„Dynamika wzrostu liczby osób z nadwagą i otyłych jest dziś w Polsce szybsza niż w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Stoimy więc przed ogromnym zagrożeniem”, twierdzi słynny kucharz i prezes fundacji Szkoła na Widelcu.
Łukasz Pawłowski: Ile osób ogląda „Top Chefa” lub inne tego rodzaju programy?
Grzegorz Łapanowski: Od 1,5 do 3 mln.
To bardzo dużo, a do tego dochodzą jeszcze liczne rozmowy na temat jedzenia w telewizjach śniadaniowych, kolejne książki kucharskie, poradniki żywieniowe… Gdyby oceniać Polaków na tej podstawie, można by powiedzieć, że w ostatnich latach oszaleli na punkcie jedzenia i eksperymentowania w kuchni. Jak to się stało, że ten przemysł tak bardzo się rozwinął?
Nie wspomniał pan jeszcze o co najmniej kilkunastu specjalistycznych tytułach prasowych i osobnej stacji telewizyjnej Kuchnia+ poświęconej tylko jedzeniu. Są narody, które przywiązują do jedzenia ogromną wagę – Hiszpanie, Francuzi, Włosi. Kuchnia określa ich tożsamość na równi z językiem czy religią. My kuchnię dopiero odkrywamy.
Dlaczego?
Po raz pierwszy mamy szansę, by jeść pełną łyżką, bo przez prawie 50 lat komunizmu tak nie było. Poza tym, sektor spożywczy jest ogromną dziedziną gospodarki, zatrudniającą ponad milion ludzi i dodatkowo napędzającą inne sektory: produkcji opakowań, dystrybucji, marketingu itd. Kuchnia jest też świetnym, naturalnym miejscem do lokowania produktów z rozmaitych branż. Wreszcie – w pędzącej rzeczywistości wielu z nas myśli o spokoju, rodzinie, cieple, a kuchnia jest tego namiastką.
Ale czy te wszystkie czynniki oraz popularność kulinarnych programów telewizyjnych przekładają się na realne zachowania? Czy Polacy jedzą lepiej? Na przykład z faktu, że założył pan fundację Szkoła na Widelcu, promującą zdrowe żywienie dzieci w szkołach, wynika, że jednak mamy problem.
W przypadku oceny nawyków żywieniowych trudno o jakiekolwiek jednoznaczne stwierdzenia. To tak, jakbyśmy wypowiadali się na tematy polityczne – nie możemy w 38-milionowym kraju wydawać kategorycznych ocen. Czy Polacy popierają Jarosława Kaczyńskiego? Nie wszyscy. Czy Polacy jedzą źle? Różnie.
Kultura żywienia jest pełna paradoksów. Pamiętam badania z Wielkiej Brytanii, pokazujące, że im więcej ludzi ogląda programy kulinarne, tym mniej gotuje. To są często ludzie, którzy więcej czasu spędzają w pracy i w związku z tym jedzą poza domem. Nawet jeśli jednak nie gotują, są zainteresowani kuchnią, a wiedza na temat zdrowego żywienia rośnie.
To nie koniec niejednoznaczności. Z jednej strony w ciągu ostatnich 20 lat zmienił się nasz styl życia. Żyjemy dziś w bardziej statyczny sposób, a wyniki badań pokazują, że jesteśmy jednym z pięciu najbardziej otyłych społeczeństw w Unii Europejskiej. Dynamika wzrostu liczby osób z nadwagą i otyłych jest dziś w Polsce szybsza niż w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii! Oba te kraje, które mają poważny problem wynikający z epidemii chorób żywieniowo zależnych, dogonimy w ciągu 15 lat pod względem odsetka osób otyłych. Z drugiej strony jednak mamy rozwijającą się modę na uprawianie sportu, na jedzenie produktów świeżych, regionalnych, sezonowych, na dietę bezglutenową czy bezlaktozową. Powstaje wrażenie schizofrenii – na rynku widzimy jednocześnie dwa całkowicie przeciwstawne trendy.
Wiadomo jednak, który z nich jest silniejszy.
Przyjemnie jest pokazywać te wszystkie targi śniadaniowe, ekologiczną żywność i mówić, że cały ten sektor dynamicznie się rozwija. Nie wolno jednak zapominać, że masowy rynek to wciąż rynek wysoko przetworzonej żywności, rynek konsumentów o niskich dochodach i słabej edukacji kulinarnej, której nie zapewniają instytucje państwa. Stoimy więc przed ogromnym zagrożeniem, choć jednocześnie jesteśmy uspokajani, czy nawet usypiani, przez trendy związane z rozwojem zdrowej żywności.
Jakie są największe wyzwania, z jakimi styka się pan przy okazji prowadzenia Szkoły na Widelcu?
Cały wywiad TUTAJ
Grzegorz Łapanowski
założyciel i prezes fundacji Szkoła na Widelcu, właściciel Food Lab Studio, prowadzący i juror w programie Top Chef.
Łukasz Pawłowski
sekretarz redakcji i publicysta „Kultury Liberalnej”, pisze o polskim i amerykańskim życiu politycznym.
Inne tematy w dziale Rozmaitości
