Śląskie wakacje (8): Tiele-Winckler

Śląskie wakacje z przemysłowcem

W wakacje blog Szpargały zmienia częstotliwość i troszeczkę tematykę. Notki pojawiają się raz w tygodniu, w poniedziałki o 20.00, a ich tematem przewodnim są twórcy śląskiego przemysłu. Były to pojedyncze postaci lub - częściej - wielopokoleniowe rody. Ich losy niejednokrotnie przeplatały się wzajemnie. A od 2 września wrócą polskie spółki akcyjne.

Historia rodu Tiele-Winckler rozpoczęła się od Franciszka Xawerego Wincklera, który był synem dzierżawców z Tarnowa koło Ząbkowic. Od 1819 r. robił on zawrotną karierę w śląskich kopalniach. W 1826 r. ożenił się z córką inżyniera kopalni Maria w Miechowicach Alwiną Kalide. W następnych latach Winckler był doradcą właściciela kopalni Franza Arezina. Po jego śmierci w 1831 r. i śmierci swojej żony w 1832 r. ożenił się w 1833 r. z wdową po Arezinie. Franciszek Xawery Winckler umarł 6 sierpnia 1851 r. w Adelsburgu. Jego żona zmarła dwa lata później. Majątek po zmarłych odziedziczyła jedyna spadkobierczyni, córka z pierwszego małżeństwa Wincklera, Valeska. 7 listopada 1854 r. poślubiła ona porucznika Huberta Gustawa von Tiele, urodzonego 8 lipca 1823 r. Służył on w pruskim pułku na Górnym Śląsku. Okazał się zręcznym przedsiębiorcą i organizatorem produkcji. W miesiąc po ślubie uzyskał prawo używania nazwiska i herbu żony. Dla podniesienia prestiżu i splendoru nowej rodziny szlacheckiej wybudował w Miechowicach w latach pięćdziesiątych XIX wieku neogotycki zamek. Miał on swą historyczną formą przydawać powagi młodemu rodowi. W 1863 r. Hubert Tiele-Winckler zakupił posiadłość Kujawy na Opolszczyźnie w okolicach Prudnika, a w trzy lata później sąsiednią Mosznę oraz kilka okolicznych wsi. W 1872 r. założył spółkę Oberschlesische A.G. für Kohlenbergbau. Po śmierci żony Valeski 18 marca 1880 r. Hubert ożenił się ponownie z hrabiną Rosą von der Scheunburg. 9 sierpnia 1892 r. założył Katowicach majorat Tiele-Wincklerisches familien Fideikommiss obejmujący 33 posiadłości ziemskie w powiatach: Katowice, Prudnik, Pszczyna, Bytom, Rybnik i Olesno. W 1889 r. spółka Oberschlesische A.G. für Kohlenbergbau weszła w skład spółki Kattowitzer A.G. für Bergbau und Eisenhüttenbetrieb. W 1893 r. Hubert von Tiele- Winckler zmarł w Partenkirchen. Jego zwłoki początkowo złożono w Miechowicach, ale w 1907 r. wraz z trumną żony Valeski zostały sprowadzone do Mosznej. Ich syn, hrabia Franciszek Hubert, rozbudowywał pałac w Mosznej, a w latach 1902-1913. był prezesem rady nadzorczej w spółce Kattowitzer A.G. für Bergbau und Eisenhüttenbetrieb. Mając na myśli swoje interesy wniósł także udział w budowę linii kolejowej łączącej Mosznę z Górnym Śląskiem, a szczególnie odcinka Prudnik - Gogolin przechodzącego przez Mosznę i Kujawy. Wybudował także wiele budynków w Mosznej i Zielinie które funkcjonują po dzień dzisiejszy. Należą do nich: poczta, szpital, szkoła, biura, spichlerze oraz zabudowania mieszkalne. Nie są znane losy Tiele-Wincklerów z czasów pierwszej wojny światowej. Prawdopodobnie na skutek strat wojennych i inflacji fortuna ich nieco podupadła. Franz Tiele-Winckler na skutek choroby zmuszony został do podjęcia podróży w celach leczniczych do Szwajcarii i Egiptu. Zmarł 14 grudnia 1922 r. w Lucernie, lecz pochowany został na cmentarzu w Mosznej. Cały majątek zgodnie z zasadą majoratu odziedziczył Klaus Peter Tiele-Winckler w wieku 30 lat. Nie zainteresowany pomnażaniem dóbr, trzykrotnie żonaty, schorowany umarł bezpotomnie w 1938 r. Przed śmiercią, w 1937 r. Klaus przekazał całość dóbr Gunterowi von Tiele-Winckler, najstarszemu przedstawicielowi rodu z linii Vollratsruhe (wnukowi protoplasty Huberta). Wczesną wiosną 1945 r. Tiele-Winklerowie opuścili zamek, uchodząc w głąb Niemiec.