Wychowanie do przyszłości

Popytowy model rozwoju

Trwające od wieków nierówności w dobrobycie materialnym pomiędzy mieszkańcami krajów inicjujących rozwój technologiczny a mieszkańcami krajów korzystających z innowacji, przestają być wystarczającym politycznie uzasadnieniem dla utrzymywania ogromnego zróżnicowania poziomów marż w globalnych łańcuchach wartości. Co potwierdza właściwe dla końca epoki gospodarki liberalnej przechodzenie w sektorach rolnictwa, przemysłu i usług z dominacji podażowego modelu rozwoju na popytowy model rozwoju.

Zachodzące procesy wyrównywania dysproporcji dochodowych prowadzą do relatywnego spadku komfortu życia przede wszystkim mieszkańców Ameryki Północnej i Europy Zachodniej. Należy się zatem spodziewać, że również w Polsce, gdzie od momentu rozpoczęcia transformacji gospodarczej uczestniczymy w okresie ciągłego podnoszenia komfortu życia, zapewne wkrótce ten pozytywny trend zostanie zatrzymany.

Jedyną szansą wykorzystania pożytków ze wzrostu sprawności technologii gospodarczych dla wzrostu poziomu dobrobytu materialnego Europejskich społeczeństw wydaje mi się obecnie wsparcie politykami publicznymi kompetencji społecznych dla samodzielnego zaspokajania potrzeb własnych i osób bliskich. Odpowiednio do szans wynikających z równoczesnego oddziaływania, właściwej dla ekonomii potrzeb, logiki powiązania popytowego modelu rozwoju z kryteriami zrównoważonego rozwoju oraz właściwego dla cywilizacji chrześcijańskiej, logiki powiązania wolności i równości.

W naszym państwie przyjęcie takiej strategii humanizacji gospodarowania wymaga wprowadzenia do Koncepcji Rozwoju Kraju 2050 nowych paradygmatów, przede wszystkim w najbardziej dynamicznie rozwijających się systemach edukacji i ochrony zdrowia oraz potraktowania przez filozofię, ekonomię i polityki gospodarcze wartości pracy jako kluczowego potencjału gospodarczego. Co najgłębiej wyraził na progu cyfrowej rewolucji (1976) ksiądz Czesław Bartnik postulując by cnota „pracodzielności” uzupełniła cztery cnoty kardynalne cywilizacji chrześcijańskiej.

Kultura pamięci

Przedstawiając we wcześniejszych tekstach strukturę oddziaływania cyfrowej rewolucji na kulturę, skupiałem się w zakresach czasu i przestrzeni nawiązywania relacji międzyludzkich, na wymiarach odpowiednio systematycznym i spontanicznym oraz osobowym i medialnym. Ale teraz, pisząc o formacji postawy gospodarowania, która wywodzi się w Europie z powiązania modlitwy i pracy (ora et labora), trzeba mi niezwłocznie dopełnić kompletność modelu zmian zachodzących w kulturze o wymiary czasu wiecznego i przestrzeni duchowej (rys.1).

Rys. 1. Cyfrowe poszerzanie zakresów kultury. Opracowanie własne AM.

I nie wprowadzam tego uzupełnienia jedynie dla zachowania rzetelności wagi religijnego fundamentu w refleksji intelektualnej i w powinnościach duszpasterskich gigantów lubelskiej szkoły personalizmu. Uzupełniam go również w przekonaniu. że zawiązane w dniu 29 listopada 2023 roku porozumienie pięciu instytucji o utworzeniu pierwszego polskiego wielkiego modelu językowego (PLLuM) będzie mogło z czasem doprowadzić do przełamania trwających od wieków prób wymazywania z naszego dziedzictwa narodowego świadectw znaczenia wiary w duchowe zmartwychwstanie dla zachowania wolności i równości w Rzeczpospolitej Wielu Narodów.

Uważam, że powstanie PLLuM jako narodowego uzupełnienia światowej infrastruktury cyfrowej pamięci dużych modeli językowych (LLM), wykorzystujących zaawansowane systemy sztucznej inteligencji (SI) zaprojektowane do przetwarzania, rozumienia i generowania tekstu podobnego do ludzkiego, z możliwością wykorzystania tych zasobów do wszystkich przedmiotów domowej edukacji pracy solidarnej, potwierdza sens narodowej troski o wiarygodność cyfrowych treści. Co przedstawiam uwadze i każdego z czytelników szanujących wolność i władzom instytucji powołanych ustrojowo do archiwizacji, autoryzacji i aktywizacji wszelkich form dokumentów.

Rys. 2. Model narodowej infrastruktury pamięci. Opracowanie własne AM.

Nie można przy tym pominąć faktu, że czy się to nam podoba czy nie, realność prezentowanych tu autorsko aspiracji do wprowadzenia w Polsce Modelu narodowej infrastruktury pamięci (rys. 2), pomocnego w respektowaniu aksjologii i tradycji cywilizacji chrześcijańskiej, zależeć będzie między innym od zainteresowania takim kierunkiem modernizacji ustroju życia publicznego wpływowych ośrodków w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Tego, jak mi się wydaje potencjalnie jedynego znaczącego patrona dla oparcia globalnych reguł ładu między narodami na tych wartościach, który niestety obecnie znajduje się w spirali politycznej degradacji wynikającej z synergii zagrożeń zewnętrznych, powodowanych przez konkurencyjnych aspirantów do światowego przywództwa i zagrożeń wewnętrznych, powodowanych przez rzeczników strategii oligarchizacji gospodarowania.

Amerykańskie deformacje

Z uwagi na znaczenie samodzielności dla powszechnego i sprawiedliwego wykorzystania nowoczesnych technologii, szczególnie groźna jest autodestrukcja amerykańskich rzeczników oligarchizacji gospodarowania w zakresie formacji postaw. W książce „Rozpieszczony umysł” autorzy wskazują na zmianę trzech zasad właściwych dla tradycji wychowawczej cywilizacji chrześcijańskiej, co moim zdaniem w konsekwencji prowadzi w wymiarze relacji społecznych do porzucania troski o powinności wspólnot i akceptacji roszczeniowości wspólnot a w wymiarze ustroju politycznego do porzucania troski o samorządność obywatelską i akceptacji dla zniewolenia w systemie centralnego sterowania (por. rys. 3 i 4).

Pierwszą zmianą jest rezygnacja z zasady Co cię nie zabije to cię wzmocni na rzecz zasady Co cię nie zabije to cię osłabi. Rodzice wprowadzający taką zmianę do tradycyjnego wychowania przygotowującego do życia we wspólnotach powinności, nie skupiając się na przygotowywaniu dziecka do drogi tylko na przygotowaniu drogi dla dziecka faktycznie formują w dziecku mentalną skłonność do ciągłego poszukiwanie bezpieczeństwa we wspólnotach roszczeń.

Drugą jest rezygnacja z zasady Zawsze sumiennie rozważaj racje dla promocji zasady Zawsze ufaj swoim emocjom. Rodzice wprowadzając taką zmianę do tradycyjnego wychowania przygotowującego do życia we wspólnotach powinności, nie skupiając się na kierowaniu umysłem tylko na kierowaniu emocjami, faktycznie formują w dziecku mentalną skłonność do ciągłego poszukiwania emocji we wspólnotach roszczeń.

Trzecią jest rezygnacja z zasady Oceniaj czyny a nie ludzi dla promocji zasady Ludzie dzielą się na dobrych i złych. Rodzice wprowadzając taką zmianę do tradycyjnego wychowania przygotowującego do życia we wspólnotach powinności, nie skupiając się formacji postaw tylko na unikaniu zagrożeń, faktycznie formują w dziecku mentalną skłonność do ciągłego poszukiwania konfliktów pomiędzy wspólnotami roszczeń.

Mieć obowiązki polskie

Nie sądzę by amerykańskie elity finansowe, medialne czy polityczne miały szybko zrezygnować z realizacji strategii oligarchizacji gospodarowania. Dlatego należy przewidywać że w USA i w krajach kopiujących z różnych powodów ich programy polityk publicznych, nasilać się będzie w systemach edukacji promocja wychowania roszczeniowego, przygotowująca do wprowadzenia w wymiarze politycznym centralizacji sterowania a w wymiarze społecznymkolektywizacji wspólnot (wspólnoty roszczeń) (rys. 3).

Rys. 3.Zagrożenia cyfrowego poszerzania kultury dla wychowania. Opracowanie własne AM.

Nie sądzę by polskie ośrodki refleksji ekonomicznej, medialnej czy politycznej miały szybko porzucić właściwe dla epoki gospodarki liberalnej przekonanie o konieczności redukowania postaw społecznych do produktywności i konsumeryzmu. Dlatego należy przewidywać trudności z prowadzeniem publicznej debaty nad potrzebą wprowadzenia do systemu edukacji programów wsparcia wychowania powinnościowego prowadzącego w wymiarze politycznym do samorządności obywatelskiej a w wymiarze społecznym do samorządności wspólnot (wspólnoty powinności) (rys.4).

Rys. 4.Zagrożenia cyfrowego poszerzania kultury dla wychowania. Opracowanie własne AM.

W takiej sytuacji wydaje mi się że obecnie najważniejszym obszarem społecznego zaangażowania Polaków uznających znaczenie równowagi wszystkich trzech wymiarów kultury, zarówno w zakresie czasu jak i w zakresie przestrzeni, winno być tworzenie dobrych praktyk rzetelnego przenoszenia domowych zasobów świadectw narodowego dziedzictwa do publicznych cyfrowych repozytoriów pamięci. Które to zbiory wiarygodnych danych, dzięki dużym modelom językowym, prędzej czy później stawać się będą kluczowym zasobem dla doskonalenia sprawności personalizowanych asystentów samodzielności we wsparciu domowych pedagogów.

Dlatego coraz usilniej namawiam swoich niegdysiejszych współpracowników, w kilku pasjach naszej społecznej aktywności, do tworzenia takich repozytoriów. I chcąc nie chcąc, muszę w tych rozmowach używać pojęć trudnych do ogarnięcia.

Kum proporcjum, listopadowe zawiązanie partnerstwa PLLuM rozbłysło mi nad tymi prezentacjami jak niegdyś Gwiazda Betlejemska.

AM 24 grudnia 2023.

w poranek wigili Bożego Narodzenia.