Śląskie wakacje (3): Hohenlohe-Ingelfingen

Śląskie wakacje z przemysłowcem

W wakacje blog Szpargały zmienia częstotliwość i troszeczkę tematykę. Notki pojawiają się raz w tygodniu, w poniedziałki o 20.00, a ich tematem przewodnim są twórcy śląskiego przemysłu. Były to pojedyncze postaci lub - częściej - wielopokoleniowe rody. Ich losy niejednokrotnie przeplatały się wzajemnie. A od 2 września wrócą polskie spółki akcyjne.

Poprzednia notka TU

Rodzina, o której będzie mowa pochodziła z Frankonii. Już w 1235 r. nosiła tytuł hrabiowski, a od 1764 r. książęcy. To rodzina Hohenlohe-Ingelfingen, później również Hohenlohe-Oehringen. Pierwszym z rodu Hohenlohe osiadłym na Śląsku był ks. Fryderyk Ludwik zu Hohenlohe-Ingelfingen (1746-1818). Przez małżeństwo w 1782 r. z Amelią Szarlottą von Hoym objął dobra Sławięcice-Bytków-Szumirad. Na początku XIX wieku rozpoczął w Wełnowcu, we współpracy z Johnem Baildonem, budowę huty żelaza Hohenlohe. W 1811 r. dobra sławięcickie objął syn księcia August (1783-1853), który uruchomił kopalnię węgla Karolina i hutę cynku August w Wełnowcu oraz kopalnię rud cynku Nowa Helena w Szarleju. W latach 1837-38 kupił dobra Ujazd i Bycina. Kolejnym właścicielem dóbr został jego syn Hugo (1816-1897), któremu król pruski Wilhelm I w 1861 r. nadał tytuł księcia Ujazdu (Herzog von Ujest). W 1869 r. Hugo skonsolidował kopalnie (m.in. Karolina i Maria) w jedną, o nazwie Hohenlohe, która pracowała do 1936 r. W tym samym czasie zlikwidował hutę żelaza Hohenlohe, a na jej miejscu zbudował hutę cynku. W latach 90. wykupił większość udziałów w kopalni Hoym-Laura (Ignacy) w Bierułtowach, majątek Michałkowice z kopalniami Fanny, Chassee i Max (Michał) i hutą cynku Teresa. Kupił też kopalnię Jerzy w Dąbrówce Małej i pola górnicze w Brynowie. Inwestował również za granicą. W 1874 r. na terenie folwarku czeladzkiego uruchomił kopalnię Saturn. W 1890 r. kupił Kotulin. Książę Hugo był w latach 1867-1876 konserwatywnym posłem do Reichstagu i dziedzicznym członkiem pruskiej Izby Panów. Zmarł w pałacu w Sławięcicach. Kolejny przedstawiciel rodu Chrystian Kraft (1848-1926), rozpoczął w 1890 r. budowę kopalni Oheim (później Wujek). Z powodu carskich szykan, sprzedał dobra w Królestwie Polskim (m.in. Saturn). Pozbył się też innych zakładów górniczych i hutniczych, sprzedając część z nich w 1905 r. spółce Hohenlohe-Werke, a sobie pozostawiając tylko akcje i dobra ziemskie (43 tys. ha). Po I wojnie światowej, aby uniknąć uchwalonej przez polski Sejm daniny majątkowej, sprzedał 15 % akcji polsko-francuskiemu holdingowi Skarboferm. Po jego śmierci w 1926 r. majątek przeszedł na młodszego brata Hansa (1858-1944). W okresie międzywojennym współwłaścicielem zakładów należących do Hohenlohego był wrocławski Żyd Petschek, którego akcje po 1933 r. przejęli hitlerowcy. W latach II wojny światowej hitlerowcy przejęli także pod zarząd przymusowy majątek na terenie okupowanej Polski (Zakłady Hohenlohego i zakłady należące do Czernickiego Towarzystwa Węglowego). Książę Hans Hohenlohe zmarł w Oppburgu. Ostatnim właścicielem śląskiej fortuny został jego syn August (1890-1961).

Friedrich_Ludwig_zu_Hohenlohe-Ingelfingen

Źródło: https://de.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Ludwig_(Hohenlohe-Ingelfingen-Öhringen)#/media/File:Friedrich_Ludwig_zu_Hohenlohe-Ingelfingen.jpg

Christian_Kraft_zu_Hohenlohe-Öhringen

Źródło: https://it.wikipedia.org/wiki/Cristiano_Kraft_di_Hohenlohe-Öhringen#/media/File:Christian_Kraft_zu_Hohenlohe-Öhringen.jpg

Czernitzer Steinkohlenbergbau A.G. zu Breslau

Spółka powstała w 1914 r. Była między innymi właścicielem kopalni węgla kamiennego Hoym Laura w Niewiadomiu Górnym (pow. rybnicki) oraz kopalni Ignacy. Kopalnia Hoym powstała w 1792 r. W 1810 r. przeszła spod zarządu Kriegs und Domanenkammer pod zarząd pruskich państwowych władz górniczych. W 1834 r. kopalnię nabył Cuno z Raciborza, który połączył ją z kopalnią Sylwester, a następnie Birtultau. W 1871 r. nastąpiła dalsza konsolidacja z kopalnią Laura pod nazwą Hoym-Laura. Akcjonariuszem większościowym Czernickiego Towarzystwa była spółka Hohenlohe-Werke. Po podziale Górnego Śląska majątek spółki w całości znalazł się po polskiej stronie granicy. Kopalnia Ignacy w czasie I wojny światowej i bezpośrednio po niej została znacznie rozbudowana. W 1929 r. zatrudniała 2000 robotników i produkowała 500 000 ton węgla. Po agresji Niemiec na Polskę majątek spółki został przejęty przez koncern Bergwerksverwaltung Oberschlesien G.m.b.H. Der Reichswerke Herman Göring gruppe II - Rybnik.

Dawna siedziba spółki, wybudowana w 1909 roku, obecnie budynek Sądu Apelacyjnego przy al. Wojciecha Korfantego 117/119 w Katowicach-Wełnowcu (zabytek nr rejestr. A/1664/97) w 2011 r.

Źródło: Michał Bulsa [CC0], źródło: Wikimedia Commons

Kolejna notka TU