Solidarna witalizacja demokracji (2)

Niech język giętki …

W drugim rozdziale tekstu o solidarnej witalizacji demokracji diagnozuję asymetrie wymiarów w trzech podstawowych kategoriach kultury poznania. Asymetrie które w początkowym okresie Epoki medialnej naruszają równowagę w gospodarczej, politycznej i kulturalnych obszarach naszej aktywności.

Tak podejmuję próbę odzyskania dla samodzielności, samorządności i solidarności termin ”równowaga rozwoju”. Który to termin został zawłaszczony przez elity finansowo-medialne do usprawiedliwiania centralnego sterowania naszym życiem.

Tymczasem bez prawa wspólnot do wartościowania zrównoważonego rozwoju, bez prawa do decydowaniu o jego kierunkowaniu, traci sens prawo do odpowiedzialności. Czyli traci sens zadana nam wolność.

I jak w poprzednim artykule, w dwóch podrozdziałach przedstawiam opis poniższego schematy wykonany przez Chata GPT z nastawieniem na dla dwóch adresatów: (1) wychowawców młodzieży i (2) nauczycieli ekonomii.

2. Schemat zagrożeń asymetrii poznania Epoki medialnej

2.1. Asymetrie Epoki medialnej – opis GPT dla wychowawców młodzieży

Schemat „Zagrożenie asymetrii poznania Epoki medialnej” obrazuje właściwą dla początku Epoki medialnej skrajną asymetrię w pamięci, czasie i przestrzeni kultury poznania, skutkującej naruszeniem równowagi w gospodarce, polityce i kulturze.

Pamięć: w epoce medialnej obserwujemy dominację przekazu medialnego nad oralnym i piśmiennym. Ten przeskok w technologii przekazywania informacji powoduje, że coraz trudniej zachować ciągłość tradycji i dziedzictwa, które w cywilizacji łacińskiej były kluczowe dla budowania wspólnoty. Medialny przekaz jest często powierzchowny, szybki i dostosowany do bieżących potrzeb, co zagraża budowaniu zaufania w oparciu o dziedzictwo i poczucie tożsamości.

Czas: przekaz medialny, w odróżnieniu od systematycznego i wiecznego, jest spontaniczny i doraźny. W tradycyjnym porządku życia społecznego czas był traktowany jako element stabilizujący – nauka, religia i tradycja rozwijały się w systematycznym rytmie, dając ludziom poczucie ciągłości. W Epoce medialnej przekaz staje się natychmiastowy i bezrefleksyjny, co może prowadzić do destabilizacji społecznych norm i wartości, a także utraty głębszej refleksji nad sensem istnienia.

Przestrzeń: technologie medialne zdominowały przekazy lokalne i duchowe, zastępując je zdalnymi formami komunikacji. W chrześcijańskiej tradycji spotkania międzyludzkie oraz duchowe obcowanie z miejscami miały fundamentalne znaczenie dla budowania wspólnoty. Medialne zdalne przekazy, choć ułatwiają komunikację, ograniczają głębokie, osobiste relacje oraz poczucie przynależności do konkretnego miejsca czy wspólnoty duchowej.

Które to zmiany w wymiarach zakresów kultury skutkują naruszeniem równowagi pomiędzy kluczowymi wartościami we wszystkich obszarach życia społecznego.

Gospodarka: w obszarze gospodarczym asymetria objawia się naruszeniem równowagi między altruizmem a egoizmem. Technologiczny postęp prowadzi do rozwoju gospodarki, ale często kosztem etycznych i moralnych wartości. Gospodarka medialna promuje jednostkowy sukces i egoizm, co osłabia solidarność społeczną i troskę o dobro wspólne.

Polityka: w polityce epoka medialna narusza równowagę między racjonalnością a emocjami. Media sprzyjają budowaniu emocjonalnych narracji, które szybciej mobilizują ludzi niż racjonalna dyskusja nad istotnymi problemami. To może prowadzić do wzrostu populizmu, polaryzacji społecznej i zaniku przestrzeni do merytorycznej debaty.

Kultura: asymetria w kulturze polega na dominacji wiedzy nad wiarą. Rozwój technologii medialnych, z ich naciskiem na wiedzę, fakty i naukę, marginalizuje sferę duchową, co może prowadzić do erozji moralnych i religijnych fundamentów społeczeństwa.

Podsumowując, spontaniczne wprowadzenie nowoczesnych technologii Epoki medialnej przynosi asymetrię w kluczowych wymiarach życia społecznego. W cywilizacji łacińskiej, opierającej się na równowadze wiary i wiedzy, nowe technologie mogą naruszyć fundamentalne wartości, co zagraża harmonijnemu rozwojowi wspólnoty. Tymczasem zrównoważony rozwój wymaga uwzględnienia zarówno technologicznych innowacji, jak i duchowych potrzeb społeczeństwa.

2.2. Asymetrie Epoki medialnej – opis GPT dla nauczycieli ekonomii

„Schemat obrazuje istotne wyzwania wynikające z rosnącej roli technologii medialnych w kulturze, polityce i gospodarce. Kluczową koncepcją jest tutaj asymetria, czyli brak równowagi pomiędzy elementami życia społecznego, takimi jak pamięć, czas i przestrzeń.

1. Pamięć: w tradycyjnych społeczeństwach pamięć historyczna i dziedzictwo były przekazywane przez pokolenia za pomocą mowy ustnej oraz pisma. W Epoce medialnej dominacja powierzchownych i szybkich przekazów zagraża tej pamięci, co prowadzi do utraty długoterminowych wartości kulturowych i duchowych. Takie zmiany skomentował np. Zygmunt Bauman, mówiąc o płynnej nowoczesności, w której długotrwałe tradycje ustępują miejsca krótkotrwałym relacjom, osłabiając poczucie wspólnoty i tożsamości.

2. Czas: medialne przekazy charakteryzują się natychmiastowością i doraźnością, co destabilizuje dawną rytmiczność i porządek czasu. Tradycyjne wspólnoty funkcjonowały w zgodzie z rytmami natury, religii czy nauki, co dawało stabilność. Współczesny Anthony Giddens zauważa, że szybkie zmiany technologiczne mogą prowadzić do "rozpadu czasu" – życie staje się chaotyczne i pełne pośpiechu, co zagraża harmonijnemu rozwojowi społeczności.

3. Przestrzeń: zdalna komunikacja, dominująca w Epoce medialnej, ogranicza głębokie, osobiste relacje międzyludzkie. Wartości związane z konkretnym miejscem, spotkaniami i wspólnotą duchową tracą na znaczeniu. Paul Virilio podkreślał, że zdalna komunikacja w epoce cyfrowej oddala ludzi od siebie, tworząc przestrzeń "znikającego miasta", gdzie technologia zastępuje fizyczne spotkania.

4. Gospodarka: przewaga technologii nad wartościami etycznymi prowadzi do promocji egoizmu i sukcesu jednostki kosztem dobra wspólnego. Karl Polanyi opisał, jak rynki niekontrolowane przez zasady moralne mogą zniszczyć wspólnoty, a rozwój technologii wzmaga te procesy.

5. Polityka: media wzmacniają emocje, które dominują nad racjonalnymi debatami. Chantal Mouffe zauważyła, że emocje w polityce prowadzą do wzrostu populizmu i polaryzacji, osłabiając zdolność społeczeństw do wspólnego rozwiązywania problemów.

6. Kultura: asymetria między wiedzą a wiarą, promująca naukę kosztem duchowości, prowadzi do marginalizacji wartości religijnych i moralnych, co może zagrozić integralności społecznej. Joseph Ratzinger (Benedykt XVI) często ostrzegał przed takimi tendencjami, mówiąc o kryzysie moralnym współczesnych społeczeństw.

Podsumowując, współcześni myśliciele zauważają, że aby uniknąć dalszej erozji wartości społecznych, niezbędne jest ponowne przemyślenie roli technologii medialnych w życiu społecznym oraz zrównoważenie ich wpływu na duchowość, gospodarkę i politykę.”