Z okazji przypadającego dzisiaj Święta proponuję Czytelnikom wyjątkowo rzadki dokument - charakterystykę parafii katolickiej sporządzoną przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, świadczącą, iż wypominki poległych żołnierzy AK i Powstania w PRL traktowano nad wyraz podejrzliwie.
Specyfiką pionu "kościelnego" SB było prowadzenie teczek ewidencji operacyjnej na każdego księdza - TEOK, na biskupa - TEOB oraz na każdą parafię - TEOP. O ile na duchownych trochę takich teczek znalazło się w IPN, to o przekazaniu tam TEOP jeszcze nie słyszałem. Po prostu w okresie ostatniego komunistycznego rządu pasja brakowania akt SB przybrała formy wyolbrzymione, a przodowali w tym funkcjonariusze od inwiligacji Kościoła.
Jednak dzięki szeroko prowadzonej kwerendzie możemy dowiedzieć się, co działo się w warszawskiej parafii św. Stanisława Kostki na dekadę przed przybyciem do niej błogosławionego Jerzego Popiełuszki. Na podstawie innych dokumentów mogę dodać, że już wtedy parafię traktowano w SB w sposób szczególny.
Warszawa, dnia 6-XI-1969 r.
Ta j n e
Egz. Nr 1
C H A R A K T E R Y S T Y K A
parafii św. Stanisława Kostki w Warszawie
Adres: Warszawa ul. Hozjusza 2
Proboszcz – ks. Ugniewski Stefan tel. 33-23-42
wikariusze: 1 ks. Zastawny Kazimierz
2 ks. Bloch Ryszard
3 ks. Banaszkiewicz Czesław tel. 33-50-65, [337688]
Rezydent: 1 Ks. Dobiecki Zdzisław tel. 33-56-33
organista – Oleksiak Bogdan
kościelny – Boczek Bolesław
zakonnice – 6 zakonnic ze zgr. Służebniczek NMP, zamieszkałych w trzecim skrzydle dużej murowanej plebanii
Granica parafii przebiega:
Od północy – wzdłuż ul. Słowackiego do Pl. Komuny Paryskiej
Od wschodu – od Pl. Komuny Paryskiej wzdłuż ul. Mickiewicza do Dw. Gdańskiego
Od południa – wzdłuż ul. Rydygiera do ul. Stołecznej
Od zachodu – wzdłuż ul. Stołecznej, Al. WP, Brodzińskiego, dalej ul. Kochowskiego i Jaśkiewicza do ul. Słowackiego.
W rejonie tym zamieszkuje około 26 tys. mieszkańców, wywodzących się ze środowisk zwłaszcza robotniczo-inteligenckiego oraz zamieszkuje tam dość znaczna ilość rodzin z przedwojennej inteligencji, a nawet arystokracji.
Historia parafii
W 1617 r. z funduszów Łukasza Drewno zbudowano drewnianą kaplicę. W połowie XVIII wieku Adam Czartoryski na jej miejscu zbudował murowany kościół dla koronnej gwardii pieszej, który przy budowie cytadeli warszawskiej uległ rozbiórce. Parafia została erygowana w dniu 25-XII-1927 r. przez kardynała A. Kakowskiego.
W dniu 16-XI-1930 r. kard. Kakowski poświęcił kamień węgielny. Projekt kościoła opracował arch. Łukasz Wolski, elewację frontową przebudował prof. arch. Eolger Norwert. Budowę koscioła, który został ukończony w 1939 r. prowadził dotychczasowy proboszcz ks. Ugniewski Stefan.
Na dzwonnicy znajdują się dwa dzwony Jan i Józef poświęcone w 1938 r.
Podczas działań wojennych oraz w powstaniu warszawskim kościół uległ znacznemu zniszczeniu. Po wyzwoleniu został odbudowany. Konsekrację kościoła przeprowadził kardynał Wyszyński w m-cu grudniu 1963 r.
Jest to kościół murowany 3 nawowy, posiadający 2 galerie wielkości naw bocznych oraz 4 kaplice. Wewnątrz kościoła znajduje się 12 obrazów w większości pędzla Nilmana, Pietro di Cartona i Schmidta z 1744 r. Również wnętrze kościoła oraz elewacje boczne pokryte są epitafiami ku czci poległych żołnierzy podczas I i II wojny światowej, żołnierzy formacji AK poległych i zamordowanych w okresie okupacji i podczas powstania warszawskiego. Epitafia te ufundowali w większości rodziny poległych i przyjaciele z lat walki.
Stałe uroczystości parafialne
- codziennie rano o godz. 6, 7, 8, 9 i 18,30 odbywają się nabożeństwa, w niedzielę odbywa się 10 mszy.
- 40 godz. nabożeństwo 14-16 listopada – połączone z bierzmowaniem
- Tridum do św. St. Kostki 11-13 listopada
Odpusty parafialne z okazji Wniebowzięcia NMP, MB Różańcowej i św. St. Kostki
Misje odbywają się co 10 lat. Ostatnio odbyły się w dniach 5-13 1969 r.
Wizytacje pasterskie ostatnia odbyła się w 1962 r. z tym, że przeciętnie 2 razy do roku przyjeżdża do parafii któryś z biskupów lub sam kardynał na różnego rodzaju uroczystości
Działalność duszpasterska
Działalność parafii i księży w niej zatrudnionych jest skierowana zwłaszcza na młodzież. Przy pomocy różnych form i metod jak np. organizowanie wycieczek, akademii, wyświetlania filmów kler stara się przyciągnąć ją i skupić wokół kościoła.
Do punktu katechetycznego zorganizowanego w kaplicy kościelnej uczęszcza ok. 600-700 dzieci i młodzieży podzielonych na 28 grup.
Naukę religii w klasach I-V prowadzą: zakonnice Kazimiera Fecka, Emma i Agnieszka, klasy VI-XI prowadzą księża – ks. Banaszkiewicz, Bloch i Zastawny. Natomiast dla młodzieży szkół średnich i pozaszkolnej zajęcia prowadzi ks. Dobiecki. Punkt ten nie jest zgłoszony, ani zarejestrowany w Wydz. Oświaty, za co proboszcz ks. Ugniewski był karany kwotą 1500 zł.
Przy parafii ostatnio zorganizowana została grupa młodzieży akademickiej, dla której zajęcia odbywają się we wtorki i czwartki o godz. 20. Zajęcia prowadzi ks. Banaszkiewicz, który obok wykładów na tematy religioznawcze wyświetla również filmy.
W parafii organizuje się również dwa razy w m-cu w czwartki o godz. 19 tzw. konferencje dla narzeczonych, które prowadzą miejscowi księża. Po ukończeniu takiego kursu otrzymują oni zaświadczenia wymagane przed zawarciem kościelnego związku małżeńskiego.
Poza tym w parafii zorganizowane są:
- kółko ministrantów, opiekunem których jest ks. Banaszkiewicz
- kółka żywego różańca, skupiające przede wszystkim osoby w starszym wieku.
Zebrania i nabożeństwa dla członków żywego różańca, które prowadzi ks. Bloch odbywają się w pierwszą niedzielę m-ca o godz. 16.
Zelatorką tych kółek jest ob. Oświęcimska Maria, zam. przy ul. Krasińskiego 27/29.
- duszpasterstwo dobroczynne
Ta forma działalności charytatywnej zajmują się miejscowe zakonnice, które przy pomocy szeregu osób skupionych wokół parafii takich jak np. Raczkowska Helena, zam. ul. Mickiewicza 27, Oświęcimska Maria, ul. Krasińskiego 27/29, Bogucki Tadeusz i innych, wyszukują na terenie parafii rodzin ubogich, którym po sprawdzeniu ich stanu moralnego i duchownego udzielają pomocy materialnej i poprzez [tę] formę przyciągają ich do kościoła, gdyż podstawą udzielania dalszej pomocy jest systematyczny kontakt z kościołem. Przy parafii istnieje również rada parafialna, która współpracuje z proboszczem ks. Ugniewskim. W jej skład m.in. wchodzą:
- inż. Święcicki Zygmunt, zam. ul. Niegolewskiego 10
- inż. Dąbrowski, zam. ul. Wyspiańskiego 9
oraz Kasznicki Wiktor, ul. Mickiewicza 26 m. 3, b. członek AK i PZPR w 1956 r. zdał legitymację.
Jeżeli chodzi o stosunek kleru parafialnego do hierarchii kościelnej to można powiedzieć ogólnie, że jest służalczy. Księża wykonują wszystkie otrzymane od kurii dyrektywy. Jeśli natomiast chodzi o stosunek zatrudnionego tam kleru do władz państwowych to jest on na ogół bierny poza oczywiście ks. Ugniewskim, który choć oficjalnie poprzez ambonę tego nie dokumentuje, ale jest to człowiek wrogo ustosunkowany do władz państwowych, co już nie raz dał do zrozumienia podczas rozmów w urzędach państwowych.
W parafii dotychczas nie zanotowano konfliktów między klerem a parafianinami [sic], które można by było operacyjnie wykorzystać. Istnieją pewne drobne i szybko przemijające nieporozumienia między proboszczem a wikariuszami, ale dot. one zwłaszcza spraw wewnętrznych – podziału i form pracy.
Również nie zanotowano jakiś nieporozumień między klerem parafialnym a zakonnicami.
Parafia ta jest z samej nazwy św. Stanisława Kostki, spełnia funkcję parafii młodzieżowej.
W niej odbywa się gro [sic] różnych uroczystości poświęconych uczczeniu jej patrona Stanisława Kostki. Tam m.in. zorganizowana była wystawa w 1968 r. poświęcona życiu i działalności Stanisława Kostki.
Z drugiej strony, z uwagi na dość dużą liczbę osób zamieszkałych w granicach parafii, którzy w okresie okupacji należeli do AK, spełnia ona rolę pewnego przytuliska tych osób.
Zwłaszcza w okresie jesiennym odprawiane w niej nabożeństwa w intencji poległych członków z poszczególnych zgrupowań AK-skich. Podczas np. ostatnich świąt 1-2 listopada księża b. dużo czytali wypominków w intencji poległych i pomordowanych w więzieniach i obozach żołnierzy AK.
Inspektor Wydziału IV
/-/ kpt. – H. KOWALSKI
Odbito w 2-ch egz.
Druk ICh opr. KH.
Nr masz. 2488
Osoby zadowolone i niezadowolone z lektury proszę o klikanie na poniższe reklamy.
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Kultura
