Emerytura rolnika

Prawne i organizacyjne ramy systemu Ubezpieczenia Społecznego Rolników określa ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Na jej podstawie utworzono Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS). Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego kieruje prezes, który podlega ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi. Prezesa KRUS powołuje i odwołuje prezes Rady Ministrów, przy czym powołuje go na wniosek ministra właściwego do spraw rozwoju wsi.

System ubezpieczenia społecznego rolników w 2022 r. obejmował:

1 092 650 ubezpieczonych (stan na 31 grudnia),
994 511 emerytów i rencistów (przeciętnie w miesiącu), z tego:

— 774 990 osób, które pobierały emerytury rolnicze i rodzicielskie świadczenia uzupełniające finansowane z budżetu państwa (1320 osób),

— 178 073 osoby, które pobierały renty rolnicze z tytułu niezdolności do pracy,

— 41 392 osoby, które pobierały renty rodzinne,

— 56 osób, które pobierały świadczenie rolne w wysokości 50% ze względu na zbieg ze świadczeniami zagranicznymi (GBRZ).

Wysokość miesięcznej składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za każdą ubezpieczoną osobę (rolnika, małżonka rolnika lub domownika) wynosi 10% emerytury podstawowej obowiązującej w ostatnim miesiącu poprzedniego kwartału. Rolnicy, których gospodarstwa rolne obejmują obszar użytków rolnych powyżej 50 ha przeliczeniowych, opłacają dodatkową składkę miesięczną na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za siebie i małżonka w wysokości:

12% emerytury podstawowej – gospodarstwo do 100 ha przeliczeniowych,
24% emerytury podstawowej – gospodarstwo od 100 do 150 ha przeliczeniowych,
36% emerytury podstawowej – gospodarstwo od 150 do 300 ha przeliczeniowych,
48% emerytury podstawowej – gospodarstwo powyżej 300 ha przeliczeniowych.

Za domowników rolnik opłaca tylko podstawową składkę na ubezpieczenie emerytalno-rentowe. W ich przypadku nie ma znaczenia obszar użytków rolnych. Jeśli ubezpieczony rolnik, małżonek rolnika albo domownik prowadzi dodatkowo pozarolniczą działalność gospodarczą albo współpracuje przy prowadzeniu takiej działalności i gdy spełnia warunki określone w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników, podstawową miesięczną składkę na ubezpieczenie emerytalno-rentowe opłaca w podwójnej wysokości podstawowej składki na to ubezpieczenie.

Natomiast jeśli rolnik, małżonek rolnika, domownik lub osoba, która jest członkiem rodziny rolnika lub domownika, sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem, składka na ubezpieczenie emerytalno-rentowe jest finansowana z budżetu państwa. Może to trwać przez maksymalnie 3 lata od momentu złożenia wniosku, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 5 lat. Jeśli ta osoba opiekuje się dzieckiem niepełnosprawnym, budżet państwa finansuje składki przez maksymalnie 6 lat od momentu złożenia wniosku, nie dłużej jednak niż do momentu, gdy dziecko skończy 18 lat.

Kwota rolniczej emerytury podstawowej od 1 marca 2024 r. wynosi 1.602 zł 86 gr. Składka podstawowa 160 zł miesięcznie.

Emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu rolnikowi, który osiągnął powszechny wiek emerytalny (taki jak w ZUS, czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) i ma wystarczający staż ubezpieczeniowy. Musi on wynosić co najmniej 25 lat. Jeśli ktoś urodził się przed 1 stycznia 1949 r., do stażu ubezpieczeniowego liczą się także okresy ubezpieczenia, od których zależy prawo do emerytury w systemie powszechnym. Osobie urodzonej po 31 grudnia 1948 r. KRUS ustali prawo do emerytury rolniczej wyłącznie na podstawie okresów ubezpieczenia rolniczego.

Jeżeli świadczenie emerytalne wyliczone przez KRUS będzie niższe od kwoty najniższej emerytury pracowniczej (od 1 marca 2024 r. 1.780,96 zł) – zostanie z urzędu podwyższone do kwoty 1.780,96 zł.