We współczesnej dobie, gdzie walka z komunizmem jako przejawem najgorszej formy totalitaryzmu, przybrała rozmiary szeroko zakrojonego wysiłku instytucji państwowych, warto przypomnieć źródła intelektualne doktryny, której pozostałości, mają być wymazane zupełnie z przestrzeni publicznej, a jej wyznawcy mają być okryci wieczną infamią.
Ideologia komunizmu i jej historyczne przejawy wiążą się z naukami społecznymi Karola Marksa. Bardziej precyzyjnym określeniem byłoby pojęcie marksizmu, które na skutek długotrawłej działalności propagandowej jest utożsamiana z komunizmem. Komunizm odnosi się do wizji bezklasowego społeczeństwa, gdzie ekonomia jest zorganizowana na zasadzie dóbr wspólnych i zaspakajania potrzeb ludzkich. Marksizm z kolei jest teorią społeczno-ekonomiczną, która dostarcza nam metod krytycznych analiz społeczeństwa i ekonomii kapitalistycznej, dając nam przesłanki do budowy bardziej zaawansowanego społeczeństwa.
Jednym z podstawowym pojęć jest metoda historycznego materializmu. Czym jest materializm w ujęciu Karola Marksa? Czym się różni od materializmu naturalistycznego stosowanego w naukach przyrodniczych? Karol Marks wyłożył podstawy tejże metody w dziele 'Ideologia Niemiecka'. Marks był w młodości heglistą. Heglizm wyjaśniał historię w kategoriach rozwoju idei. Według Hegla człowiek w procesie rozwoju historycznego wytwarza pewną formę kolektywnej świadomości. Świadomość ta nazwana jest przez niego Duchem Absolutnym. Duch Absolutny urzeczywistnia swoje idee, które podlegają pewnemu procesowi. Z racji na zmienność idei, potrzebna jest inna metoda badań niż w naukach przyrodniczych. Wymagane jest podejście dialektyczne. Dialektyka jest procesem ścierania się różnych idei, którego efektem końcowym jest synteza - bardziej zaawansowana form ideii. Duch jest w hegliźmie pojęciem nadrzędnym. Materia jest kształtowana przez Duch Absolutny. Marks wywraca dialektykę heglowską do góry nogami. Zwalcza idealizm panujący w filozofii niemieckiej. Jak każdy filozof, wychodzi on z kilku podstawowych założeń:
- Człowiek istnieje jako zbiorowość jednostek
- Człowiek jest częścią naturalnego środowiska, w którym żyje
- Człowieka odróżnia od reszty zwierząt jego świadomość, religia, kultura itp.
- Człowiek przejawia swoją różnicę wobec reszty zwierząt w momencie gdy zaczyna produkować środki , które pozwolają mu na zaspokojenie jego materialnych potrzeb (jedzenie, mieszkanie, ubranie ...), które można określić mianem środków przetrwania - co składa się ogółem na działalność ekonomiczną człowieka
- Człowiek wytwarzając środki przetrwania, czyni to w ramach określonej organizacji społecznej, zawsze w odniesieniu do innych jednostek, dlatego też działalność ekonomiczna człowieka zawsze będzie miała charakter społeczny
W świetle tychże założeń, człowiek wyraża swoją istotę właśnie w działalności ekonomicznej, w wytwarzaniu środków przetrwania. Jego praca ma charakter twórczy, a owoce jego działalności stają się częścią jego środowiska i tym samym jego tożsamości.
Metoda ta za początek analiz, przyjmuje warunki środowiska materialnego, w której występuje dana społeczność. Wszelkie wytwory działalności człowieka, jak religia, kultura, sztuka , idee są odzwierdziedleniem warunków materialnych , w których człowiek funkcjonuje. Nie są one wytworem Ducha Absolutnego ani też ucieleśnieniem jakiś odwiecznych ideii. Materialne warunki,w których funkcjonuje człowiek są poddane empirycznym badaniom. Możne je zobaczyć, zmierzyć, określić. Nie są one przedmiotem abstrakcyjnych, metafizycznych spekulacji. Dlatego też materializm historyczny jest metodą naukową. Rozwój środków wytwórczych człowieka, ma charakter historyczny. Tzn. człowiek tworzy środki wytwórcze na podstawie działalności poprzednich pokoleń. Znakomicie widać to w rozwoju technologii.
Jednym z bardziej powszechnie wysuwanych zarzutów wobec tej metody jest oskarżenie o redukcjonizm. Skupiając uwagę na warunkach materialnych pomijamy inne aspekty działalności człowieka, które są równie ważne. Jest to zarzut po części słuszny. Po części - ponieważ można odnieść do każdej metody badań stosowanych w naukach. Każdy redukcjonizm jest z góry skazany na porażkę. Zawsze można odnaleść warunki, podać przykład, wyjątek gdzie dana metoda się nie sprawdza. Jednak wartość tejże metody tkwi w tym, iż jesteśmy w stanie dostrzec wiele ważnych i fundamentalnych aspektów funkcjonowania społeczeństwa, których nie moglibyśmi dostrzec starajać się zbadać społeczeństwo całościowo. Jednym słowem warto podjąć mozolny trud badania warunków materialnych społeczeństwa, gdyż na podstawie tego możemy zdobyć wążną wiedzę na jego temat.
Marksista, socjalista , sympatyk Polski Ludowej i Rewolucji Październkowej
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Polityka
