O wojnie na Ukrainie z perspektywy roku 1948

7 kwietnia 1948 r. Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Tarnowie aresztował 11 członków tajnej organizacji młodzieżowej „Międzymorze” (9 chłopców i 2 dziewczyny), zrzeszającej uczniów szkół średnich w Tarnowie i Dębicy a pochodzących z tarnowskiego powiatu.

Organizatorem i przywódcą był 20-letni Edward Baran z Karwodrzy, który w ciągu kilku miesięcy pozyskał do organizacji 13 członków. Wśród nich znalazł się Roman Mróz, który ich zdradził, stąd nie został aresztowany a Franciszek Solarz z Karwodrzy zdołał uciec i ukrywał się aż do 1952 roku.

Zamierzona przez nich działalność miała odbywać się w ramach 5 sekcji: wywiadowczej, łączności, wypadowej, gospodarczej i sanitarnej. Zebrania zawsze rozpoczynali od modlitwy, omawiając plan działania. Usiłowali zbierać broń, która mogła się przydać w wypadku wybuchu III wojny światowej, na którą wszyscy czekali; prócz tego pisali i kolportowali ulotki antypaństwowe.

Nie zdążyli rozwinąć działalności…Szefem PUBP był w tym czasie sławny z okrucieństwa i gorliwości Stanisław Strzałka, rezydujący już w nowym gmachu przy ul. Bandrowskiego.

Po miesięcznym, ale bardzo okrutnym śledztwie, sprawę zamknął Wojskowy Sąd Rejonowy (WSR) w Krakowie na sesji wyjazdowej w Tarnowie 15 maja 1948 r. pod przewodnictwem por. Władysława Sierackiego, ogłaszając wyrok:

•                Edward Baran ps. „Karpacki” - ur.12 VI 1928 r. w Karwodrzy pow. Tarnów, syn Józefa i Katarzyny z d. Kawa, uczeń 1 kl. Liceum Mechanicznego w Dębicy, członek ZHP - na łączną karę 15 lat więzienia oraz utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na okres 3 lat.
•                Stanisław Leśniak ps. „Sokół” -ur.6 X 1929 r. Janowicach pow. Tarnów, s. Piotra i Emilii z d. Krakowska, uczeń 2 kl. Gimnazjum Mechanicznego w Tarnowie, łącznik AK - na łączną karę 12 lat więzienia oraz utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na okres 3 lat,
•                Stanisław Kruczek ps. „Szczygieł” -ur. 10 V 1928 r. w Trzemesnej pow. Tarnów, s. Piotra i Zofii z d. Londwik, rolnik, właściciel mieszkania, w którym odbywały się zebrania, na łączną karę 12 lat więzienia,
•                Jan Turaj ps. „Puchacz”- ur. 25 XI 1928 r. w Ryglicach pow. Tarnów, s. Tomasza i Natalii z d. Smolucha, uczeń 2 kl. Gimnazjum Mechanicznego w Tarnowie, członek ZHP i Sodalicji Mariańskiej - na łączną karę 10 lat więzienia.
•                Franciszek Jędrzejczyk ps. „Wilczur”- ur. 20 I 1929 r. w Bukowej pow. Jasło, s. Władysława i Weroniki z d. Chajn, uczeń 2 kl. Gimnazjum mechanicznego w Dębicy, członek PCK, - na łączną karę 8 lat więzienia
•                Zdzisław Różycki  ps. „Wyżeł” -ur. 8 III 1930 r. w Chojniku pow. Tarnów, s. Stanisława i Stefanii z d. Kiełbasa, uczeń 2 kl. Gimnazjum Mechanicznego w Tarnowie, członek ZHP, ”Wici” - na łączną karę 7 lat więzienia,
•                Czesław Knapik ps. „Struś” -ur. 5 VII 1930 r. w Rychwałdzie pow. Tarnów, s. Władysława i Jadwigi z d. Walkowicz, uczeń 4 kl. Gimnazjum Handlowego, członek Kółka Różańcowego, Sodalicji mariańskiej, „Wici” i PCK - na łączną karę 6 lat więzienia.
•                Stefan Kargól ps. „Tygrys”ur. 15 X 1929 r w Wojkowicach pow. Brzesko, s. Wojciecha i Stanisławy z d. Dąbrowa, uczeń 2 kl. Gimnazjum mechanicznego w Dębicy, członek ZHP i PCK - na łączną karę 6 lat więzienia.
•                Helena Dziadzio ps. „Zakrzewska” - ur. 6 VI 1929 r. w Pleśnej pow. Tarnów. c. Józefa i Tekli z d. Wojtowicz, uczennica 2 kl. Gimnazjum Krawieckiego i kursu maszynopisania - na łączną karę 5 lat więzienia.
•                Ewa Rygiel ps. „Dobromyślna” -ur. 28 VII 1929 w Faściszowej pow. Tarnów, c. Franciszka i Stanisławy z d. Słowik, uczennica 3 kl. Gimnazjum Ogólnokształcącego im. Królowej Jadwigi, członek ZHP, - na karę 5 lat więzienia.

Odrębnie sądzony był Jan Iwaniec ps. „Szpak” ur.19 VII 1924 r. w Karwodrzy pow. Tarnów, s. Wojciecha i  Bronisławy z d. Kawa, rolnik, syn „kułaka”, członek „Wici” skazany przez WSR w Krakowie 18 X 1948 pod przewodnictwem por. Władysława Sierackiego na łączną karę 2 lat więzienia.

Skazani przebywali w więzieniach: Tarnów, Montelupich, Jaworzno, Wronki, Potulice, w kamieniołomie Bielawy, kopalni „Andaluzja” i innych.  Zwalniani byli dopiero w latach 1951-1955 po dużych staraniach rodzin i odbyciu przynajmniej połowy kary. Wszyscy zostali zrehabilitowani w III RP.

IDEA „MIEDZYMORZA”

Podczas śledztwa, członkowie „Międzymorza” zorientowali się, że sama nazwa organizacji budziła agresję śledczych. Wówczas nie znali jeszcze samej idei „Międzymorza”, ale zapewne niektórzy z funkcjonariuszy Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie, kojarzyli ją właściwie, obawiając się, że może mieć szeroki zasięg.

Geograficzne bowiem pojęcie „Międzymorza” obejmuje obszar między Bałtykiem a Morzem Czarnym, a więc: Polskę, Białoruś, Estonię, Litwę, Łotwę i Ukrainę, czyli teren obejmujący dawny obszar Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

Ideę zjednoczenia tych państw, podjął bezpośrednio po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski. Realizację jej rozpoczął od pomocy wojskowej udzielonej Białorusi w 1919 r., Łotwie w 1920 r. zagrożonej przez Rosję Ukrainie w 1920 r. (o wolność której zginęło 113 tysięcy polskich żołnierzy). Upadek Ukrainy traktował Piłsudski jako wyrok śmierci wydany na Polskę. Tym bardziej starał się o urzeczywistnienie idei „Międzymorza”. Wobec niepowodzeń zbrojnych, wielki mąż stanu przeszedł do działań politycznych. Polecił mianowicie Tadeuszowi Hołówce stworzenie „Organizacji Prometejskiej” zrzeszającej emigrantów z Ukrainy, Białorusi i Kaukazu. Celem tej organizacji było sprowadzenie Rosji do dawnych granic etnicznych. Czy można się zatem dziwić, że sama ta nazwa budziła agresję funkcjonariuszy PUBP?

Wprawdzie Edward Baran zakładając wspomnianą organizację nie znał jej założeń, niemniej idea ta była w latach 40.i 50, intensywnie lansowana przez Rząd RP na Uchodźstwie. Centrum owej unii politycznej miała stanowić Polska, zaś jej członkami miały być: Albania, Białoruś, Bułgaria, Czechy, Estonia, Grecja, Jugosławia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja, Ukraina i Węgry.

Ideę „Międzymorza” podjął, i zaczął realizować śp. Prezydent Lech Kaczyński….

Całośc skopiowana z:

http://www.tarnowiny.info/zychowska.htm

Pytanie: komu dzisiaj nie na rękę jest idea Międzymorza?