Śląskie wakacje (10): Hochberg

Śląskie wakacje z przemysłowcem

     To już ostatnia notka  w wakacyjnym cyklu o śląskich przemysłowcach na blogu Szpargały. Można powoli podsumować. Ku mojemu zaskoczeniu pierwsze notki sytuowane były przez administrację Salonu w dziale Górnictwo. Notki czytały się nadspodziewanie dobrze, z sześciu opublikowanych w tym dziale trzy czytało po ponad 300 osób. Dziękuję. Niestety kolejne dwie usytuowane zostały w dziale Biznes, co skutkowało czytelnictwem około 70-cio osobowym. Być może powodem była rezygnacja administracji Salonu z publikowania ilustracji na stronie działu, co skutkuje wizualnym efektem: "oto relacja z pogrzebu". Tak odbieram czarne tło pod tytułami notek kastrowanymi ze zdjęć.  Dziewiąta notka została przypisana do działu Ekonomia (który skądinąd byłby chyba najwłaściwszym dla całości). Tu też czytaczy było około 70. 

    Liczę zatem (jak wspomniałem w poprzedniej notce), że ta - ostatnia notka cyklu - zostanie przez administrację umieszczona w dziale LGBT. 

Aleksander Hochberg, zwany przez bliskich Lexelem, urodzony w 1905 r., był synem księżnej Daisy i Jana Henryka XV.  W trakcie pobytu Alexandra zimą 1930 r. w Bukareszcie rumuńskie służby specjalne poinformowały o „nieszczęsnych tendencjach” jakimi charakteryzował się Lexel. Chodziło o homoseksualizm Hochberga. Według źródeł niemieckich Alexander nawiązał wiele relacji z mężczyznami zatrudnionymi w zamku Książ, w tym z rzeźnikiem, kelnerami i górnikami z Wałbrzycha. W tym czasie homoseksualizm  był w Niemczech ścigany przez prawo. Oskarżony Lexel został skazany przez sąd pierwszej instancji na dwa miesiące więzienia. Książęca rodzina nie zaakceptowała wyroku i złożyła apelację. Jednak główny świadek w procesie, rzeźnik, który uwiódł Alexandra, popełnił samobójstwo w więzieniu. Sprawę umorzono. Prasa w tym czasie informowała o sprawie, a opowieść o „chorych tendencjach” młodego arystokraty trafiła nawet na łamy amerykańskiego magazynu „Time”, który w wydaniu z 17 marca 1930 roku zamieścił długi artykuł o „europejskim skandalu w najwyższych sferach”.

Szerzej o sprawie tu

A od 2 września wrócą polskie spółki akcyjne. Ale może do innego działu.

Poprzednia notka: tu

   W 1846 r. dobra pszczyńskie przeszły w ręce rodziny hrabiów Hochberg, których rodową siedzibą był zamek w Książu. W 1848 r. po otrzymaniu tytułu książęcego przybrali oni nazwisko von Pless. W tym samym roku książę Jan Henryk von Hochberg w miejsce dotychczasowej jednej kamery, zarządzającej całą gospodarką dóbr książęcych, powołał cztery odrębne dyrekcje: rolnictwa, leśnictwa, górnictwa i budownictwa. Struktura ta z biegiem czasu ulegała rozbudowie. Poszczególne przedsiębiorstwa tworzono w postaci towarzystw siostrzanych lub filialnych, jako spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub jako spółki komandytowe. Jan Henryk XV Hochberg książę von Pless (1861 – 1938) hrabia Rzeszy i baron na Książu był właścicielem dóbr pszczyńskich w latach 1907-1937. Urodzony w Pszczynie w 1861 r. otrzymał staranne uniwersyteckie wykształcenie, a po służbie w cesarskiej armii podjął pracę w dyplomacji niemieckiej; wtedy też ożenił się z piękną Angielką Daisy. W 1892 r. zamieszkał na stałe w rodowej rezydencji w Książu. Jako ordynat na Książu i książę Pszczyński posiadał prawie wszystkie kopalnie Zagłębia Wałbrzyskiego, huty szkła, manufaktury a później także fabryki. Majątek ten systematycznie zadłużał wskutek rozrzutnego trybu życia rodziny, utrzymywania 200-osobowego dworu oraz wystawnych przedsięwzięć. Niemniej w latach 1914-1924 dokonał wielu inwestycji przemysłowych na Górnym Śląsku (m.in. budowa 5 kopalń). Po 1918 r. był zwolennikiem wolnego państwa śląskiego, wspierając miejscowe ruchy separatystyczne i występując przeciw polskiemu ruchowi niepodległościowemu. W 1922 r. przyjął obywatelstwo polskie, mieszkając jednak w Niemczech. Jego własnością były, wyliczając tylko najważniejsze: kopalnie (Murcki, Szyby Böra, Książę, Piast, Brada, Książątko, Aleksander I i II), przedsiębiorstwa uboczne (cementownia w Murckach, cegielnie w Ligocie, Wesołej i Tychach, kamieniołomy w Kosztowach i Żwakowie), domy handlowe (Unitas w Katowicach, Bydgoszczy, Poznaniu, Kaliszu i Strzałkowie, Pszczyńskie Towarzystwo Handlowe w Warszawie, Wiktor Böhm i Ska sp. komandytowa w Pradze, Bałtyckie towarzystwo dla handlu węglem sp. z ograniczoną poręką w Gdańsku), inne przedsiębiorstwa (Browar Książęcy w Tychach, Piwnica Książęca w Tychach), gorzelnie, gospodarstwa leśne prawie 27000 ha), tartaki (Kobiór, Murcki), itd. Książę w 1936 r. wobec nacisków wierzycieli opuścił Niemcy i przybył do Pszczyny. Doprowadził do ugody z wojewodą śląskim Michałem Grażyńskim i państwem polskim, podpisując w 1937 r. układ o zrzeczeniu się przywileju górniczego (regale górnicze) na ziemi pszczyńskiej oraz układ podatkowy. Na mocy tego ostatniego państwo polskie przejęło 56% jego dóbr (głównie lasy pszczyńskie). Książę zmarł w Paryżu w 1938 r., a pochowany został w Parku Zamkowym w Pszczynie. W tym samym roku Dyrekcję Kopalń Księcia Pszczyńskiego przekształcono w spółkę akcyjną.

Jan Henryk XV książę von Pless

Źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bundesarchiv_Bild_183-2007-0327-503,_Hans_Heinrich_XV._Fürst_von_Pleß.jpg

Lata 1920-1921 , Nieistniejąca już kopalnia „Książątko” z elektrownią w dawnych Łaziskach Średnich (na jej miejscu znajdują się obecnie obiekty należące do Południowego Koncernu Energetycznego S.A. Elektrownia Łaziska).

Źródło: http://eksploratorzy.com.pl/viewtopic.php?f=21&t=8137&start=20

Zamek pszczyński współcześnie

Od przyszłego tygodnia  wracają spółki polskie. W poniedziałki i czwartki o 20.00.