Obok Aleksandra Bielaskiego, szefa i współtwórcy przyszłego FBI, także inny wnuk emigranta polskiego po powstaniu listopadowym był twórcą i szefem rządowej służby odpowiadającej za bezpieczeństwo państwa.
W 1909 r. brytyjczycy utworzyli Secret Service Bureau, w którego skład wchodziło 19 departamentów - od MI1 do MI19, a wśród nich Security Service znane również jako Military Operation 5 (MO5), a później i obecnie jako MI5 (Military Intelligence, Section 5). Zadaniem służby był kontrwywiad (Secret Intelligence Service /MI6/ to wywiad wojskowy).
Vernon Kell
Na czele Security Service stanął Vernon Kell, któremu później na nagrobku, zgodnie z prawdą można było napisać: Major-General Sir Vernon George Waldegrave Kell, a otrzymane przez niego ordery ukryć pod skrótami KCMG, KBE, CB (św. Michała i Jerzego, Imperium Brytyjskiego, Łaźni).
Vernon Kell urodził się w 1873 r. a wywodził z bogatej rodziny, był synem Georgiany Augusty Konarskiej urodzonej w 1855 r. w Brukseli, córki Polaka Aleksandra Samuela hr. Konarskiego (Praszka 1803 - Nicea 1893), ożenionego z Harriet Fraser Lucas, ojcem Vernona Kella był mąż Georgiany - major Waldegrave Kell z South Staffordshire Regiment.
Aleksander Konarski był chirurgiem powstańczym w czasie powstania listopadowego, odznaczony Virtuti Militari (IV Klasy, Krzyż Złoty), a na emigracji zajmował się również handlem winem.
Grób hr. A. Konarskiego na cmentarzu w Saint-Germain-en-Laye, niedaleko Paryża.
Vernon Kell pobierający naukę od najmłodszych lat mówił biegle po polsku i angielsku. "Jego matka była córką polskiego hrabiego i jako chłopiec dorastał w szerokim kręgu znajomych rozrzuconych po Europie i jako chłopiec nauczył się mówić po francusku, niemiecku, włosku i po polsku". Był tak utalentowany językowo, że rozważano przygotowanie go do służby dyplomatycznej. Ostatecznie jednak trafił do szkoły oficerskiej w Sandhurst, a po dwóch latach do dawnego pułku ojca. Służył jako tłumacz. W 1898 r. został wysłany do Rosji, gdzie uczył się rosyjskiego, choć pewnie nie było to jego jedyne zajęcie. W 1900 trafił do Chin, gdzie również "miał uczyć się języka", doszło do opóźnień na tym polu ponieważ jako pracownik wywiadu zaangażowany był w zwalczanie powstania Bokserów, jednocześnie był zagranicznym korespondentem The Daily Telegraph w chińskim Tiencin (klasyka). Po powrocie do Anglii (1902/3) zajmował się analizą wywiadowczą w sekcji niemieckiej w War Office, w 1905 r. przeniesiony do sekcji Dalekiego Wschodu (trwa wojna ros.-jap.). W 1907 trafił do Committee of Imperial Defence (CID), gdzie później został dyrektorem Home Section w Secret Service Bureau, wkrótce znanej jako MI5, odpowiedzialnej za wykrywanie szpiegostwa, sabotażu i działalności wywrotowej na terenie Wielkiej Brytanii. W tym samym czasie Kell został oficjalnie a dla zmyłki zaanonsowany w London Gazette jako przeniesiony do rezerwy. Mansfield Cumming, jego "kolega", szef MI6, odpowiadajacej za zagranicę odnotował swoje obawy, że Kell zostanie szefem połączonej służby wywiadowczej, a on sam zostanie pożegnany, jednym z argumentów miał być fakt nie posiadania talentów językowych przez Cumminga.
Kell wespół z Basilem Thomsonem ze Special Branch utworzyli, z pomocą funcjonariuszy policji, bazę z danymi na temat potencjalnych wywrotowców, liczącą do 1914 r. 16 tysięcy osób, a w planach Kella mającą zawierać dane 30 tys. obcych (Kell podejrzewał planowanie inwazji przez Niemców z wykorzystaniem miejscowych), archiwum to było rozwijane w kolejnych latach, w 1939 r. miało zawierać dane 250 000 osób, w MI5 pracowało w '39r. 330 osób (1935 r.-90) przy budżecie 95 tys. funtów.
W 1914 Kell dysponował kadrami w postaci 4 oficerów, jednego prawnika, dwóch śledczych i 7 urzędników. W momencie wybuchu I wojny MI5 aresztowało 22 niemieckich agentów, w następnym roku 7 szpiegów, 11 zostało straconych. Obok działalności niemieckiej istotnym elemetem było zwalczanie grup irlandzkich i hinduskich chcących doprowadzić do powstania w swoich ojczyznach, a wspieranych przez Niemcy. Na koniec wojny MI5 dysponował kadrami liczącymi 850 osób i budżetem wysokości 100 tys. funtów.
Kell (siedzi w środku) z szefami oddziałów MI5 (1918)
W 1919 r. pracowało 30 osób (35 tys.funtów), a zadaniem był kontrwywiad i zwalczanie działalności komunistycznej w wojsku, przy czym w owym czasie ze względu na ograniczone środki miał opierać się na kontaktach i znajomościach osobistych, często korzystając z pomocy członków organizacji "skrajnej prawicy" (chodzi pewnie o organizacje antykomunistyczne, ew. lewicowe - faszystowskie, szef wywiadu Unii Faszystów - Charles M. Knight, miał zostać przez wywiad skaptowany do współpracy, dysponował on siatką ok. 100 osób ze wszystkich sfer. Kell podjął współpracę z oficerem wywiadu George Makgillem, który razem z Williamem R. Hallem (szefem wywiadu marynarki wojennej z czasu I wojny) założył Economic League, z opisów wynika, że była to organizacja zwalczająca wpływy komunistów (ww. Knight, "jeden z czołowych oficerów prowadzących w MI5 w latach 30." był jej członkiem jeszcze zanim dołączył/został skierowany do partii faszystowskiej), ale możliwe, że zajmowała się też innymi sprawami - Makgill był jednocześnie twórcą Industrial Intelligence Bureau (jeden z autorów napisał, że była ona finansowana przez stowarzyszenia właścicieli kopalń i statków, tak więc kwestie ideowe/"ideowe" przenikały się z gospodarczymi (tak dla eksportu - nie dla importu). Z tego okresu pochodzi sprawa tzw. listu Zinowiewa (09.1924), który przyczynił się do porażki lewicowego rządu w wyborach, odbywających się 4 dni po publikacji. Rząd ten (/i/ bankierzy) dążył do zawarcia traktatu sowiecko-brytyjskiego. Z tego czasu również: "rząd angielski zwiększa kredyty dla eksportu rosyjskiego" - 03.1924. W sprawę listu, którego historii zdaję się do dzisiaj nie rozwikłano, zaangażowany był również MI5 Vernona Kella. Od 1931 r. do obowiązków MI5, zasilonego ludźmi Special Branch i MI6 dołączono śledzenie komunizmu w UK, a od 1934 r. faszyzmu.
Vernon Kell "był uważany za jednego z najlepszych ekspertów kontrwywiadu na świecie, zarówno z powodu metod śledztw jak ze względu na znajomość przedmiotu". Wraz z wybuchem wojny zaczynają się problemy Kella, który miał nienajlepsze stosunki z Churchillem - miał mieć uraz do Kella już od lat 20., kiedy to szef MI5 nie przekazywał Churchillowi (nie będącemu u władzy) tajnych informacji. Za pretekst do ataków posłużyło zatopienie brytyjskiego liniowca Royal Oak w bazie brytyjskiej marynarki na Orkadach (10.1939) i 3 eksplozje w fabryce prochu w niegdysiejszym opactwie Waltham Abbey - Royal Gunpowder Mills (pierwsza wzmianka o produkcji prochu pochodzi z 1561 r. a więc niedługo po rabunku dóbr Kościoła Katolickiego przez rewolucję protestancką). Eksplozje to 2x nitrogliceryna a w 3 przypadku, w jednym z opisów jest mowa o nieprzyjacielskiej minie lądowej. Churchill skorzystał z okazji, przypisał je sabotażowi i obciążył nimi Kella. Później okazało, że brytyjski okręt został zatopiony przez niemiecki nazistowski okręt podwodny, a śledztwo w fabryce prochu nie wykazało by eksplozje były wynikiem sabotażu. Wkrótce po dojściu Churchilla do władzy Vernon Kell został zdymisjonowany, po 30 latach kierowania MI5 i w wieku 67 lat odszedł na emeryturę "crushed, shocked and devastated" zmarł w 1942 r. Uszlachcony (przez brytyjczyków) tuż przed śmiercią, Kell był najdłużej pełniącym funkcje szefa rządowego urzędu brytyjskiego w XX w.
***
http://spymuseum.com/vernon-kell/
http://spartacus-educational.com/SSkell.htm
https://en.wikipedia.org/wiki/Vernon_Kell
https://www.royalgunpowdermills.com/history-heritage/chronology-gunpowder/
Inne tematy w dziale Kultura
