PEREŁKA KUJAW, kurhany sprzed 5,5 tysięcy lat w Wietrzychowicach

Historia plemion słowiańskich zamieszkujących dzisiejsze polskie tereny jest mało znana. Niewiele osób wie, że na terenie Kujaw i Pomorza zachowały się grobowce sprzed 5,5 tysiąca lat, tzw. polskie piramidy, starsze od piramid egipskich (najstarsza 2650 r. p.n.e.) oraz od kręgów Stonehenge (najstarszy 2950 r. p.n.e.).

W trakcie wakacyjnej wędrówki warto pojechać do Wietrzychowic, gdzie znajduje się niezwykle ciekawy Park Kulturowy utworzony w 2006 roku. W środku lasu znajduje się 5 monumentalnych kurhanów pochodzących z okresu neolitu (3700-3300 r. p.n.e.). Do grobowców idziemy drogą wiodącą przez bagnisty teren, drewnianym mostkiem nad torfowiskiem oraz przez leśne polany.

Wzdłuż leśnej drogi stoi kilka tablic informacyjnych opisujących kolejne etapy prac archeologicznych przeprowadzonych na tym terenie, wraz ze zdjęciami dokumentującymi je.

Wielkość grobowców najlepiej jest ocenić stojąc bezpośrednio przed nimi, każdy z nich ma kształt trapezu z przodu znacznie wyższego.

Grobowiec 1 o długości 76 m oraz szerokości od czoło 10 m. Pochowano w nim prawdopodobnie 2 osoby, w poszczególnych warstwach ziemi znaleziono około 400 przedmiotów, takich jak fragmenty naczyń glinianych, część przęślika i narzędzia krzemienne.

Grobowiec 2 o długości 93 m oraz szerokości 9 m. Pochowano w nim 1 mężczyznę w wieku około 50 lat, który był położony bezpośrednio na ziemi.

Grobowiec 3 o długości 115 m oraz szerokości 10 m, otoczony 8 głazami o wysokości do 1,4 m. W środku znajdowały się dwa prostokątne groby otoczone mniejszymi głazami, przykryte ziemią i kamiennym brukiem. Obok grobów znajdowały się ślady stypy pogrzebowej. W sumie w nasypie znaleziono 80 fragmentów naczyń charakterystycznych dla kultury pucharów lejkowatych, topór kamienny o długości 19,5 cm, szerokości 8,5 cm oraz wysokości 7 cm oraz wiele innych wyrobów z krzemienia oraz kości.

Grobowiec 4 o długości 30 m oraz szerokości 6,5 m. Wewnątrz zachował się fragment czaszki mężczyzny w wieku około 30 lat, który prawdopodobnie zmarł na powikłania po przewlekłym zapaleniu ucha wewnętrznego.

Grobowiec 5 Wewnątrz znaleziono szczątki dwóch mężczyzn. Młodszy w wieku około 35 lat przeszedł 4 operacje trepanacji czaszki, starszy w wieku około 50 lat jeden taki zabieg. Naukowcy przypuszczają, że w trakcie operacji pacjenci byli odurzani dymem z palonych liście konopi indyjskich, w pobliżu znaleziono wiele nasion tej rośliny. W grobowcu znaleziono również fragmenty naczyń z różnych kultur.

W latach 1934-36 prof. Konrad Jażdżewski przebadał na terenie Kujaw wiele grobowców, które nie zachowały się do naszych czasów. Prace prof. Jażdżewskiego potwierdziły, że w latach 3800-3000 r. p.n.e. żyła tutaj ludność kultury naczyń lejkowatych.

Badane grobowce składany się z trzech części:

Nasyp ziemny o długości nawet powyżej 100 m, otoczony głazami tworzącymi obrys trapezu.
Wewnątrz znajdował się jeden lub więcej grobów otoczonych mniejszymi kamieniami.
W grobowcach tych chowani byli głównie mężczyżni.

Etapami prowadzono wiele kolejnych badań archeologicznych. Ostatni program badawczy "Żródła archeologiczne w rejonie Parku Kulturowego Wietrzychowice, cz.2" realizowany był od 2015 roku. W sumie odkryto 550 miejsc starego osadnictwa oraz 4500 zabytków z okresu od 12 tys. lat p.n.e. do końca średniowiecza, tj. XVI wieku. Aktualnie jest realizowana jest III część tego projektu.

Dojazd: Drogą wojewódzką nr.269 dojeżdżamy do miejscowości Naczachowa, gdzie skręcamy w lokalną drogę. Jedziemy około 4 km wąską asfaltową drogą do parkingu znajdującego się około 400 m od pierwszego grobowca.