Pocztowa Kasa Oszczędności

    Pocztowa Kasa Oszczędności została powołana do życia na mocy dekretu Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego z 7 lutego 1919 r. Rozpoczęła działalność w oparciu o ustawę z 19 maja 1920 r. o Pocztowej Kasie Oszczędności, w której miedzy innymi zapisano statut P.K.O. Była instytucją państwową z gwarancjami i pod kontrolą państwa. Prowadziła działalność w zakresie obrotu oszczędnościowego, czekowego i papierami wartościowymi, a także udzielała pożyczek i wynajmowała skrytki bankowe. Kasa miała siedzibę w Warszawie przy ul. Jasnej 9. Działała za pośrednictwem urzędów pocztowych, a także własnych oddziałów, początkowo w Katowicach przy ul. Szopena 1, w Krakowie przy ul. Wielopole 19 i w Poznaniu przy ul. Dąbrowskiego 6 oraz pododdziałów w Łodzi i Wilnie. Władzę zwierzchnią nad P.K.O. sprawował prezes wraz z Komitetem Dyrekcyjnym.

    Pierwszym prezesem został – mianowany przez Naczelnika Państwa na wniosek Rady Ministrów za inicjatywą premiera – Hubert Linde, pełniący w początkowych miesiącach również rolę ministra Poczt i Telegrafów, a w późniejszych latach funkcję ministra skarbu. W 1925 r. został on odwołany ze stanowiska i oskarżony o czyny umożliwiające czerpanie korzyści osobom trzecim. Zginął zastrzelony 17 kwietnia 1926 r., dwa dni przed ogłoszeniem wyroku przez Sąd Okręgowy w Warszawie.

    Kolejni prezesi byli mianowani przez Prezydenta Rzeczypospolitej. Rada Zawiadowcza była sześcioosobowa, składała się z czterech delegatów rządowych mianowanych przez Ministra Skarbu (przy czym dwóch było konsultowanych: jeden z Ministrem Przemysłu i Handlu, jeden z Ministrem Poczt i Telegrafów) oraz dwóch przedstawicieli komunalnych kas oszczędności, względnie spółdzielni kredytowych mianowanych przez Ministra Skarbu.

    Pod koniec lat 20. XX w. prezesem został na wiele lat dr Henryk Gruber, jego zastępcą inż. Józef Modrzyński. Radę Zawiadowczą tworzyli: Witold Broniewski, Adam Czachyra, Witold Korzuchowski, Pawel Michalski, Marian Pajor i Józef Schmyt. W następnych latach otwarto kolejny oddział w Poznaniu przy ul. Wolności 2, następnie w Wilnie przy ul. Mickiewicza 7, później 32.

 W roku 1928 na podstawie zezwolenia Ministra Skarbu P.K.O. rozpoczęła działalność w zakresie ubezpieczeń na życie. Prowadzenie tego typu działalności wiązało się z niechęcią zakładów prywatnych do zajmowania się drobnymi ubezpieczeniami na życie ze składkami płatnymi w ratach, często miesięcznych. Ubezpieczenia te zawierane były w P.K.O. bez badań lekarskich. Początkowo P.K.O. miała prawo prowadzenia drobnych ubezpieczeń na życie do 10 000 zł kapitału lub 1200 zł rocznej renty. Ograniczenie wielkości sum ubezpieczeniowych zniesiono w 1933 r.

    W kolejnych latach powstawały nowe oddziały P.K.O. Dwa powstały w we Lwowie przy ul. Sykstusa 10, a następnie przy ul. 3 Maja 9, oraz w Łodzi przy ul. Narutowicza 45.

    Od początku lat 30. XX w. P.K.O. posiadała oddziały za granicą, między innymi w Paryżu VIII przy 31 rue Jean Goujon, w Lens przy 7 rue de la Paix oraz w Buenos Aires przy Av. Leandro N.-Alem 484-498, a także w Tel-Avivie przy Allenby Street 88. W tym czasie Radę Zawiadowczą tworzyli: Adam Czachyra, Zygmunt Kochmüntzer, Euzebiusz Konrad-Patek, Paweł Michalski, Józef Szmyt i dr Jerzy Nowak.

    W połowie lat 30. XX w. w skład Rady Zawiadowczej wchodzili: Włodzimierz Baczyński, Adam Czachyra, Euzebiusz Konrad-Patek, Jerzy Lubowicki, Roman Leon Starzyński, Jerzy Szmyt. Pod koniec lat 30. XX w. byli to: Adam Czachyra, Ryszard Dittrich, Kazimierz Kierzkowski, Jerzy Lubowicki, Anatol Minkowski i dr Antoni Minkowski. Prezesem przez cały czas był dr Henryk Gruber.

W 1934 r. kwota składek ubezpieczenia na życie wynosiła 146 450 000 zł, a w 1936 r. – 183 700 zł.

 Polisa na życie Pocztowej Kasy Oszczędności z 1933 r.

Polisa na życie Pocztowej Kasy Oszczędności z 1937 r.

Źródła:

Landau Z., Linde H. W: Polski słownik biograficzny, t. XVII, 1972.

 Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1936. Polska Spółka Wydawnictw Informacyjnych, Warszawa 1936.

 Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938. Polska Spółka Wydawnictw Informacyjnych, Warszawa 1938.

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o reorganizacji prawno-publicznych zakładów ubezpieczeń w województwach poznańskiem i pomorskiem z dn. 27 października 1932 r. Dz.U. 1932, nr 94, poz. 811.

Szczęśniak M.: Ubezpieczenia w latach międzywojennych. „Monitor Ubezpieczeniowy” 2012, nr 49.

Ustawa z dn. 19 maja 1920 r. o Pocztowej Kasie Oszczędności. Dz.U. 1920, nr 48, poz. 297.

Wilczek M.T.: Towarzystwa ubezpieczeniowe w II Rzeczypospolitej Polskiej, Mikołów-Kamionka 2018.