Zażenowanie

Andrzeja Gwiazdę zobaczyłem pierwszy raz w czasie sierpniowego strajku w Stoczni Gdańskiej. Trudno było nie zwrócić na niego uwagi. 

Lech Wałęsa był niekwestionowanym przywódcą. Rozmowa z nim (dla ”Polityki”) pokazywała, że myśli strategicznie. Ocenia sytuację w kraju, zamiary władz, ma wizję przyszłości, również w przypadku porażki: ”My ten strajk jeszcze możemy przegrać...” 

Anna Walentynowicz była ikoną, czy sztandarem strajku. Nie mówiła o kolejkach, trudnościach mieszkaniowych, lecz o godności człowieka pracy, o którą należy walczyć. 

Zaś inżynier Gwiazda mówił niewiele, ale widać było, że to jest spiritus movens. Jego działanie utrzymywało w ruchu i porządku tę machinę; strukturę strajkujących stoczniowców, obradujący w permanencji MKS, czyli Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, przybyszów z zewnątrz. A był to chyba najbardziej dramatyczny moment strajku. Po strajkujących zakładach Trójmiasta grasował wicepremier Tadeusz Pyka, obiecywał wszystkim wszystko, aby tylko przestali strajkować, aby odizolować główne ogniwo - Stocznię Gdańską. Z MKS władza nie chciała rozmawiać. 

Następnego ranka po przyjeździe, nasza ekipa - Wojciech Giełżyński, Jacek Poprzeczko i ja - prowadząc na zmianę, pojechaliśmy do Szczecina, gdzie w Stoczni im. Warskiego byliśmy obecni przy publicznych rokowaniach jakie strajkujący na czele z Marianem Jurczykiem prowadzili z delegacją partyjno-rządową, której przewodniczył członek Biura Politycznego Kazimierz Barcikowski.  

Późną nocą wróciliśmy do Gdańska, by powiedzieć Andrzejowi Gwieździe, że takie rokowania, których się gdański MKS domaga, są możliwe. Nie wiem co  zrobił z tą wiadomością, ale uznaliśmy, że właśnie on powinien się  o tym dowiedzieć. 

Spotkałem go ponownie, prawie po roku, gdy z redakcji Tygodnika Solidarność przyjechałem na zjazd Regionu NSZZ ”Solidarność”. Lecz Wałęsa wytłumaczył mi dlaczego nie wystarcza mu bycie przewodniczącym  związku, dlaczego musi być szefem regionu i organizacji związkowej w Stoczni. Potem rozmawiałem z Andrzejem Gwiazdą. Właściwie, to z dwojgiem Gwiazdów, bo na pytanie zadane Andrzejowi odpowiadała Joanna. Ale i jemu udało się coś powiedzieć. Nie pamiętam szczegółów rozmowy, ale mało tam było o sytuacji w kraju, zadaniach i strukturze związku.  Mówił  głównie o  Wałęsie. Bardzo ostro, chwilami z użyciem nieprzyzwoitych słów. Gwiazda nie skrywał, że nie może się pogodzić z tym, że liderem wielkiego ruchu jest ”nieuk, który chwali się, że nie przeczytał w życiu żadnej książki” Zawiść aż kipiała.

W połączeniu z rozmową z Anną Walentynowicz, dla której najważniejszym polskim problemem - w 1981 roku ! - było panoszenie się Wałęsy, robiło to smutne wrażenie. 

Minęło parę lat. Jesienią 1988 roku Zobaczyłem Gwiazdów na polonijnym spotkaniu w USA. Akurat był znowu strajk w Stoczni Gdańskiej. Uczestnikom spotkania   wydawali się oni emisariuszami strajkujących. Pytali gorączkowo o strajk. A Gwiazda mówił oczywiście ... o matactwach Lecha Wałęsy. Obecni byli zdetonowani. ”Panie Andrzeju ! Larum grają !” - chciało się wołać ”Stocznia znów walczy. Bez ciebie ?” Ale to już nie był ten Gwiazda z Sierpnia.

 W późniejszych latach bez entuzjazmu zauważałem kolejne wypowiedzi Gwiazdy, lecz odznaczenie go Orłem Białym przyjąłem z zadowoleniem. Nic nie jest w stanie przekreślić jego historycznej roli tamtym historycznym wydarzeniu, jakim był Sierpień. Nawet to co ostatnio powiedział, że ów strajk, akt założycielski odrodzonej Rzeczypospolitej był prowokacją SB. 

Bogdanowi Borusewiczowi, który podjął decyzję o strajku, taka wypowiedź nie jest w stanie zaszkodzić. To sobie Gwiazda wymierzył policzek. Współkierując tym strajkiem wykonywał zadania bezpieki ? Jeśli takie paranoiczne myślenie będzie się rozszerzało, to rychło znajdzie się ktoś kto powie, że wypełniał te zadania świadomie. Takie chorobowe podejście okazuje się być rekomendacją, by znaleźć się w kolegium IPN.