Polska w sieci wiedzy

Przy fundamentach

Pisząc dwa miesiące temu, o znaczeniu Sektora dobroczynności dla sprawiedliwego wykorzystania nowoczesnych technologii, wskazywałem na powagę aksjologicznych fundamentów naszej kultury i Konstytucji. Uważam bowiem, że w okresie gigantycznych przemian jakie wprowadzają różnorodne wynalazki cyfrowej rewolucji, przy projektowaniu przyszłości najlepiej się trzymać fundamentów.

Coś jak w mądrości, że jak nie wiesz jak się zachować, to zachowaj się przyzwoicie.

Dla pokazania przemian w strukturze ogólnego wolumenu wysiłku pracy człowieka, zestawiłem je wówczas w szacunkowych proporcjach, w trzech okresach gospodarczych (w osi pionowej praca). Podziały pomiędzy nimi, na będącej też osią czasu, poziomej osi zmian w sposobach poznania (zmian w kompetencji pracy), wyznaczyłem w momentach pojawienia się „Pieniądza” i „Internetu”. Z tym, że pod od pojęciem „Pieniądz” rozumiałem nie wcześniejszy moment ujawienia się pieniądza w jego funkcjach wymiennych, lecz poszerzenia tej funkcji o wartościowanie ryzyk gospodarczych. Bowiem ten moment, moment pojawienia się rynku kapitałowego, czyni z „pieniądza” w pełni użyteczne narzędzie poznania dla wszystkich uczestników stosunków gospodarczych. Podobną rolę narzędzia poznania, pełni też w tym schemacie „Internet”.

Wprowadziłem tą periodyzację trochę powodowany intuicją maklera papierów wartościowych, wyczuwającego powiązania pomiędzy pracą i przedsiębiorczością na pograniczu państwa i rynku, a trochę z potrzeby graficznego zwizualizowania zachodzących przemian.

Oba te powody można by więc określić jako prozaiczne.

Ale …

Z czasem zacząłem dostrzegać głębszy wymiar tej systematyki. Przecież, traktując konsekwentnie zależność kompetencji pracy od możliwości poznawczych Internetu, powinniśmy objąć perspektywą jego oddziaływania również i pracę wymienną. I wówczas rozważać warunki poznania rozwijane przez Internet i przez inne odnoszące się do tej osi komunikacji, instrumenty infrastruktury gospodarczej, jako bardziej sprzyjające organizowaniu i podejmowaniu pracy samodzielnej albo bardziej sprzyjające organizowaniu i podejmowaniu pracy sterowanej.

Czyli, możliwości poznawcze Internetu mogą albo sprzyjać gospodarce respektującej samodzielność podmiotów gospodarujących albo sprzyjać centralnemu sterowaniu ich zachowaniami.

Pierwszego rodzaj właściwości poznawczych Internetu będzie prowadził do Humanizacji gospodarowania, drugi typ właściwości będzie prowadził do Instytucjonalizacji gospodarowania.

Poszerzanie porządków życia

Kolebka czasu Kairos

Pierwszą z fundamentalnych zmian w kulturach wywołanych przez Internet, jest naruszenie wielowiekowej jednolitości postrzegania porządku czasu. Dzięki sieci wiedzy, poza systematycznym porządkiem tempa naszej pracy, nazywanego przez artystów i filozofów czasem Chronos, powraca starogrecki porządek tempa spontanicznego, nazywany przez artystów i filozofów czasem Kairos.

Kolebka przestrzeni multilokalności

Drugą fundamentalną zmianą, jest naruszenie jednolitości społecznego postrzegania porządku przestrzeni. Dzięki interaktywnej obecności w cyfrowej sieci wiedzy, możemy łatwo korzystać z wartości kultywowanych w innych rodzinach, gminach, powiatach, województwach, a nawet krajach. W różnych społecznościach.

Te nowe cywilizacyjnie warunki dla rozwoju kultur, dla nowych obyczajów, dla nowego stylu życia mogą albo ułatwiać lub utrudniać korzystanie z wartości. Mogą prowadzić naszą cywilizację albo w kierunku humanizacji, solidarności i wolności albo w kierunku instytucjonalizacji, segmentacji i niewolnictwa.

Poszerzanie porządków poznania

Uważam, że o kierunku wykorzystania nowych porządków czasu i przestrzeni przesądzi sposób korzystania z Internetu jako narzędzia poznania. A dokładniej narzędzia poznania dla specjalistycznych kompetencji w gospodarowaniu pracą. Najważniejszym z zasobów gospodarki sieci wiedzy.

Wykorzystanie internetowego poznania dla kompetencji pracy, łączy cyfrowe biblioteki, edukację i wartościowanie. Czyli, bezpłatny dostęp do nieograniczonych zasobów wiedzy, możliwość pozyskiwania opinii w interaktywnych kontaktach i efektywność platform publicznego wartościowania.

Praktyczne powiązanie tych trzech cyfrowych komponentów internetowego poznania, może służyć albo humanizacji stosunków gospodarczych albo ich instytucjonalizacji. A w konsekwencji prowadzić nas albo do wolności gospodarczej albo do centralnego planowania.

Humanizacja czy Instytucjonalizacja gospodarowania

Czy internetowe poszerzenie poznania rozwinie samodzielność pracy, czy przeciwnie rozwinie sterowanie pracą ?

To wielkie cywilizacyjne pytanie o przyszłość stosunków gospodarczych staje przed każdym z nas, przed każdą z narodowych szkół ekonomicznych. Narodowych, bowiem odpowiedzi o motywacjach człowieka, trzeba szukać nie w idealnych modelach możliwych powiązań, ale w kulturze solidarności międzypokoleniowej każdego z narodów. Oczywistym jest przecież, że w różnych krajach poziom preferencji do samodzielności pracy i sterowania pracą będzie różny. Stąd i tempo zmian w praktyce i polityce różnych krajów będzie różne.

Na początek trzeba zatem postawić kwestię kierunków zmian ustroju społecznej gospodarki rynkowej w Polsce, nie jako cel polityki gospodarczej, tylko jako możliwy kierunek strategii rozwoju gospodarczego do rozważenia poprzez wersyfikację hipotez badawczych.

Hipoteza (1.) Humanizacji gospodarowania. Internet wykorzystany będzie do samodzielności gospodarczej, w tym głównie do rozwoju sektora dobroczynności.

Hipoteza (2.) Instytucjonalizacji gospodarowania. Internet wykorzystany będzie do sterowania całością relacji gospodarczych, w tym głównie do rozwoju centralnego planowania.

Weryfikacja hipotez wymaga przeprowadzenia pilotażowego wprowadzenia charakterystycznych elementów infrastruktury gospodarczej i oceny wywołanych przez nie skutków. Z praktycznych względów, równoległe podjęcie weryfikacji obu hipotez wydaje mi się mało nierealne.

Wobec takiego ograniczenia, opowiadam się za skupieniem się na weryfikacji pierwszej hipotezy, jako wprost wynikających w Polsce z fundamentów kulturowych, tradycji i postanowień Konstytucji. Temu służą cztery stanowiska Grupy Inicjatywnej Krakowskiej Strategii Profilaktyki Medycznej.

Historia pracy dla godności

Proponowana hipoteza badawcza zakłada, że zgodnie z godnościowymi źródłami pracy w cywilizacji łacińskiej i postanowieniami naszej Konstytucji, władze polityczne naszej wspólnoty rozwijać będą infrastrukturę wsparcia internetowego poznania dla wolności. A w konsekwencji, że narzędzia poznania gospodarczego dostępne w Internecie, umożliwią taki rozwój kompetencji pracy, że wspierający pracę dobroczynną Sektor dobroczynności, stanie się najważniejszym z sektorów gospodarczych.

Graficzna prezentacja tego procesu na osi czasu rozpoczynającej się od początku kształcenia kompetencji dla organizowania pracy, uwzględnia dwa momenty przełomowe. Pierwszy to wykorzystanie pieniądza do wartościowania ryzyk zarządzania własnością gospodarczą. Czyli moment wprowadzenia instytucji spółki akcyjnej, czy szerzej wprowadzenia instrumentarium rynku kapitałowego.

Rysunek 1. Historia poznawania dla godności w gospodarowaniu pracą. Źródło: opracowanie własne Andrzej Madej.

Przyjmując wykorzystanie pieniądza i wykorzystanie Internetu do wartościowania przedsiębiorczości gospodarczej, za dwa rewolucyjne momenty zmian narzędzi poznania gospodarczego, dominujące formy samodzielnego mobilizowania się do trudu pracy jako wyrazu naszej godności, układają się w trzy okresy.

(1) Gospodarka naturalna. Okres rozwoju uniwersalnej kompetencji pracy: autonomia gospodarowaniu pracą dobroczynną w rodzinach wprowadza refleksję zwaną "ekonomia". Wydzielenie ekonomii z obszaru filozofii.

(2) Gospodarka kapitału. Okres rozwoju specjalizacji kompetencji pracy wymiennej: autonomia gospodarowania podmiotów pracą wymienną, prowadzi do wydzielenia trzech sektorów - rolnictwa, przemysłu, usług. Ekonomia tworzy wskaźniki odpowiednie dla rozwoju autonomicznych podmiotów gospodarczych monitorujące poszczególne sektory i branże oraz ich agregaty (takie jak PKB) dla optymalizacji wykorzystania kapitału.

(3) Gospodarka sieci wiedzy. Okres rozwoju specjalizacji kompetencji pracy dobroczynnej: autonomia gospodarowania pracą dobroczynną rodzin prowadzi do dominującego znaczenia Sektora dobroczynności dla dobrostanu społecznego. Ekonomia tworzy wskaźniki odpowiednie dla rozwoju rodzin i innych autonomicznych podmiotów gospodarujących dzięki pracy dobroczynnej w organicznych wspólnotach (rodzinnych, terytorialnych, kulturowych) dla optymalizacji polityk publicznych.

W Czas Wielkich Pytań

Logika komunikacji w sieci wiedzy, logika korzystania z nowych wymiarów czasu i przestrzeni, opiera się na powszechnym uznaniu standardów, ustalonych przez organizatorów Internetu. Na całym świecie użytkownicy Internetu korzystają z owoców wyobraźni i siły konkretnych osób i instytucji wspieranych przez władze Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Wprowadzenie reguł bezpieczeństwa i rozwoju obrotu gospodarczego korzystającego z Internetu, pozostawione jest suwerenności państwowych władz 1).

Dla skorzystania z tej suwerenności, koniecznym jest wypracowanie nowych standardów i usług w formie prac badawczych.

Czy Polscy filozofowie, ekonomiści, przedsiębiorcy i politycy podejmą wyzwanie wolności w gospodarce sieci wiedzy.

Oto jest pytanie.

-----------------

1) Możliwe, że inni uczestnicy globalnych regulacji jak Rosja czy Chiny, potrafią stworzyć alternatywną do Internetu strukturę komunikacyjną. My winniśmy przy tym pamiętać o genialnej myśli Feliksa Konecznego: Człowiek nie może być cywilizowany na dwa sposoby.