95. urodziny Papcia Chmiela, żołnierza AK, twórcy kultowego „Tytusa, Romka i A'Tomka”

Henryk Jerzy Chmielewski, starszym i młodszym lepiej znany jako Papcio Chmiel, 7 czerwca obchodzi 95. urodziny. Twórca „Tytusa, Romka i A'Tomka” zna nie tylko radosną stronę świata – jego oddział Niemcy przetrzebili już w pierwszym dniu Powstania Warszawskiego. 

Papcio Chmiel jest rodowitym warszawiakiem. Urodził się w 1923 roku, uczył się w szkole powszechnej na Rybakach. Jej gmach mieścił się u stóp Nowego Miasta.

Polecamy: Artur Chmielewski – NASA, Papcio Chmiel i Polska w kosmosie

W 1936 roku rozpoczął naukę w prywatnym męskim Gimnazjum im. Stefana Żeromskiego przy Marszałkowskiej. Należał do 70 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej. Już pod niemiecką okupacją, we wrześniu 1943 roku rozpoczął naukę w Państwowej Szkole Budownictwa. 

Nieco wcześniej, w marcu 1943 r., został żołnierzem Armii Krajowej, pseudonim „Jupiter”. W czasie powstania warszawskiego był żołnierzem 7 pułku piechoty „Garłuch”. Jego oddział miał zdobyć Okęcie, ale został rozbity w ciągu pierwszych dwóch dni walk. Po powrocie z niewoli młody Henryk Chmielewski znalazł swoje miasto i dom w gruzach. „Na czworakach wdrapuję się na gruzy mojego mieszkania przy Nowomiejskiej 20. Poznaję wypalone okno i resztki kaflowego pieca. Nad głową niebo. Mam łzy w oczach. Gdzie mój stoliczek do odrabiania lekcji, gdzie książki? Gdzie pudło z białymi myszkami?” – napisał w autobiografii. Jak wielu wówczas, zamieszkał w pobliskiej Łodzi, którą komuniści przez moment zamierzali w ogóle uczynić stolicą Polski.

Papcio Chmiel - wspomnienia z dzieciństwa. Źródło: Muzeum Powstania Warszawskiego

W latach 1950–1956 Henryk Chmielewski studiował na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Plastycznych w Warszawie. Pracował najpierw w „Świecie Przygód”, później w „Świecie Młodych”. Pierwszy odcinek „Tytusa, Romka i A'Tomka” ukazał się drukiem 22 października 1957 roku, właśnie na łamach tego drugiego tytułu. Początkowo komiks był czarno-biały, a postaci nieco różniły się od ich ostatecznych wersji, które świetnie znają miliony Polaków.  

Dziś trudno wyobrazić sobie rodzimy komiks i popkulturę bez Tytusa, Romka, A'Tomka, profesora T. Alenta, Wannolotu, Trąbolotu, Slajdolotu 1 i Slajdolotu 2, Wysp Nonsensu i bez ich twórcy – Papcio Chmiela. Kolejne księgi oferowały nie tylko inteligentne i humorystyczne fabuły – w lekki sposób uczył także historii sztuki, historii powszechnej i polskich dziejów. Nie bez znaczenia były także odniesienia do harcerstwa – pozbawione jednak oficjalnego PRL-owskiego zadęcia, otwierające na skauting trochę młodszych i trochę starszych odbiorców.

O kulisach powstania kultowego komiksu mówił Bognie Janke w wywiadzie dla salon24.pl Artur Chmielewski, syn Papcia Chmiela. „Występuję w księdze kosmicznej – oprowadzam Tytusa, Romka i Atomka po centrum NASA. Pracowałem wtedy nad projektem Galileo, który leciał na Jowisza. Ojciec mnie pytał, co robię, ja mu opowiadałem, że pracuję nad instrumentami na ten statek kosmiczny. Oczywiście chodziło o kamery, radary, instrumenty do pomiaru cząsteczek w przestrzeni. A ojciec zrobił statek kosmiczny i były na nim instrumenty: trąbka, fortepian, harmonijka”.

Od debiutu jesienią 1957 roku „Świat Młodych” drukował kolejne odcinki komiksu co kilka miesięcy. Ale pierwsza książeczka ukazała się dopiero w 1966 r. Zamówiło ją Wydawnictwo Harcerskie. To wtedy Romek i A'Tomek zostali harcerzami, a Tytus nieco się uczłowieczył. 

Papcio Chmiel otrzymał m.in. Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Armii Krajowej, Warszawski Krzyż Powstańczy i Order Uśmiechu. 

KW

© Artykuł jest chroniony prawem autorskim. Wykorzystanie tylko pod warunkiem podania linkującego źródła.