Solidarna witalizacja demokracji (1)

Niech język giętki …

Jednym z problemów skuteczności amatorskiej refleksji nad obywatelskimi oczekiwaniami przemian społeczno-gospodarczych jest trudność w doborze języka odpowiedniego dla potencjalnego adresata przedstawianych przemyśleń. Tym bardziej, że otwarty charakter prezentacji zobowiązuje do przyjęcia możliwie najbardziej prostej i uniwersalnej formy.

Zachęcany przez syna do korzystania z Chata GPT, niniejszym próbuję pokonać ten „dylemat adresata”, zaczynając od określenia solidarnej witalizacji demokracji jako przesłania dla cyklu pięciu zagadnień ujętych w graficznych schematach. Po ich zobrazowaniu, poprosiłem „mój model GPT” o propozycje ich opisów, pierwszy raz w sposób przekonywujący dla wychowawców młodzieży licealnej, drugi raz w sposób przekonywujący dla nauczycieli ekonomii.

Tytułami zagadnień są: (1) Przemiany kultury poznania, (2) Asymetrie Epoki medialnej, (3) Asymetrie w gospodarce, (4) Wspólnoty samoregulacji asymetrii, (5) Integracja solidarności międzypokoleniowej. W kolejnych publikacjach przedstawiać będę propozycje GPT dla opisu kolejnych schematów w perspektywach dwóch różnych adresatów.

Nie jestem pewien czy takie podejście rokuje przełamanie skuteczności wprowadzanych nam przez Big-Tech cyfrowych asystentów do utrwalania medialnych baniek formowanych dla centralnego sterowania segmentacją, segregacją i wykluczaniem. Ale głupio jest nie mieć nadziei.

1. Schemat epokowych przemian w dziejach kultury poznania.

1.1. Przemiany kultury poznania – wychowawcy młodzieży licealnej

„Schemat „Epokowe przemiany w dziejach kultury poznania” obrazuje trzy fazy rozwoju sposobów poznawania człowieka, gdzie każda z epok charakteryzuje się różnymi formami przyswajania, przechowywania i przekazywania wiedzy. Tymi fazami rozwoju są epoki: oralna, piśmienna i medialna opierające się na różnych technologiach i sposobach przekazu informacji.

Epoka oralna – to najstarsza forma kultury poznania, opierająca się wyłącznie na przekazie ustnym. W tej epoce pamięć ludzka bazowała na mowie, a wiedza była przechowywana i rozpowszechniana poprzez opowiadania, tradycje ustne oraz dialogi międzyludzkie. Brak pisma ograniczał rozwój bardziej złożonych form przekazu informacji.

Alfabet jako technologiczny przełom – wynalezienie alfabetu oznaczało kluczowy krok w ewolucji poznania, umożliwiając przejście z epoki oralnej do epoki piśmiennej. Alfabet, dzięki swojej prostocie i możliwości zapisywania mowy, zrewolucjonizował sposób, w jaki ludzie zaczęli przechowywać i przekazywać wiedzę. Symbolika alfabetu i możliwość jej zinstytucjonalizowania, np. w postaci szkół, otworzyła drogę do rozwoju edukacji, nauki i wymiany rynkowej.

Epoka piśmienna – wprowadzenie alfabetu zainicjowało Epokę piśmienną w której dominującą formą przekazywania wiedzy stały się teksty pisane. Wprowadzenie instytucji drukarni umożliwiło masową dystrybucję książek, dokumentów i gazet przyspieszając podnoszenie dobrobytu.

Cyfryzacja jako technologiczny przełom – wprowadzenie cyfrowego zapisu treści rozpoczyna Epokę medialną. Technologie cyfrowe, podobnie jak kiedyś alfabet i druk, radykalnie zmieniają dostęp do wiedzy i jej przetwarzania. Algorytmy sztucznej inteligencji umożliwiają automatyczne gromadzenie, analizowanie i rozpowszechnianie informacji na globalną skalę, co wpływa na nową formę przyswajania wiedzy.

Epoka medialna – ta faza jest definiowana przez szybki i bezpośredni przekaz pamięci i wiedzy za pomocą nowoczesnych mediów cyfrowych. Internet, media społecznościowe, platformy edukacyjne oraz sztuczna inteligencja umożliwiają globalne współdzielenie wiedzy. Proces ten można porównać do rewolucji jaką przyniosło wynalezienie alfabetu czy druku, ale tym razem w kontekście technologii cyfrowych.

Podsumowując: dwa kluczowe momenty w historii kultury poznania: wynalezienie alfabetu oraz cyfryzacja, radykalnie zmieniały sposób, w jaki ludzie przyswajają, przechowują i przekazują wiedzę, dążąc do coraz bardziej powszechnej i sprawiedliwej dystrybucji informacji.”

1.2. Przemiany kultury poznania – nauczyciele ekonomii

„Rysunek i opis ilustrują trzy kluczowe fazy w dziejach kultury poznania, a ich analiza może być zrozumiana w kontekście współczesnej refleksji społeczno-gospodarczej, inspirując się myślami autorów takich jak Marshall McLuhan, Manuel Castells czy Alvin Toffler.

1. Epoka oralna

Jest to najstarszy etap w dziejach poznania, kiedy wiedza była przekazywana wyłącznie ustnie, a pamięć ludzka była głównym nośnikiem informacji. McLuhan, w swojej teorii mediów, zwracał uwagę na to, jak technologie komunikacyjne kształtują sposób myślenia i organizacji społeczeństw. W epoce oralnej, społeczeństwa były blisko związane ze sobą poprzez wspólne doświadczenia słowne, a tradycje były fundamentem budowania wspólnot. Ograniczeniem tego okresu był brak trwałego zapisu informacji, co znacznie spowalniało rozwój bardziej złożonych struktur społecznych i gospodarczych.

2. Epoka piśmienna

Wynalezienie alfabetu i drukarstwa to kluczowe momenty w tej fazie, które McLuhan określał mianem "rewolucji typograficznej". Ta epoka wprowadziła nowy sposób magazynowania i przekazywania wiedzy, umożliwiając powstawanie instytucji edukacyjnych i rozwoju nauki. Alvin Toffler opisywał ten okres jako początek „drugiej fali” rozwoju społeczeństwa, czyli społeczeństwa przemysłowego, gdzie wiedza pisemna i druk stały się narzędziami kształtowania struktur gospodarczych i handlowych. Dzięki alfabetyzacji i upowszechnieniu drukowanych książek możliwa stała się bardziej masowa edukacja, co w efekcie doprowadziło do wzrostu dobrobytu.

3. Epoka medialna

Cyfryzacja, jako kolejny etap, przyspieszyła procesy wymiany i analizy informacji. Castells w swoich pracach o społeczeństwie sieciowym podkreślał, że technologie cyfrowe, szczególnie Internet i algorytmy sztucznej inteligencji, wprowadziły nową erę globalnej wymiany informacji. Epoka medialna, zdominowana przez media cyfrowe, platformy edukacyjne i algorytmy, radykalnie zmienia dostęp do wiedzy, a także sposób jej przetwarzania i przechowywania. Jest to odpowiednik rewolucji, jaką wprowadził alfabet w epoce piśmiennej.

Wnioski

Każda z tych epok pokazuje, jak zmieniające się technologie komunikacyjne wpływają na społeczeństwo i gospodarkę. Dwa kluczowe momenty – wynalezienie alfabetu i cyfryzacja – radykalnie przekształciły sposoby poznania i dystrybucji wiedzy, czyniąc ją coraz bardziej powszechną. Toffler nazwał obecną epokę "trzecią falą", w której społeczeństwa stają się postindustrialne, a cyfrowa rewolucja prowadzi do pojawienia się nowych form gospodarki opartej na wiedzy i informacji.

Przemiany te stawiają przed współczesnymi nauczycielami ekonomii wyzwanie przygotowania młodych ludzi do funkcjonowania w świecie, gdzie zdolność do przetwarzania i krytycznej analizy informacji staje się kluczowa. „