Górnośląskie Zjednoczone Huty Królewska i Laura SA

Vereinigte Königs- und Laurahütte A.G., później Górnośląskie Zjednoczone Huty Królewska i Laura, Spółka Akcyjna Górniczo-Hutnicza w Katowicach 

   Spółkę Vereinigte Königs- und Laurahütte A.G. założył hrabia Hugo Henckel von Donnersmarck (1811-1890) 2 czerwca 1871 z pomocą berlińskiego domu bankowego Gersona Bleichrödera z siedzibą w Berlinie. Na jego polecenie angielski inżynier Talbot wybudował hutę Laura w 1835. W 1870 Donnersmarck odkupił od rządu pruskiego hutę König w Królewskiej Hucie. W początkowym okresie istnienia Spółki uruchomiono ponadto kopalnię węgla kamiennego Gräfin Laura na granicy gmin Königshütte, Lagiewnik i Chorzow, kopalnię Laurahütte, hutę cynku Lydognia oraz zakłady cynku i ołowiu Wilhelm. Vereinigte Königs- und Laurahütte A.G. w latach 60-tych XIX w. były drugą, po zakładach Kruppa, firmą górniczo-hutniczą w Niemczech.

   W 1873 spółka produkowała ponad 29% górnośląskiej surówki i wydobywała prawie 11% górnośląskiego węgla. Czysty zysk Spółki w tym roku wyniósł 2,9 mln talarów, tj. 36% posiadanego kapitału. W latach 1881-1900 Spółka wydzierżawiła kopalnię rud żelaza Bergfreiheit koło Kowar, nabyła hutę Katarzyna w Sosnowcu, wydzierżawiła na 24 lata hutę Blachownia pod Częstochową, uruchomiła kopalnię rud żelaza na Węgrzech w Goelnischbanya oraz nabyła hutę Eintracht. Dywidenda wypłacana w pierwszych latach XX w. wynosiła 10% -14%. W 1917 Spółka nabyła akcje fabryki muter i śrub Schellmühl w Gdańsku, a w 1918 udziały w fabryce gwoździ Möller und Schreiber w Eberswalde.

   23 czerwca 1922 zakłady należące do Spółki a znajdujące się na terytorium Polski zostały przejęte przez państwo polskie na podstawie decyzji Ligi Narodów z 12 października 1921, 3 marca 1925 utworzono Spółkę Górnośląskie Zjednoczone Huty Królewska i Laura Spółka Akcyjna Górniczo-Hutnicza z siedzibą w Katowicach (ul. Konckiego 1-3). Spółka powstała w oparciu o polskie prawo i z kapitałem zakładowym w wysokości 50 milionów złotych. Dysponowała kopalniami węgla kamiennego (Hrabina Laura koło Królewskiej Huty, i Szyby Richrera koło Siemianowic i Dębieńsko w Czerwionce), zakładami hutniczymi (huta Królewska i huta Laura), Warsztatami w Królewskiej Hucie (w skład których wchodziła Fabryka kół i zwrotnic, Fabryka wagonów i sprężyn, Tłocznia i Zakład budowy mostów), zakładami budowy maszyn (huta Zgoda, wcześniej Eintrachthütte, w Świętochłowicach), kopalniami rudy (koło Tarnowskich Gór i Chorzowa oraz Schmiedeberg w Górach Olbrzymich, a także koło Częstochowy), oraz innymi zakładami (Fabryka śrub i nitów Fitzner Sp. z o.o. w Siemianowicach i Fabryka śrub i nitów T.A. w Gdańsku). Spółka posiadała własne organizacje handlowe, z których najważniejsze to: Żelazohurt Sp. z o.o. w Katowicach z oddziałami w Poznaniu, Bydgoszczy, Warszawie, Lwowie, Gdańsku i Bytomiu oraz Tehag Sp. z o.o. w Katowicach, Górnośląski Handel Żelaza Sp. z o.o. w Królewskiej Hucie, Polski Eksport Żelaza Sp. z o.o. w Katowicach z oddziałami w Warszawie i Hamburgu oraz Laura, S.A. w Bukareszcie. Sprzedaż węgla odbywała się przez Progress Sp. z o.o. oraz Carbochemia Sp. z o.o., obie z siedzibami w Katowicach.

   Pod koniec lat 20-tych właścicielem 59% akcji spółki było amerykańskie przedsiębiorstwo holdingowe Consolidated Silesian Steel Corporation, w którym 2/3 udziałów miał finansista Fryderyk Flick. Od 1929 spółka wraz ze spółką Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa (Kattowitzer A.G. für Bergbau und Eisenhüttenbetrieb) współdziałały na mocy uchwał walnych zgromadzeń akcjonariuszy w ramach tzw. Wspólnoty Interesów. Niekorzystne działania Flicka doprowadziły do objęcia spółki nadzorem sądowym w okresie od 29 marca 1934 do 28 stycznia 1937. W 1936 doszło do ugody między F.Flickiem a władzami polskimi. Akcje obu spółek przejęło tzw. Zjednoczenie Górniczo-Hutnicze, a akcjonariusze niemieccy otrzymali obligacje, które miały być spłacane przez wolne od cła wysyłki węgla do Niemiec. Z przejętego majątku utworzono w 1937 spółkę pod nazwą  Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych S.A. w Katowicach (Interessengemeinschaft für Bergbau und Hüttenbetrieb).

Akcje spółki z 1923 i 1928 r.

Źródła:

Galas A. i A.: Dzieje Śląska w datach, Rzeka Wrocław 2001.

Janeczek Z.: Od Sankowic do Siemianowic, Katowice 1993.

Księga informacyjno-adresowa polskiej części Śląska Opolskiego pod red. E.Romera, Atlas, Lwów 1922.

Popiołek K.: Koncentracja w przemyśle górnośląskim Studia i materiały z dziejów Śląska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wrocław 1958.

Wilczek M.T.: Spółki akcyjne Górnego Śląska i Śląska Cieszyńskiego i ich papiery wartościowe [do 1945 r.] AE Katowice 2006.

Województwo Śląskie 1918-1928, Śląska Rada Wojewódzka 1929.

www.tschope.de