Zjednoczone Fabryki Maszyn Kotłów i Wagonów „L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper” SA

    Założycielem kuźni był Antoni Zieleniewski, kowal, który przybył do Krakowa z Warszawy. Jego syn, Ludwik, przekształcił ją w fabrykę maszyn rolniczych i rozbudowywał w kolejnych latach. Od 1849 r. była to fabryka maszyn oraz kotłów parowych, konstrukcji żelaznych i sprzętu kolejowego. W 1859 r. uruchomiono w niej odlewnię żelaza. W 1865 r. rozpoczęto produkcję sprzętów dla polskiego przemysłu naftowego, a od 1874 r. – dla rozwijającego się kolejnictwa. Od 1881 r. wytwarzano konstrukcje mostowe. Po śmierci Ludwika fabryką zarządzali jego synowie – Leon i Edmund. Przenieśli oni część produkcji do nowej fabryki przy ul. Krowoderskiej.

    W 1906 r. firmę przekształcono w towarzystwo akcyjne z kapitałem 1 500 000 koron. W Towarzystwie Leon był prezesem Rady Nadzorczej, a Edmund dyrektorem naczelnym. W okresie do wybuchu I wojny światowej wybudowano fabrykę na Grzegórzkach, stocznię rzeczną na Wiśle, przejęto Fabrykę Maszyn księcia Lubomirskiego we Lwowie, a także Sanocką Fabrykę Wagonów Maszyn. W czasie I wojny światowej w fabrykach Spółki prowadzono remonty sprzętu artyleryjskiego i samochodów wojskowych.

    W 1919 r. Spółkę zarejestrowano według prawa polskiego. Istotnym czynnikiem rozwoju w kolejnych latach było uzyskanie zamówienia rządowego na wyprodukowanie 8000 wagonów towarowych i 2000 osobowych do 1928 r. Na początku lat 20. XX w. akcjonariuszem większościowym Spółki została Huta „Pokój”. W 1923 r. przejęto fabrykę „Wagon” w Ostrowie Wielkopolskim, a w 1924 r. rozpoczęto produkcję kotłów na licencji firmy „Babcock and Wilcox”.

    W 1925 r. po przewalutowaniu kapitał Spółki wynosił 7 500 000 zł i był podzielony na 75 000 akcji po 100 zł. W 1928 r. Spółka przekształciła się w TA Zakładów Kotlarskich i Mechanicznych „W. Fitzner i K. Gamper”. Kapitał akcyjny Spółki wynosił 15 000 000 zł, podzielony na 150 000 akcji na okaziciela o wartości nominalnej 100 zł. Wartość produkcji w 1938 r. wynosiła 57 000 000 zł.

Akcja na okaziciela Zjednoczonych Fabryk Maszyn, Kotłów i Wagonów „L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper” SA o wartości nominalnej 100 zł z dnia 31 grudnia 1938 r.

Źródła:

Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938. Polska Spółka Wydawnictw Informacyjnych, Warszawa 1938.

Wilczek M.T.: Papiery wartościowe przemysłowych spółek akcyjnych dwudziestolecia międzywojennego. Wybór, UE Katowice 2016.