logiką" potoczną. Nawet przyjmując "zasadę wyłączonego środka" - albo "A" albo "nie A", nie można twierdzić, że by 'wiedzieć o "A" ' konieczna jest 'wiedza o "nie A" '.
Przy tym nie ma symetrii!
Dla przykładu, by wytłumaczyć pojęcie zbioru skończonego, nieprawdą jest, że wpierw trzeba zdefiniować czym jest zbiór nieskończony. (ale na odwrót - trzeba).
Mówisz, że to nie to samo? Ze najpierw "N", dopiero później "nie N"? (gdzie " N "=nauka)?
Ale " N " może mieć formę "nie X". Zatem, gramatyczna i wizualna obecność "nie" nijak nie implikuje co jest pierwsze.
Zdrowy rozsądek mówi - zacznij od prostszego i niepodważalnego.
Zatem, względnie łatwo jest sklasyfikować jakieś stwierdzenie jako "nienaukowe". W istocie, okreslenie czym jest nauka jest trudne. Na naukę składa się wszystko, co nie jest nienaukowe.
Dla przykładu weźmy pojęcie zbioru spójnego, niechby na płaszczyżnie. Definicja zbioru niespójnego jest bardzo prosta - to taki zbiór, który można pokryć sumą mnogościową dwóch rozłącznych zbiorów otwartych. Pomijam juz drobne techniczne wymaganie, iz czytelnik musi wiedzieć co to jest zbiór otwarty.
W istocie jest to pojęcie tak proste, że ćwiczenia na niespójność daje się dzieciom już w przedszkolu: odkreślcie, Jasiu i Małgosiu, pieska od kotka. A, widzicie - tworzą one zbiór niespójny:
Trudno oddzielić? To prawda, że trudno. A myślisz, Jasiu, że łatwo jest znależć na internecie obrazek z niespójnym pieskiem i kotkiem? O, nie, prawie wszystkie obrazki są spójne. Nie, nie wiem, Małgosiu, dlaczego.
Dla starszych nieco dzieci są labirynty (idealne ćwiczenie na niespójność). Nie te "znajdź drogę do skarbu", tylko te - "wejdź i wyjdź". Dziecko, znalazłszy drogę przez labirynt, dowodzi poprawnie, rygorystycznie, i prosto (choć się może przy tym namęczyć) niespójności labiryntu.
Teraz, zbiór spójny - to taki, co nie jest niespójny. Głupia definicja? O, nie - bardzo mądra. Gdybyś zaczął od defincji zbioru spójnego, musiałbyś ów definiować przez negację - taki zbiór, którego nie da się pokryć sumą dwóch rozłącznych zbiorów otwartych. Zatem, to nieszczęsne dziecko, które nie może wyjść z labiryntu po uprzednim weń wejściu, nie wiedziało by - czy dlatego nie może, bo nie umie, czy dlatego że labirynt felerny i zadanie nie ma rozwiązania.
Jeszcze jeden przykład (a ileż zamieszania i przekrętów semantyczno-antropologicznych) - pojęcie niezależności zdarzeń lub zmiennych losowych w rachunku prawdopodobieństwa.
Najpierw definiujemy niezależność - lekko, łatwo, i przyjemnie (definicję - zmienne losowe są niezależne, gdy są zależne od niezależnych zmiennych - zostawmy odważnym lub przemądrzałym).
Zależności lepiej nie definiować, choć kusi. No dobrze - zależne to takie, co nie są niezależne. Ale wtedy otwiera się puszka Pandory - gdy się zapomni, że "zależne" - to najzwyklejszy żargon, zaczyna się myśleć, nolens volens, że coś naprawdę jest zależne. Jakiś łańcuszek, czy sznurek, czy drut, czy jakiś eter łączy te rzeczy, które nie są niezależne. No, musi łączyć, bo jakżeby inaczej, skoro są zależne?
Zaraz, zaraz - jeszcze raz - nie są niezależne, a to nie to samo!
Nieprzypadkowe jest podobieństwo konfuzji do konfuzji w fizyce, która też z lubością posługuje się pojęciem niezależności, a częsciej niestety - zależności. Przy tym nawet nie próbuje żadnej zdefiniowac, a jeżeli już - to zaczyna gryźć ową śliwkę poczynając od pestki, zamiast od skórki, twierdząc, że nie naruszy skórki.
Niełatwe to - dokonajmy eksperymentu zębnego ze śliwką - i sami się przekonajmy.
Inne tematy w dziale Kultura
