Liban. Wspomnienie sprzed wojny (03)

Dzień dobry,

Dzisiaj wspomnienie trzeciego dnia naszego pobytu w Libanie w czerwcu 2023 r.

Poprzedni odcinek TU

Trasa na dziś:

BEJRUT - BEITEDDINE - DAYR AL-QAMAR – BEJRUT, a głównie BEJRUT

Kilka kolejnych libańskich mądrości:

Na Bliskim Wschodzie ludzie są mili, sympatyczni, życzliwi…jednak to nie oznacza prawdziwej sympatii oraz trwałej i mocnej relacji.

W Libanie „jutro” nigdy się nie wydarzy.

W Libanie z cudzoziemcami raczej nie rozmawia się o polityce krajowej czy regionalnej. Libańczyk politykę „czuje” i zawsze z kimś jest powiązany, dlatego nie podejmuje się „obiektywnego” punktu widzenia.

Poranny wypad na Polski Cmentarz Wojenny w Bejrucie powstał w 1947 roku. Do 2006 r. pochowano na nim 137 osób.

Region Chouf

Chouf to historyczny region Libanu, a także okręg administracyjny w gubernatorstwie (muhafazat) w Górach Liban. Region ten, położony na południowy wschód od Bejrutu, składa się z wąskiego pasma przybrzeżnego, gdzie leży chrześcijańskie miast Damour, oraz dolin i gór zachodnich zboczy Jabal Barouk, lokalnego masywu górskiego Libanu, na którym znajduje się największy las cedrów libańskich.

Chouf jest sercem społeczności libańskich Druzów, z przywódcą Druzów Walidem Jumblatem mieszkającym w pałacu Jumblatt w mieście Moukhtara. Kilka gwałtownych starć miało miejsce między między Druzami a chrześcijanami, w latach 1848, 1860 i ostatnio 1983-1984, podczas wojny domowej w Libanie ( Wojna Górska arab. Harb el-Jabal). Pojednanie między Druzami a wspólnotami chrześcijańskimi nastąpiło 8 sierpnia 2001 r., Kiedy maronicki patriarcha Antiochii, kardynał Mar Nasrallah Boutros Sfeir złożył historyczną wizytę w Chouf i spotkał się z przywódcą Druzów i Czoufów, Walidem Jumblattem.

Pałac Beiteddine

Pałac został zbudowany na początku XIX w. przez Emira Bashira Chehaba II, Wielkiego Emira i Księcia Libanu. Jego grób znajduje się w ogrodzie przy pałacu. Od 1943 r. jest letnią rezydencją prezydentów Republiki Libańskiej.

Jest podzielony na trzy główne części. Pierwsza składa się z dużego dziedzińca, otoczonego skrzydłem pierwotnie przeznaczonym dla gości pałacu.

 Centralna część, pięknie ozdobiona rzeźbami, stolarką i polichromowanymi mozaikami, była zarezerwowana na oficjalne przyjęcia i administrację.

Trzecia część, czyli Dar el-Harîm, zawierała prywatne mieszkania emira, kuchnie i łaźnię, jedną z najpiękniejszych tego rodzaju. Pałac położony jest wśród ogrodów i sadów. Znajduje się w nim kilka muzeów, w tym bizantyjskie mozaiki.

W Beiteddine są trzy inne pałace zbudowane dla synów Emira Bashira II, ale nie są otwarte dla publiczności. Festiwal Beiteddine to ważny festiwal w Libanie. Odbywa się co roku w lipcu i sierpniu, a odbywają się tu występy operowe i muzyki jazzowej.

Ciekawostki libańskie:

1. Głównym towarem eksportowym jest biżuteria.

2. W Bejrucie powstała pierwsza na świecie prawnicza szkoła wyższa.

3. Pozycja w zestawieniu najlepszych armii świata: – 2015 r. – 82 miejsce, – 2018 r. – 105 miejsce.

4. Ilość żołnierzy: – 2014 r. – 130000 zawodowych i 280000 rezerwistów, – 2018 r. 96000 zawodowych i 20 000 rezerwistów.

5. Ilość sprzętu: – 2014 r. – 318 czołgów, 1600 wozów opancerzonych 57 samolotów odrzutowych i 45 śmigłowców,– 2018 r. 294 czołgów, 3796 wozów opancerzonych, 62 samolotów odrzutowych i 54 śmigłowców.

6. Wydatki na armię: – 2014 r. – $1 700 000 000 (7 276 000 000 zł), – 2018 r. – $1 735 000 000 (7 425 800 000 zł).

7. Flota morska… – w 2014 r. liczyła około 1000 okrętów, w 2018 r. liczy około 963 okrętów.

8. W Baalbek znajduje się największy na świecie monolit o wymiarach 21,5 x 4,8 x 4,2 m. Szacuje się, że może ważyć około 1 170 ton.

9. Płaca minimalna wynosi 675 000 funtów (około 1 734 zł) miesięcznie, oraz 30 000 funtów (około 77 zł) dziennie (dane z 2012 r.).

10. Wysokość podatku dochodowego w Libanie wynosi 15%.

11. Stopa bezrobocia w 2018 r. wynosi 6,3 %.

12. 7 Libańczyków zgromadziło majątek większy niż miliard amerykańskich dolarów.

Deir El-Qamar

Dajr al-Kamar – miejscowość w Górach Szuf w środkowym Libanie, zwana “miastem emirów”. Liczy ok. 10 tys. mieszkańców (79% stanowią maronici, 16% grekokatolicy, 5% - pozostali). Od XVI wieku była siedzibą libańskich gubernatorów z rodów Maan i Chehab. Szczególny rozkwit Dajr al-Kamar nastąpił w okresie panowania druzyjskiego emira Fachr ad-Dina II, którego pałac można podziwiać do dnia dzisiejszego. Miejscowość słynie z licznych zabytków.

Wojna w Górach Szuf

 „Wojna górska” (arab.: Harb al-Dżabal) – konflikt zbrojny rozgrywający się w Górach Szuf w okresie wojny domowej w Libanie między chrześcijańskimi Siłami Libańskimi a milicjami druzyjskimi z Socjalistycznej Partii Postępu, wspieranymi przez formacje palestyńskie i syryjskie.

Góry Szuf, znajdujące się w środkowym Libanie, już od średniowiecza zamieszkiwane były przez przedstawicieli różnych wspólnot religijnych, większość ludności stanowią zaś maronici i druzowie. W latach 1840-1860 miały miejsce krwawe masakry miejscowych chrześcijan dokonywane przez druzyjskie bojówki i żołnierzy tureckich.

Na początku wojny domowej w Libanie część ludności chrześcijańskiej uciekła w obawie przed milicjami Frontu Postępowego, kierowanego przez Kamala Dżumblatta. W 1982 r. tereny te zajęła armia izraelska.

Pod koniec sierpnia 1983 r. druzowie zaczęli atakować chrześcijańskie wioski, położone w Górach Szuf. W dniach 3-4 września oddziały armii izraelskiej wycofały się na południe od rzeki Awali, pozostawiając miejscową ludność chrześcijańską praktycznie bezbronną. Siły Libańskie zaskoczone odwrotem Izraelczyków nie były przygotowane do obrony, dlatego też rozpoczęto ewakuację cywilów z zagrożonych terenów do Dajr al-Kamar. Równocześnie armia libańska zajęła miasta Suk al-Gharb i Khaldeh, aby uniemożliwić atak na Bejrut.

Druzyjskie milicje Walida Dżumblatta, Palestyńczycy, szyici oraz ich sojusznicy, wspierani przez syryjską artylerię i czołgi, zaatakowali Bahamdun. 7 września, po kilku dniach walk, w których zginęło 150 falangistów, miasto zostało zdobyte. Zamordowano 200 cywilów oraz schwytanych obrońców (większości poderżnięto gardła). Druzowie rozpoczęli oblężenie Dajr al-Kamar, w którym schroniło się 30-40 tys. chrześcijan. Miasta broniło ok. 1000 członków milicji Sił Libańskich. Równocześnie miały miejsce masakry ludności chrześcijańskiej w wielu górskich wioskach. Zaatakowano również pozycje wojsk rządowych – 16 września padło Suk al-Gharb. Przez następne 3 dni miejscowość próbowała odzyskać 8 Brygada gen. Michela Aouna. Armię libańską wspierały amerykańskie okręty wojenne. Około 900 druzyjskich żołnierzy i 60 oficerów armii libańskiej (w tym szef sztabu gen. Nadim al Hakim) przyłączyło się do współwyznawców. Milicje chrześcijańskie dokonywały ataków odwetowych (m.in. zamordowano 58 nieuzbrojonych druzów w Kfar Matta). 25 września nastąpiło zawieszenie broni. Jednak nadal dochodziło do sporadycznych walk i zabójstw cywilów.

Według Katolickiego Centrum Informacyjnego w Bejrucie w masakrach zginęło 1500 osób, a 62 miejscowości zostały zniszczone. Druzowie opanowali większość dystryktu Asz-Szuf oraz uzyskali bezpośredni dostęp do śródziemnomorskiego wybrzeża Libanu (co przynosiło duże dochody z przemytu i pobierania „ceł”).

Bejrut

– stolica i największe miasto Libanu, leżące w środkowej części kraju. Liczy 2 mln 60 tys. mieszkańców (2012), większość pochodzenia arabskiego. Dawniej miasto było nazywane: Birutu, Berytos. Znajduje się tu wiele zabytków i dobytku historycznego kraju.

To zdjęcie zupełnie nic nie znaczy. W Bejrucie są takie budynki, są sto razy "lepsze" i  nieskończenie "gorsze". To tylko zdjęcie.

To zdjęcie nowoczesnej, no bo zapewne nie pięknej zabudowy Bejrutu, prawda? Ale to zdjęcie, tak jak poprzednie nic nie mówi o Libanie.

Bejrut stanowi siedzibę libańskiego rządu i odgrywa kluczową rolę w gospodarce kraju, bowiem w śródmieściu, a także bliskich centrum dzielnicach Hamra, Verdun i Aszrafijja znajdują się siedziby głównych przedsiębiorstw i banków. Miasto jest również ważnym ośrodkiem życia kulturalnego. Po zniszczeniach spowodowanych ostatnimi konfliktami zbrojnymi w Bejrucie prowadzone są ożywione prace renowacyjne zarówno w historycznym śródmieściu, jak i w dzielnicach turystycznych i handlowych. Przywrócono do życia marinę, liczne kluby i lokale nocne, co jak dawniej przyciąga turystów.

Historia

Nazwę Bêrūt nadali miastu Fenicjanie, ale jego historia sięga ponad 5000 lat. Wykopaliska w centrum Bejrutu ukazały warstwy osadnictwa fenickiego, hellenistycznego, rzymskiego, arabskiego i osmańskiego. Pierwsza pisemna wzmianka sporządzona pismem klinowym pochodzi ze zbioru korespondencji XIV wieku p.n.e. (tzw. Listy z Amarna) i informuje, że Ammunira z Biruty (Bejrut) przesłał 3 listy faraonowi Egiptu. Biruta jest również wymieniana w listach Rib-Haddy z Byblos. Najstarsza osada znajdowała się na wyspie w nurcie rzeki, ale jedno z koryt z upływem czasu uległo zamuleniu.

W czasach hellenistycznych i rzymskich miasto było znane jako Berytus. W roku. 140 p.n.e. miasto zostało zdobyte i zburzone przez Diodotusa Tryfona w czasie walk z Antiochem Sidetesem o tron monarchii Seleucydów. Dzisiejsze miasto wyrosło na gruzach starożytnych, ale do zakończenia wojny domowej w roku 1991 prace archeologiczne były prawie niemożliwe do prowadzenia. Obecnie znaczne obszary zdewastowanego wojną miasta otwarło się przed archeologami. W r. 1994 wykopaliska ukazały, że jedna z dzisiejszych ulic śródmieścia, Souk Tawile, przebiega tak samo jak w latach hellenistyczno-rzymskich.

Pod panowaniem rzymskim miasto rozbudował Herod Agryppa I i jego syn Herod Agryppa II - w tym czasie zbudowano m.in. forum, hipodrom i amfiteatr mogący pomieścić walkę 1400 gladiatorów. Powszechnie znana była bejrucka szkoła prawnicza, odnowiona i rozbudowana w 425 przez cesarza Teodozjusza II. Dwaj znakomici juryści rzymscy, Papinian i Ulpian Domitius, pochodzili z Fenicji i wykładali prawo w czasach Sewerów. Gdy w VI wieku cesarz Justynian zaczynał tworzyć swój Kodeks, większość przepisów wzięta została z prac tych dwóch jurystów. Kilkanaście lat później, na skutek wielkiego trzęsienia ziemi (551), instytucja przeniesiona została do Sydonu. W samym Bejrucie zginęło wówczas 30 000 ludzi, a na całym wybrzeżu fenickim ponad 250 000.

W średniowieczu, jako centrum handlowe we wschodniej części Śródziemnomorza, Bejrut przyćmiła Akka. W latach 1110-1291 miasto znajdowało się pod panowaniem krzyżowców. W okresie późniejszym, niezależnie od tego kto nominalnie władał krajem, Turcy czy Mamelucy, Bejrut był rządzony przez lokalnych druzyjskich emirów.

Kiedy w roku 1832 Ibrahim Pasza zdobył Akkę, Bejrut zaczął powoli odżywać. W 1888 r. został stolicą wilajetu syryjskiego, w skład którego wchodziły sandżaki Latakia, Trypolis, Beirut, Akka i Dolina Bekaa. Bejrut stał się bardzo kosmopolitycznym miastem, blisko powiązanym z Europą i Ameryką. Miasto było też ośrodkiem działalności misjonarzy, ale przejściom na chrystianizm skutecznie zapobiegła masakra chrześcijan w 1860 r. Misjonarze stworzyli imponujący system szkolny, w tym m.in. Syrian Protestant College, założony przez amerykańskich misjonarzy i następnie przekształcony w American University of Beirut (AUB). Także dzięki temu miasto stało się intelektualnym centrum XIX-wiecznego świata arabskiego.

Wodociągi miejskie zbudowała firma brytyjska, gaz doprowadziła francuska, a miasto bogaciło się na sprzedaży jedwabiu, produkowanemu dzięki gajom morwowym powstałym na pobliskich stokach Gór Libanu.

 Gdy francuscy inżynierowie zbudowali w r. 1894 nowoczesny port połączony linią kolejową z Damaszkiem, a w 1907 r. z Aleppo, większość handlu morskiego przejęły statki francuskie z Marsylii i wkrótce wpływy francuskie w regionie stały się silniejsze niż czyjekolwiek. Po upadku Imperium Osmańskiego w wyniku I wojny światowej, Beirut, a wraz z nim cały Liban, znalazł się w granicach Francuskiego Obszaru Powierniczego.

Liban otrzymał pełną niepodległość w roku 1943 a Bejrut został jego stolicą. Nadal był intelektualną stolicą Świata Arabskiego oraz głównym handlowym i turystycznym ośrodkiem Lewantu. Załamanie nastąpiło, gdy w roku 1975 wybuchła krwawa wojna domowa. W czasie trwania konfliktu miasto było podzielone na większą muzułmańską, zachodnią część i część chrześcijańską. Śródmieście, dotąd centrum finansowe i kulturalne, zmieniło się w ziemię niczyją. Interwencja francusko-amerykańska w roku 1983 zakończyła się fiaskiem. W jej trakcie wojska interweniujące poniosły ciężkie straty, m.in. po tym jak w samobójczych zamachach zniszczone zostały budynki w których skoszarowani byli żołnierze francuscy i amerykańscy marines. W tylko tych dwóch aktach terroru zginęło 59 Francuzów i 241 żołnierzy USMC.

Gdy w końcu w r. 1990 wojna się skończyła, ludność przystąpiła do odbudowy Bejrutu i do chwili wybuchu konfliktu izraelsko-libańskiego r. 2006 miasto bliskie było odzyskania swej dawnej pozycji jako ośrodka kulturalnego. Rekonstrukcja śródmieścia prowadzona była głównie przez Solidere, firmę deweloperską założoną w r. 1994 przez Rafika Haririego. Bejrut jest miastem rodzinnym kreatora mody Elie Saaba, jubilera Robert Moawad, i kilku popularnych stacji telewizyjnych, jak LBC, Future TV, New TV.

Podczas konfliktu z Izraelem w 2006 r., miasto było jednym z celów wielu bombardowań, w związku z czym w dużej mierze zostało zniszczone. 7 maja zachodnią część Bejrutu opanował Hezbollah.

Bejrut dzieli się na dwanaście dzielnic: Al-Aszrafijja, Beshoura, Dar el Mreyseh, Marfa’, Mazra’a, Mdawar, Mina El Hosson, Msaytbeh, Ras Beirut, Rmeil, Saifi i Zkak El Blat. Znajdują się tu także cztery spośród dwunastu oficjalnie uznawanych obozów uchodźców palestyńskich w Libanie: Burj el-Barajneh, Dbayeh, Mar Elias, i Szatila. Spośród piętnastu niezarejestrowanych obozów w Bejrucie znajduje się, przylegający do Szatili, obóz Sabra.

Jako stolica, Bejrut jest siedzibą parlamentu libańskiego i rządu ze wszystkimi ministerstwami, ośrodków administracji publicznej, ambasad i konsulatów. Jest jednocześnie siedzibą jednego z sześciu muhafazatów (guberni); pozostałe to Bekaa (Al-Bika), Liban Północny (Asz-Szamal), Liban Południowy (Al-Dżanub), Góry Libanu (Dżabal Lubnan) i Nabatija.

Punkt kontrolny. Wejście do dzielnicy rządowej.

* * *

Bejrut jest jednym z najbardziej zróżnicowanych pod względem religijnym miast Bliskiego Wschodu. Mieszka tu największa liczba chrześcijan spośród wszystkich stolic świata arabskiego. Ciekawostką jest, że wszelkie sprawy rodzinne typu ślub, rozwód, a także dziedziczenie znajdują się w rękach władz kościelnych poszczególnych kościołów, które odrzucają możliwość wprowadzenia urzędów stanu cywilnego. Jakkolwiek śluby cywilne zawarte poza granicami kraju, są przez władze uznawane.

Dzięki swojej kosmopolityczności w Bejrucie czymś normalnym jest widok kobiet w mini obok takich, które noszą hidżab. Większość mieszkańców miasta jest też dwu lub trzyjęzycznych, ze względu na koegzystowanie tu szkół arabskich, francuskich i angielskich.

Splądrowane lokale w dzielnicy rządowej

W Libanie a także w Bejrucie powszechne jest dawanie napiwków zwanych bakszyszem. Domagają się ich wszyscy na każdym kr. gdyż jest elementem miejscowej kultury. Aby ustrzec się przed wydaniem zbyt dużej kwoty na napiwek warto trzymać grube banknoty w innym miejscu niż drobne monety. Bywa bowiem, że otrzymujący napiwek domaga się większej zapłaty.

Innym nieodłącznym elementem codziennego życia w Bejrucie jest targowanie się. Praktycznie można się tu targować o cenę wszystkiego, od opłat za kurs taksówką po cenę noclegu w hotelu. Elementem rytuału może być poczęstowanie klienta herbatą czy kawą, ale pamiętajmy, że jej wypicie do niczego nie zobowiązuje.

* * *

Plac d'Etoile

Grecki kościół prawosławny św. Jerzego

Po lewej: Wielki Meczet Al-Omari, po prawej kościół św. Jerzego, na pierwszym planie rzymskie Forum

Meczet Al-Omari widziany z Placu Męczenników. W tle: Jajko

Wielki Meczet Al-Omari był starym kościołem krzyżowców św. Jana. Zbudowany w XII wieku, w 1291 r. został przekształcony w Wielki Meczet miasta przez Mameluków. Uszkodzony podczas wojny domowej, remont meczetu został zakończony w 2004 r.

Wielki Meczet Al-Omari był pierwotnie starym kościołem św. Jana Chrzciciela, zbudowanym w 1150 r. nad rzymskimi łaźniami cesarskimi. Podobne romańskie kościoły z potrójnymi absydami budowano w Tyrze i Tartus, wykorzystując odzyskane materiały, takie jak rzymskie kolumny. Ten mały i pierwotnie bizantyjski kościół został przekształcony w meczet w 635 r. i nazwany Al-Omari Mosque w imię kalifa Omara Ibn Al-Khattab. Wkrótce stał się znany jako „Jami” Al-Kabir (Wielki Meczet). W 1115 r. został przemianowany na katedrę św. Jana pod krzyżowcami. W 1291 r. Mamelucy zdobyli Bejrut i przekształcili kościół ponownie w meczet. Jego wejście w stylu mameluków i minaret zostały dodane w 1350 r. Podczas mandatu francuskiego fasada została przeprojektowana poprzez dodanie portyku, i zintegrowanie głównego wejścia meczetu z nową kolumnadą ulicy Maarad. Renowacja meczetu została przerwana w czasie wojny domowej w Libanie (1975-1990) i zakończyła się w 2004 r. w sposób, który ujawnia pochodzenie i historię budynku. Drugi minaret został zbudowany na północno-zachodnim rogu nowego dziedzińca kolumnadowego. Pod nim zachowała się starożytna cysterna z rzymskimi kolumnami i kamiennymi sklepieniami.

"Jajko" Ruiny budynku kina budowanego od 1965 r . do św. nigdy, to jest do wybuchu wojny w 1975 r. Obecnie miejsce różnych dziwnych spotkań. 

Maronicka Katedra św. Jerzego

Źródło: Lebnen18 - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6108749)

Maronicka katedra świętego Jerzego należy do najbardziej rozpoznawalnych budynków w Bejrucie. Kościół maronicki powstał w VII wieku jako jeden z kościołów Wschodu. Działa na terenie Syrii i Libanu i od czasów wypraw krzyżowych pozostaje w całkowitej unii z Rzymem. Nigdy nie został w żaden sposób potępiony przez papiestwo, a odmienności występują jedynie w obrządku i liturgii, a nie w kwestiach doktrynalnych. Wybudowana pod koniec XIX wieku katedra świętego Jerzego nawiązuje do stylu neoklasycystycznego. Inspiracją dla jej budowy była rzymska bazylika Santa Maria Maggiore. Dwuwieżowa budowla została ostatnio odrestaurowana po zniszczeniach wojennych. Kościół jest siedzibą maronickiego biskupa Bejrutu, a wewnątrz przechowywany jest fotel z ołtarza papieskiego, którego używał Jan Paweł II podczas wizyty w Libanie w 1997 r.

Plac Męczenników

Plac Sahat al-Burj przeszedł wiele przekształceń. Plac powstał jako otwarta przestrzeń (majdan) poza murami miasta. Starożytna wieża strażnicza Burj al-Kashef oznaczała jego zewnętrzną granicę i nadała placu pierwszą i wciąż zachowaną nazwę Sahat al-Burj (Plac Wieży). W 1773 r. rosyjskie działo umieszczone w pobliżu Burj spowodowało zmianę nazwy placu na „Place du Canon” (Cannon Square). Plac zmienił nazwę na „Place des Canons” (plac armatni) w 1860 r., kiedy początkowe rosyjskie działo zastąpiono armatami francuskiej floty. Po raz pierwszy stał się zamkniętą przestrzenią miejską w latach 60. XIX w.

W 1878 r. gmina Bejrut zmodernizowała plac, by słał się on głównym miejscem spotkań mieszkańców miasta. Beshara Effendi zaprojektował ogród z fontanną i kioskami oraz Petit Serail - siedzibę gubernatora Bejrutu, a także inne budynki publiczne i suki.

Nazwany „Placem Hamidiyyeh” w 1884 r., by uczcić sułtana Abdula Hamida II, stał się „Placem Unii”, a następnie „Placem wolności” wraz z nadejściem rewolucji Młodych Turków w 1908 r. Budowa linii tramwajowej w 1908 r. spowodowała, że Plac stał się centralnym miejscem sieci transportowej Bejrutu.

W latach francuskiego mandatu (1923 – 1943) plac przyjął nazwę Place de l’Etoile”. W 1931 r. przyjął nazwę Placu Męczenników, dla upamiętnienia straconych tam pod panowaniem tureckim. W 1950 r. Petit Serail został zburzony. Przy Placu Męczenników powstały kina, kawiarnie i hotele. Nowo wybudowane kino Rivoli blokowało drogę między Placem a portem. Podczas wojny domowej (1975-1990) plac Męczenników tworzył linię demarkacyjną, która dzieliła miasto na pół. W 2005 r. Ogłoszono międzynarodowy konkurs na projekt nowego placu z osią otwartą na morze, przywracającego Plac Męczenników jako najważniejszą przestrzeń publiczną Bejrutu jako serca stolicy.

Bulwar Corniche

– nadmorska promenada w Bejrucie. Aleja otoczona jest przez palmy, a dzięki frontowi wodnemu oferuje bardzo dobry widok na Morze Śródziemne oraz szczyty Libanu.

Corniche okrąża przylądek Bejrut od zatoki św. Grzegorza na północnym wybrzeżu poprzez plac Rafiqa Haririego, Raouché po aleję Charles'a de Gaulle'a. Bulwar jest popularnym celem dla pieszych i rowerzystów. Wzdłuż alei można wejść do jednej z wielu kawiarni oraz spróbować lokalnych przysmaków sprzedawanych z wózków: gorących kasztanów, mrożonych owoców opuncji, prażonych zielonych migdałów oraz chlebków z sezamem. Na Corniche znajduje się także wesołe miasteczko.

Skały Gołębie

Muzeum Narodowe

Historia Muzeum Narodowego w Bejrucie zaczyna się w 1919 r., od niewielkiej kolekcji Raymonda Weill – francuskiego oficera stacjonującego w Libanie. Kolekcja oficera pokazywana była w jednym z pomieszczeń budynku przy ulicy Georges Picot w Bejrucie, który służył, jako tymczasowe muzeum.

W 1923 r. powołano komisje, której celem było pozyskać fundusze na budowę muzeum w okolicach Hipodromu przy drodze do Damaszku.

Budowa, która rozpoczęła się w 1930 r., zakończyła 7 lat później, wtedy Emir Maurice Chehab – kustosz bejruckiego Muzeum zadeklarował, że w tym budynku będą prezentowane wszystkie antyczne znaleziska z tego terenu. Inauguracja odbyła się kilka lat później w 1942 r. z udziałem ówczesnego Prezydenta Libanu Alfreda Naccache.

Do 1975 r. goście muzeum mogli podziwiać pokaźną kolekcję przepięknych przedmiotów z okresu Prehistorycznego po XIX wiek naszej ery. Kolejne 30 lat obrodziło w wzbogacenie kolekcji znaleziskami odrywanymi niemal codziennie na terenie Libanu (sarkofagi, mozaiki, klejnoty, monety, ceramika, broń, jak również wyroby z drzewa).

Po 1975 r. Muzeum było zamknięte ze względu na wybuch wojny. Budynek muzeum znajdował się przez 17 lat na linii walk dwóch wrogów. Samo muzeum nie dość, że było świadkiem wielu tragedii, stało się również ofiarą konfliktu. Przez lata wojny muzeum przekształciło się niemal w barak. Pracownicy muzeum oraz osoby, które chciały pomóc w ratowaniu zbiorów przeniosły wszystkie drobniejsze elementy do suteryn, gdzie zostały ukryte. A pozostałe większe elementy kolekcji zabezpieczono na początku workami z piaskiem, z czasem specjalnie przygotowanymi futerałami profilowanymi w drewnie.

W 1991 r. władze muzeum ogłosiły, że muzeum i jego zbiory są w stanie krytycznego zagrożenia. Budynek był zniszczony, podziurawiony kulami, w środku można było niemal pływać, bo taką ilością wody wypełniono pomieszczenia, by zagasić pożar, który wybuchł w czasie ostrzału budynku. Niemal cała kolekcja po latach wojny była w bardzo złym stanie. Część zbioru spaliła się podczas pożaru, inne elementu, ze względu na złe przechowywanie i brak konserwacji uległy zniszczeniu. Również z laboratorium muzeum nie udało się nic uratować.

5 lat zajęła rekonstrukcja zarówno samego budynku, jak również odnowa zniszczonych przez lata elementów kolekcji. W latach 1995-2000 w odnowienie zdewastowanego muzeum włączyły się Ministerstwo Kultury, Generalny Zarząd ds. Antyków, Fundacja Dziedzictwa Narodowego.

Muzeum po raz kolejny zostało uroczyście otwarte 1997 r. przez ówczesnego Prezydenta Libanu Eliasa Hraoui. Ponieważ muzeum było cały czas rekonstruowane goście mogli jedynie zobaczyć zbiory znajdujące się na parterze. Latami trwała całkowita przebudowa muzeum oraz renowacja zabytkowych kolekcji.

Obecnie Bogata kolekcja Narodowego Muzeum w Bejrucie sprawia, że można o nim powiedzieć, że jest to jedno z najbardziej znaczących muzeum na terenie Bliskiego Wschodu.

Historia Libanu w kropelce

Tak, ten piękny budynek może być taką kropelką. Hotel St. Georges, otwarty w 1934 r., działał do 1975 r. No i dość.

Hotel za czasów mandatu francuskiego zbudowali francuscy inwestorzy w oparciu o projekt Augusta Perrer’a i Autuna Tabeta.

W 1958 r. hotel kupił Abdallah El-Khoury. Do 1975 r., to jest do zamknięcia hotelu w wyniku trwającej wojny domowej w Libanie mieszkali w nim m.in.: Brigitte Bardot , Marlon Brando , Elizabeth Taylor , Richard Burton , król Jordanii Hussein , szach Iranu i jego żona , księżniczka Soraya , a także szpiedzy z obu stron zimnej wojny , tacy jak Kim Philby.

W latach 1975-76 hotel był ofiarą wojny o kontrolę nad zrujnowanymi luksusowymi hotelami. Następnie do 1990 r. był zajęty przez armię syryjską, okupującą Liban. Od 1999 r. trwały prace odbudowy atrakcyjnej, nadbrzeżnej dzielnicy Bejrutu przez firmę Solidere, o charakterze publiczno-prywatnym. Na jej czele stał premier rządu libańskiego Rafik Hariri. Rodzina El-Khouny nie poddała się presji wykupu hotelu przez tę spółkę, za co spotkała się z szeregiem procesów wytaczanych przez tę spółkę. 14 lutego Rafik Hariri zginął w zamachu bombowym tuż przy hotelu St. Georges. Zamach był tak solidny, że naruszona została konstrukcja hotelu. Przez kolejnych wiele lat rząd odmawiał zgody na wznowienie renowacji hotelu. Wydano ją w 2020 r., by natychmiast oskarżyć właściciela o niepłacenie podatków. Zdjęcie zrobione w czasie naszego pobytu pokazuje Stan obiektu daleki od pozwalającego przyjmować gości.

A to miejsce zaistnienia takiej kropelki. Na trylince, pośrodku drogi, tuż obok budynku hotelu St. Georges stoi pomnik dokładnie w miejscu, gdzie premier Libanu Rafic Hariri uniósł się w powietrze za pomocą materiałów wybuchowych w walentnki 2005 r.

Religie (3). Prawosławni

Jeśli Maronici zawsze zerkali na świat zachodni, którego uważali się częścią, tak wyznawcy kościoła prawosławnego (patriarchatu antiocheńskiego) czuli się głęboko zakorzenieni w bliskowschodnie realia. Niewątpliwie ułatwiał fakt, że większość chrześcijan w nieodległej Syrii, Palestynie czy Iraku jest obrządku prawosławnego.

Tym samym w dobie silnych sporów pomiędzy Rzymem a Konstantynopolem, jak i pod władzą muzułmańską, która zawsze patrzyła podejrzliwie na katolików mających swoje centrum w Rzymie prawosławie miało lepsze warunki do funkcjonowania. Owocowało to wielowiekowymi napięciami i sporami pomiędzy Maronitami i prawosławnymi, którzy za wierność Rzymowi ponosili również cierpienia z rąk współwyznawców pozostających w schizmie. Za szyitę córkę wydam, nigdy za Maronitę – brzmiała przez stulecia prawosławna inwektywa.

Na szczęście konflikt pomiędzy libańskimi katolikami i prawosławnymi należy do historii, a prawosławne świątynie czy klasztory stoją otworem dla katolickich pielgrzymów, w których czasami odbywają się katolickie Eucharystię. W biblijnej Kanie Galilejskiej znajduje się kościół, który gospodarowany jest wspólnie przez maronicką i prawosławną parafię.

Szacuje się, że wyznawców kościoła prawosławnego w Libanie jest około 8% z 4,5 mln obywateli kraju. Historyczne związki libańskiego prawosławia z Grecją zredukowały rosyjskie wpływy w kraju Cedru. Carowie rosyjscy przez cały XIX i początek XX w. uważali się za obrońców prawosławia na zajętych przez Turków obszarach Lewantu. Natomiast elita prawo-sławna po powstaniu Republiki Libanu w 1943 roku, w przeciwieństwie do Maronitów, sympatyzowała z ruchem panarabskim, głoszącym potrzebę zjednoczenia i utworzenia wspólnego państwa arabskiego opartego na wspólnocie historycznej i językowej całego regionu.

Niewątpliwie sympatię prawosławnych miały związek z tym, że w XIX i w pierwszych dekadach XX-wieku handel i przemysł na terenach dawnej Wielkiej Syrii opanowany był przez kupców i przemysłowców ortodoksów. Utworzenie granic mandatowych w latach 1920-22 przez Anglię i Francję zdezyntegrowało ongiś wspólną przestrzeń ekonomiczną.

Ekonomiczna pozycja wspólnoty prawosławnej w dalszym ciągu jest bardzo mocna w Libanie. Wspomnieć należy o „7 rodzinach bejruckich”, wielkich rodach arystokratycznych, które niczym magnaci z czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów dysponowali i w dalszym ciągu dysponują wielkimi latyfundiami na Bliskim Wschodzie obejmujące ziemie rolną oraz zakłady przemysłowe.

Nieprzypadkowo, to do Bejrutu zaczęli przyjeżdżać działacze syjonistyczni w okresie międzywojennym, aby to m.in. od rodziny Sursok kupować grunty w Palestynie, na których powstawały żydowskie kibuce i moszawy. Historia pokazała, że wyzbywanie się ziemi w Palestynie przez rezydujących w Bejrucie chrześcijańskich „obszarników” było słusznym posunięciem biznesowym, albowiem to czego nie zdołano sprzedać do 1948 roku i tak przepadło na rzecz Izraela.

Wyznawcy kościoła prawosławnego zamieszkują tradycyjnie Bejrut, w którym do połowy XIX wieku stanowili dominującą część chrześcijańskiej ludności, jak na odcinku nadmorskim od miasteczka Chekka do Trypolisu.