Humanistyczny fundament
Od kilku lat słucham zaklęć o upowszechnianiu telemedycyny. Ich autorami są najczęściej sprzedawcy rozwiązań technologicznych, szukający życzliwych im uczonych i polityków. Skutecznie. Niestety.
Słucham tych zaklęć bez specjalnego entuzjazmu. Przewiduję że, efektem programów modernizacyjnych e-zdrowia pozbawionych humanistycznych fundamentów, będzie nowy ustrój zarządzania kolejkami do zdrowia. Ustrój medycznej segregacji, segmentacji i eutanazji.
Dlatego promocje telemedycyny bez określenia jej miejsca w zmianach całego systemu ochrony zdrowia, postrzegam jako autopromocje pretendentów do publicznej kasy. Czego skutki zostały ujawnione w grudniowym raporcie ABW o
Klapie programów e-Zdrowie.
Od ponad roku pisuję o tym marnotrawstwie czasu i pieniędzy w reformowaniu ochrony zdrowia. O powiększaniu tym samym ryzyka wykorzystania cyfrowej medycyny przeciwko naszej wolności.
Wskazuję, że warunkiem koniecznym dla sprawiedliwego wykorzystania nowoczesnych technologii, jest upowszechnienie kompetencji społecznych. Wskazuję też na profilaktykę medyczną, jako na organiczny fundament postaw solidarnych społeczeństwa sieci wiedzy.
Profilaktyka silosowa
Ubiegłoroczny raport NIK o profilaktyce medycznej, rozpoczyna się od stwierdzenia, że systemu profilaktyki medycznej w Polsce nie ma. Myślę, że to uproszczenie jest dość wygodne dla sterników naszego ustroju zdrowia. Bo skoro nie ma systemu to i nie ma odpowiedzialnego.
Tymczasem system profilaktyki medycznej jest i przemiela ogromne pieniądze. Szacuję, że powiązane silosowo obszary funkcjonalne dla badań wstępnych, okresowych, przesiewowych i rozmaitych szkoleń, kosztują nasze społeczeństwo rocznie ok 3 mld złotych (1). Efektywność tych wydatków, z punktu widzenia dobrostanu zdrowia jego uczestników, oceniam na 33 %.
Co znaczy, że ok. 2 mld zł rocznie, to marnowanie czasu i atłasu.
Rys. 1 Model Silosowego systemu profilaktyki medycznej. (Opracowanie własne Andrzej Madej).
Ogólnie rzez biorąc przyczyną niewydolności silosowego modelu systemu profilaktyki medyczne, jest ułomność Gutenbergowskiej technologii korzystania z informacji. Czyli rozgraniczenie papierowych kartotek w poszczególnych obszarach usług medycznych.
Nie czas i miejsce na analizę tego systemu, czy na korekty jego niewydolności. Szczęśliwie, na naszych oczach, Gutenbergowskie ułomności przestają już nas ograniczać.
Profilaktyka zintegrowana
Cyfrowa komunikacja w sieci wiedzy pozwala na takie uporządkowanie badań, szkoleń i interwencji, aby podsystem profilaktyki medycznej stał się fundamentem kompetencyjnym całego systemu ochrony zdrowia. Systemu, którego podstawowym celem powinno być wsparcie samodzielnej troski o dobrostan zdrowia. Czyli samopomocy zdrowia i jako praktyki i jako paradygmatu systemu.
Dwoma wyjściowymi warunkami dla upowszechnienia praktyki samopomocy zdrowia są: wprowadzenie edukacji medycznej, jako głównego przedmiotu systemu uczenia się przez całe życie (warunek ustroju edukacyjnego) oraz wspieranie rodzin i innych wspólnot solidarnych w podejmowaniu prac dobroczynnych, jako głównego celu polityk publicznych (warunek ustroju gospodarczego).
Konkretne propozycje w obu obszarach oddziaływania państwa, proponujemy rozpocząć od kluczowej dla kondycji zdrowotnej społeczeństwa profilaktyki medycznej. Temu ma służyć proponowane zintegrowanie obszarów funkcjonalnych w systemie profilaktyki medycznej.
Rys. 2. Model Zintegrowanego (2) systemu profilaktyki medycznej. Opracowanie (3) własne Andrzej Madej).
Model Zintegrowanego systemu profilaktyki medycznej przewiduje, że badania, szkolenia i warsztaty, jako elementy usług medycznych, konieczne dla rozwijania kompetencji w wykorzystywaniu nowych technologii, będą dostarczane przez zmodernizowane usługi Medycyny pracy (Otwarta (4) medycyna pracy) oraz Medycyny szkolnej (Otwarta medycyna szkolna).
Model przewiduje też, że postawy i standardy kultury zdrowia, będą rozwijane zgodnie z Narodowymi standardami Okresowych przeglądów zdrowia.
Integratorami Zintegrowanego systemu powinny być:
- indywidualne dla każdego człowieka Cyfrowe rejestry zdarzeń, obejmujące w pierwszym rzędzie dane medyczne,
- medyczne zajęcia Domowej edukacji medycznej, podejmowana przez rodziny jako jeden z trzech przedmiotów (5) Domowej edukacji pracy solidarnej.
List z Krakowa
Model Zintegrowanego systemu profilaktyki medycznej, jest efektem wielu lat rozważań i ustaleń grupy ekonomistów, lekarzy, filozofów i przedsiębiorców z kilku stron Polski. Od prawie roku prezentujemy jego komponenty w wystąpieniach, stanowiskach, rekomendacjach.
Rozważania i stanowiska dotyczą nie tylko systemu ochrony zdrowia ale i powiązanych z nim systemów gospodarczego, edukacyjnego, finansów publicznych, sportu i cyfrowej komunikacji.
Tak szeroka paleta podejmowanych zagadnień, utrudnia zaadresowanie rekomendacji i propozycji pilotaży pracy badawczych i wdrożeniowych, do konkretnej instytucji. Tym bardziej, że oparta jest na łacińskich założeniach aksjologicznych, bardzo pochopnie traktowanych obecnie w wielu ośrodkach naukowych jako przestarzałe.
Dlatego odpowiadając na zaproszenie Ministra Zdrowia o udział w obywatelskiej debacie nad rozwojem systemu ochrony zdrowia, spisaliśmy dwie strony A4 i jako Grupa Inicjatywa Krakowskiej Strategii Profilaktyki Medycznej, posłaliśmy z nadzieją do Naszej Stolicy.
(1) Szacunek obejmuje łączne koszty badań i szkoleń ponoszone z różnych budżetów (rządowych, samorządowych, podmiotów gospodarczych) i z różnych tytułów (np. dla „medycyny pracy”: koszty badań medycznych ale i koszty szkoleń BHP).
(2) Przez integrację systemu profilaktyki medycznej rozumiem respektowanie trzech właściwości: 1) każdy z uczestników systemu ma otwarty dostęp do każdej funkcjonalności odpowiednio do swojej aktualnej roli społecznej, 2) Relacje odpowiedzialności pomiędzy uczestnikami opierają się na zasadzie solidarności wspieranej subsydiarnością 3) każda z polityk publicznych, poddawana jest ocenom wskaźników referencyjnych sektora dobroczynności.
(3) Legenda modelu: (i) Komponent instytucjonalnego wsparcia, Otwartej medycyny profilaktycznej, obejmuje cztery obszary funkcjonalne: Otwarta medycyna szkolna, Medycyna sportowa, Badania przesiewowe, Otwarta medycyna pracy. (ii) Komponent narodowe standardy, Okresowych przeglądów zdrowia, obejmuje cztery obszary funkcjonalne: Dla wieku: siedmiu, czternastu, dwudziestu ośmiu i pięćdziesięciu sześciu lat. (iii) Komponent integrujący obejmuje dwa obszary funkcjonalne: Cyfrowe rejestry zdarzeń i Domowa edukacja zdrowia.
(4) Otwartość poszczególnych usług medycyny profilaktycznej, polega na ich służebności wobec solidarności rodzinnej i narodowej.
(5) Pozostałe dwa przedmioty to: Domowa edukacja historyczna i Domowa edukacja ekonomiczna.
Inne tematy w dziale Społeczeństwo