65. rocznica wyzwolenia Korei spod okupacji japońskiej

15 sierpnia 1945 roku zakończył się 35-letni okres kolonialnego panowania Japończyków nad Koreą. Tego dnia kapitulację swego kraju w II wojnie światowej ogłosił w odezwie do narodu cesarz Japonii, Hirohito. Choć formalnie japońskie panowanie w Korei zakończyło się nieco później, 2 września 1945 roku, dzień ten uchodzi w obu Koreach za datę odzyskania niepodległości.

To niejedyna rocznica, obchodzona w Korei 15 sierpnia. W tym roku Koreańczycy upamiętniają także setną rocznicę rozpoczęcia okupacji japońskiej. Z kolei 62 lata temu niepodległość ogłosiła Republika Korei, czyli Korea Południowa.

Ważny, bezprecedensowy gest wykonał w ostatni wtorek, 10 sierpnia, premier Japonii Naoto Kan. Szef japońskiego rządu przeprosił Koreańczyków za okupację z lat 1910-1945. Zapowiedział także zwrot wielu dzieł sztuki i dóbr materialnych zagrabionych przez Cesarstwo Japońskie w czasie okupacji.

Z okazji Dnia Wyzwolenia w Seulu po prawie czterech latach otwarto odrestaurowaną bramę Gwanghwa (czyt. kłanghła), stanowiącą wrota do położonego w północnym Seulu pałacu Gyeongbok (czyt. kjongbok). Jest ona historycznym symbolem potęgi Seulu, stolicy Korei już w czasach dynastii Joseon (czyt. dzoson).

Przypomnijmy w zarysie najważniejsze fakty historyczne, związane z wyzwoleniem Korei spod japońskiego panowania w 1945 roku.

Tuż ogłoszeniu przez Japonię kapitulacji w II wojnie światowej, Yeo Un-hyeong (czyt. jo un hjong), lewicowo nastawiony nacjonalista koreański, jeszcze 15 sierpnia utworzył w Seulu Komitet Przygotowawczy do spraw Odbudowy Korei. Miał on przeprowadzić kraj przez trudny czas, aż do momentu utworzenia rządu, którego władza miała objąć cały Półwysep Koreański. Na terenie Korei zawiązywały się filie seulskiego komitetu – Komitety Ludowe.

6 września 1945 r. w Seulu przedstawiciele Komitetów Ludowych proklamowali utworzenie Koreańskiej Republiki Ludowej, z przyszłym prezydentem Korei Południowej, Li Syng-manem, na czele.

Japończycy po przegranej w II wojnie światowej zostawili Koreę w strasznym stanie. Dlatego władze Komitetu Przygotowawczego stworzyły program odbudowy kraju. Koreańska Republika Ludowa nie istniała jednak długo – zaledwie do stycznia 1946 roku. Jej władze zdominowane zostały przez, wspomniany niżej, zarząd ustanowiony na południu od 38. równoleżnika przez Amerykanów.

Do Korei wkroczyły siły amerykańskie (na południu) i radzieckie (na północy). Różne było podejście do komitetów w obu strefach wpływów. Amerykanie nie do końca słusznie uznali ich przedstawicieli za zatwardziałych komunistów i rozwiązywali komitety. Sowieci wprawdzie popierali ich działalność i zasługi w dejaponizacji kraju, ale obsadzali swoimi ludźmi, eliminując antykomunistów.

Koreańscy historycy do dziś są podzieleni w ocenie działalności komitetów. Zdaniem niektórych miały one jeden cel – zaprowadzenie komunizmu. Inni sądzą, że Yeo Un-hyeong utworzył jedyną prawowitą reprezentację narodu koreańskiego.

Amerykanie w południowej części półwyspu w miejsce komitetów ludowych 8 września 1945 roku założyli Wojskowy Zarząd Armii Amerykańskiej w Korei. Istniał on aż trzy lata – rząd Korei Południowej powstał dopiero 13 sierpnia 1948 roku, I Republikę Korei proklamowano w trzecią rocznicę wyzwolenia, 15 sierpnia.

W grudniu 1945 USA i ZSRR na konferencji moskiewskiej zadecydowały o powstaniu wspólnej komisji, której członkowie mieli doprowadzić do przeprowadzenia wyborów, w celu ustanowienia jednolitej władzy na całym półwyspie. Radziecko-amerykańska komisja dostała pięć lat na przeprowadzenie wyborów i wyłonienie ogólnokoreańskiego rządu.

Jej członkowie od początku nie byli w stanie nawiązać konstruktywnej dyskusji. Nie mogli zgodzić się w takich sprawach jak komunikacja przez linię demarkacyjną czy uznanie niektórych stronnictw demokratycznych (Związek Radziecki nie chciał dopuścić wielu z nich do udziału w wyborach).

Fiasko rozmów między mocarstwami, jak i konflikty wewnętrzne wśród samych Koreańczyków uniemożliwiły przeprowadzenie wyborów jednej władzy na terenie całego kraju. Korea została podzielona linią demarkacyjną wzdłuż 38. równoleżnika. Smutny podział trwa do dziś.

Marta Polkowska
W tekście wykorzystałam dane historyczne z książki „Historia Korei” śp. dr Joanny Rurarz.
Źródło: polska-azja.pl
Autorka jest również współpracowniczką serwisu NorthKorea.pl.