Wojna o wiedzę

Przestrzeń modernizacji

Powszechne i zrównoważone wykorzystanie cyfrowych możliwości medycyny dla podnoszenia dobrostanu społecznego wymaga modernizacji systemu ochrony zdrowia. Modernizacji przewidującej zarówno zwiększanie indywidualizacji, dzięki coraz bardziej wyspecjalizowanym możliwościom diagnostycznym oraz terapeutycznym, jak i zwiększanie wspólnotowości, dzięki cyfrowej infrastrukturzehoryzontalnego rozwoju wiedzy  [1].

Strategia zmierzająca do wykorzystania cyfrowej modernizacji dla humanizacji i witalizacji systemu ochrony zdrowia, wiązać się musi z przejściem całego ustroju finansów publicznych z właściwości wertykalno-opiekuńczo-etatystycznych do właściwości horyzontalno-pomocniczo-solidarnych. Co wymagać będzie równoczesnego podejmowania w debatach o przesłankach i zamierzeniach programów modernizacyjnych nie tylko zagadnień medycznych ale również zagadnień ekonomicznych i edukacyjnych.

Podkreśleniem wagi tego powiązania jest proponowane przeze mnie przyjęcie dla całej sfery finansów publicznych paradygmatu solidarny rozwój wiedzy, co odpowiada rosnącemu w gospodarce znaczeniu pracy solidarnej i rozwoju wiedzy. Natomiast dla systemów ochrony zdrowia i edukacji proponuję przyjęcie paradygmatów samopomoc zdrowia i samokształcenie w rodzinie.

Uważam przy tym, że zmiany w systemie ochrony zdrowia zapewniające każdemu prawo do ochrony tajemnicy danych medycznych będą miały fundamentalne znaczenie dla naszej wolności, w tym dla ustroju demokracji. Należy się obawiać, że brak społecznej kontroli nad bezpieczeństwem tajemnicy danych medycznych, prędzej czy później doprowadzi do wykorzystania cyfrowych możliwości dla centralizacji sterowania naszym życiem a w konsekwencji do wprowadzenia globalnego ustrojusegmentacji, segregacji i eutanazji.

Jak być może

Zasadnicza zmiana zachodząca kulturze zdrowia na skutek jej cyfrowego poszerzenia, polega na wyrównaniu relacji pomiędzy odpowiedzialnościami lekarza i pacjenta. Relacji w której dotychczasowe pełne zaufanie chorego do wiedzy i etyki lekarza wyraża choćby sam łaciński źródłosłów terminu „pacjent”, czyli człowiek cierpliwy.

Na rysunkach 1-3 przedstawiam przewidywane wyrównanie tych relacji na równorzędne w dwóch z trzech przewidywanych modelach samopomocy zdrowia i sterowania zdrowiem. Dominacja lekarza jest utrzymana w trzecim z teoretycznie możliwych modeli formalizmu medycznego, ale nie sądzę by ten środkowy model mógł w przyszłości kierunkować polityczne strategie modernizacji.

Rys. 1. Trzy teoretycznie możliwe programy modernizacji systemu ochrony zdrowia.

Dwa okręgi otaczające w poszczególnych modelach pacjenta i lekarza (pomarańczowe i niebieskie kółka) oznaczają na rysunkach odpowiednio kulturę pracy solidarnej wspólnot (pomarańczowa obwódka) i kulturę pracy instytucji medycznych (popielata obwódka). Cyfrowe poszerzenie kultury powiększa grubości obu okręgów w skali odpowiedniej do charakteru każdego z rozważanych modeli.

Istotę zróżnicowania skutków cyfrowej rewolucji w ochronie zdrowia przedstawiają różne wielkości symboli dominujących kierunków rozwoju wiedzy (grafiki mózgu kierunkowanego dwoma strzałkami [2]). W modelu samopomocy zdrowia dominującym jest kierunek poziomy, horyzontalny, w modelu sterowania zdrowiem dominującym jest kierunek pionowy, wertykalny.

Konfrontacja konstytucyjnych wartości

Polityczny wybór jednego z możliwych paradygmatów modernizacji systemu ochrony zdrowia a w konsekwencji wprowadzenie odpowiednich dla nich programów rozwoju kompetencji, to przesądzenie wymagające refleksji narodowej ale prowadzonej w wymiarze cywilizacyjnym. I nie wydaje mi się realnym by przesądzenie o tak głębokich przesłankach i szerokich konsekwencjach mogło dotyczyć tylko jednego kraju.

Rys. 2. Cywilizacyjny dylemat politycznego określenia wartości dla narodowych strategii rozwoju w gospodarce opartej na wiedzy.

Należy się przy tym uwzględnić fakt, że rzecznicy rozwiązań wspierających despocję, globalizm, wertykalność, biurokratyzm i opiekuńczość są już obsługiwani przez ponadnarodowe instytucje finansowe, medialne i naukowe przy wprowadzeniu do debat publicznych i polityk zdrowia elementów programów centralizacji rozwoju kompetencji. Tym niemniej wydaje się że Polska, której racją stanu jest powiązanie wolności z równością a konstytucyjną aksjologią powiązanie solidarności z pomocniczością, nie może zrezygnować z choćby sprawdzenia rozwiązań horyzontalnego rozwoju wiedzy w programach humanizacji rozwoju kompetencji dla wprowadzenia paradygmatu samopomoc zdrowia.

Tym bardziej, że nadzwyczajne wydarzenia polityczne ostatnich lat, czyli ukazanie bezradności scentralizowanych polityk zdrowia wobec pandemii C-19 oraz ukazanie nieporadności sojuszu Rosyjsko-Niemieckiego chronionego parasolem Unii Europejskiej, uchyliły okno rozważania modernizacji gospodarczych z uwzględnieniem praw narodów do politycznego samostanowienia. Piszę ostrożnie o rozważaniu, bowiem niestety dotychczasowe projekty modernizacyjne w ochronie zdrowia sprzyjały źle rokującemu jakości usług modelowi formalizmu medycznego.

Rys. 3. Trzy dyscypliny refleksji naukowo-badawczej konieczne dla programu humanizacji kompetencji medycznych.

Jak przedstawiłem to na rysunku 3 warunkiem koniecznym dla skutecznego podjęcia programów humanizacji kompetencji medycznej jest powiązanie w nich zagadnień medycznych z zagadnieniami ekonomicznymi i zagadnieniami edukacyjnymi. Przy przewodnim postawieniu do sprawdzenia w przestrzeni ekosystemu innowacji rozwojowych, konkretnego sposobu rozwiązania istotnego społecznie problemu zdrowotnego.

Rehabilitacja, głupcze.

Kiedy kilkanaście lat temu kiedy zorientowałem się, że dla podnoszenia kompetencji do samodzielnego wykorzystywania cyfrowych innowacji dla dobrostanu zdrowia koniecznym będzie wykorzystanie społecznie tworzonych cyfrowych baz danych dla solidarnego rozwoju wiedzy medycznej, wydawało mi się że najskuteczniejszym sposobem będzie powiązanie nowych standardów okresowej rywalizacji sportowej młodzieży z testami zdrowia i w ten sposób podjęcie integracji systemu profilaktyki medycznej. Tak by to nowy system medycyny sportowej, wspierany zmodernizowanym systemem medycyny szkolnej, medycyny pracy i medycyny środowiskowej, stworzył podstawę do horyzontalnego rozwoju wiedzy.

Dla potwierdzenia społecznego zainteresowania takim procesem doprowadziliśmy w latach 2008 i 2009 roku do organizacji Mistrzostw Polski nadgranicznych powiatów w biegach młodzieży na Kwietną Milę (3.530 metrów) a w roku 2015 do Symultanicznych Mistrzostw Polski Młodzieży też w biegu na Kwietną Milę. W przygotowaniu obu wydarzeń pomagały mi nie tylko władze Związku Powiatów Polskich i Związku Miast Polskich a z ich inspiracji Kancelaria Prezydenta Bronisława Komorowskiego i Ministerstwo Sportu.

Niestety nie potrafiliśmy zainteresować tymi działaniami ani pracowników Ministerstwa Zdrowia, ani uczonych z ośrodków refleksji nad kulturą zdrowia. Prawdopodobnie nasze podejście do rozwoju kompetencji medycznej poprzez skupienie się na profilaktyce czyli umiejętnościach przeciwdziałania dolegliwościom, zostało uznane za zbyt odległe od głównego obszaru politycznego zainteresowania modernizacją systemu ochrony zdrowia, którym jest interwencja medyczna.

A tu, w tym faktycznie głównym obszarze systemu ochrony zdrowia, obszarze wymagającym specjalistycznej wiedzy i rozbudowanych instytucji dla bezpośrednich i zdalnych kontaktów pacjentów z lekarzami, faktycznie utrzymane będą zasady wertykalnego rozwoju wiedzy, odpowiedzialności zawodowej i administracyjnych regulacji technologii medycznych i taryfikacji. W tej sytuacji warunkiem podnoszenia jakości terapii interwencyjnych, będzie zapewnianie różnorodności oferowanych usług, w tym możliwości wyboru przez pacjenta (1) pomiędzy leczeniem szpitalnym i ambulatoryjnym oraz (2) pomiędzy poradą stacjonarną a zdalną [3].

Wprawdzie nie widać w Polsce działań zmierzających do takiego ułatwiania pacjentom samodzielności, a nawet widać działania w przeciwnym kierunku utrwalania modelu formalizmu medycznego, to uważam że sprawy te i tak będą mieć coraz mniejsze znaczenie dla rzeczywistych przemian. Powodem są spodziewane radykalne zmiany w systemie gospodarczym wynikające z trwającej od kilku lat rewolucji sztucznej inteligencji.

Rewolucji wykorzystującej algorytmy uczenia głębokiego do takiego usprawnienia wertykalnego rozwoju wiedzy, że tradycyjne metody naukowo badawcze przestają mieć znaczenie dla wprowadzania innowacji. Co opisałem w cyklu tekstów o Rewolucji sztucznej inteligencji.

Wobec tej nowej przesłanki globalnej dynamizacji przemian gospodarczych, szukanie sposobu na wprowadzenie do finansów publicznych paradygmatu solidarnego rozwoju wiedzy, a do systemu ochrony zdrowia paradygmatusamopomocy zdrowia, uzyskać powinno rangę narodowego być albo nie być. Tym razem proponuję jednak rozpoczęcie programów humanizacji kompetencji medycznej od strony rehabilitacji medycznej.

Rys. 4. Priorytety strategii humanizacji i witalizacji systemu ochrony zdrowia.

A jest ku temu znakomita okazja, bowiem opierając się na doświadczeniu własnym i kilku swoich znajomych, nic tak skutecznie nie regeneruje dolegliwości pocovidowych jak bańki i inne metody naturoterapii. Których pomyślny rozwój wymaga wprowadzenia odpowiedniej dla horyzontalnego rozwoju wiedzy metody Porównawcza samokontrola naturoterapii.

---------------------------

 [1] Przez horyzontalny rozwój wiedzy rozumiem kumulowanie doświadczeń i refleksji poznawczej w repozytoriach informacji wprowadzanych przez twórców i praktycznymi użytkownikach. Przez wertykalny rozwój wiedzy rozumiem kumulowanie doświadczeń i refleksji poznawczej w publicznych ośrodkach naukowo badawczych.

[2] Autorem tej grafiki jest Rafał Fita. Pozostałych Andrzej Madej.

[3] W Polsce uzupełniającymi warunkami skutecznej modernizacji obszaru interwencji medycznej jest połączenie systemu płatności prywatnych i publicznych (współpłatność) oraz zapewnienie konkurencyjności publicznych ubezpieczycieli.