Nowy Świat w oknie Overtona

Mackinac Center for Public Policy (Markinac Centrum Polityki Publicznej) powstało w 1987 roku. Jest on największym think tankiem w USA. Joseph P. Overton (1960–2003), od 1994 roku starszy wiceprezes Mackinac Center, przedstawił strategię polityczną, która później stała się znana jako okno Overtona.

Jak zmienić sposób myślenie społeczeństwa?

Okno Overtona  to proces w ramach, którego  społeczeństwo gotowe jest zaakceptować to, co do niedawna było nieakceptowalne. 

Okno Overtona  przedstawia różne możliwe etapy oceny danej idei przez społeczeństwo. Na górze tej listy znajdują się koncepcje restrykcyjne, a na dole liberalne., tj.:

• zabronione, 
• radykalne,
• akceptowalne, 
• rozsądne, 
• popularne, 
• legalne.

Okno Overtona w praktyce

Wyobraźmy sobie jakąś ideę,  którą opinia publiczna uważa za niedopuszczalną, a "komuś" zależy na jej zalegalizowaniu. Zwykle na początku media  oswajają społeczeństwo twierdząc,  że wprawdzie u nas dana rzecz, opinia jest zabroniona, ale jest prawnie akceptowalna u naszych sąsiadów. Informacje te często mają charakter sensacyjny, np. aktualnie na Ukrainie procedowana jest ustawa dopuszczająca tzw: "sztuczne macice".

Kiedy pomysł zabroniony  staje się radykalnym (inaczej skrajnym, ekstremalnym), w mediach słyszymy często powtarzaną opinię, że powinniśmy być tolerancyjni względem kultury naszych sąsiadów. Podświadomie "tolerancja" wiąże się nam z wiedzą, a przecież nikt z nas nie chce być osobą "niedouczoną", "nienowoczesną".

W trzecim etapie pomysł akceptowalny staje się rozsądnym (inaczej sensowny). Przestaje on budzić w nas większe emocje, a z czasem zyskuje on swoich zwolenników. Ci, którzy mu się sprzeciwiają, zostają określani  jako skrajni radykałowie.

Kiedy już pomysł stał się sensowny, należy wyemitować w mediach szereg programów na jego temat, dopuszczając do dyskusji jedynie osoby "politycznie poprawne", tzw. "autorytety", "ekspertów". Idea niedawno  kontrowersyjna, stopniowo przesuwa się w oknie Overtona zyskując społeczną akceptację i jest oceniana coraz bardziej pozytywnie.

W ostatnim etapie dany pomysł zostaje usankcjonowane prawnie, a jego zwolennicy forsują swoje idee na forum publicznym. 

W pięciu etapach zmienione zostało postrzeganie skrajnych poglądów, idee te stały się legalne.

Okno Overtona przykłady

Przykładem zwykle powtarzanym zastosowania idei Okna Overtona jest proces akceptacji związków homoseksualnych na świecie oraz zgoda na adopcję przez nich dzieci.

Od wieków żyli ludzie o poglądach homoseksualnych, zwykle nikt nimi szczególnie nie interesował się. Wszyscy wiedzieli, że dziecko może urodzić się jedynie ze związku pana z panią i oni mają obowiązek go wychować. Dzisiaj zjawisko homoseksualizmu zostało wykorzystane do celów politycznych przez partie lewicowe. Dzięki szerokiemu wykorzystaniu mediów społeczeństwo inaczej postrzega pary jednopłciowe. Temat kilka dekad temu uważany za tabu został oswojony, zyskał status popularnego.

Zauważmy, że w mediach nie słyszymy dyskusji o losie maluchów wychowywanych przez dwóch panów, o zyskach firm pośredniczących w procesie takiej adopcji.

Ocena danego zjawiska jest różna w poszczególnych państwach. W Polsce proceder ten jest zabroniony, a na francuskich ulicach widzimy liczne takie "pseudo-rodziny".

Manipulacja językowa [2]

Zmiana nawyków żywieniowych

Aktualnie na rynku polskim pojawiły się jadalne robaki produkcji francuskiej, np:

Mączniki z serem Comte i gałką muszkatałową

W notce  Czy mięso "z próbówki" zmieni w przyszłości nasze nawyki żywieniowe?  pisałam  "25 wrześnie 2015 Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję "Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030" . Agenda 2030 definiuje cele i zadania ONZ, które mają być zrealizowane na świecie w latach 2015-2030. Cel 2 Agendy 2030 brzmi: Wyeliminować głód, osiągnąć bezpieczeństwo żywnościowe i lepsze odżywianie oraz promować zrównoważone rolnictwo."

W 2015 Polacy znali wartości zdrowotne mięsa, wartość nawożenia roślin metodami naturalnymi, itd. W tamtych czasach

"sztuczne mięso"  to  produkt  ZABRONIONY

Wiadomo było, że  [3]:

• produkcja "sztucznego mięsa" jest bardzo droga i nie jest ekologiczna,
• produkcja "sztucznego mięsa" zaburzałaby naturalny cykl biologiczny,
• wielu rolników straciłoby pracę,
• Polacy zostaliby pozbawiani "zdrowej" żywności.

Zastanówmy się, jak przez ostatnie 6 lat  przesunięto okno Overtona. "Sztuczne mięso" choćby ze względów ekonomicznych w Polsce nie będzie produkowane,  w innych państwach już jest. W Polsce pojawiło się natomiast rozwiązanie mniej radykalne, tj  "jadalne robaki" produkcji francuskiej. 

Oceniam, że dzisiaj:

"sztuczne mięso" to w Polsce  produkt RADYKALNY,  

"sztuczne mięso" to w wielu państwach produkt AKCEPTOWALNY,

"jadalne robaki" to w Polsce produkt  AKCEPTOWALNY,

"jadalne robaki" to w wielu państwach produkt ROZSĄDNY.

Zmiana warunków pracy

Cel 8  wspomnianej już Agenda 2030 [5] brzmi: Promować stabilny, zrównoważony i inkluzywny wzrost gospodarczy, pełne i produktywne zatrudnienia oraz godną pracę dla wszystkich ludzi.

W październiku 2020 Światowe Forum Ekonomiczne opublikowało raport Resetting the Future of Work Agenda: Disruption and Renewal in a Post-COVID World. 

W raporcie tym przedstawiono plany zatrudnienia na najbliższe lata:

• 84% prac będzie wykonywanych w formie wirtualnej (wirtualne biura, video-spotkania),
• 83% pracowników będzie pracować zdalnie,
• 50% procesów produkcyjnych będzie zautomatyzowana,
• 42% pracowników będzie musiała się przekwalifikować.

Dla Polaków zdalna praca w domu w 2015 roku była ZABRONIONA, dzisiaj  jest POPULARNA.

Podobnych przykładów można byłoby opisać mnóstwo. Proces zmian świadomości społeczeństw trwa od dawna. Pewnie wiele osób zastanawia się, od kiedy zaczęli zauważać,  jak KTOŚ steruje ich światopoglądem.

Więcej:

1. 10 Strategii – czyli w jaki sposób media manipulują ludźmi?
2. Manipulacja językowa
3. Czy mięso "z próbówki" zmieni w przyszłości nasze nawyki żywieniowe?
4. Niedługo Polacy zapomną, że kiedyś do pracy wychodziło się z domu!
5. Rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne w dniu 25 września 2015 r.