Cytuję za ”Rzeczpospolitą” z 20.04

Reakcja na niepewność

Matylda Młocka20-04-2010, ostatnia aktualizacja 20-04-2010 07:00

Zenon Waldemar Dudek, psychiatra

źródło: Fotorzepa

Zenon Waldemar Dudek, psychiatra

Rz: Po smoleńskiej katastrofie w Internecie mnożą się teorie spiskowe. Skąd taka ich popularność?

Zenon Waldemar Dudek: Zło, które się wydarzyło, przekracza granice naszej wyobraźni. Z jednej strony nadajemy mu ludzkie kształty, z drugiej – powstają koncepcje szatana, wroga i złej siły, która nas zaatakowała. Teorie spiskowe powstają zwykle tam, gdzie dzieje się przemoc, skrajne zło i mamy za mało konkretnych informacji. To reakcja obronna na stan niepewności i poczucie zagrożenia.

Są ludzie mniej i bardziej podatni na takie teorie?

Wierzą w nie na ogół osoby nadwrażliwe, ofiary przemocy, ludzie w szoku, niedojrzali emocjonalne lub skrajni idealiści. Wśród Polaków popularna jest ciągle tradycja romantyczna, która rekompensuje poczucie krzywdy i straty oraz pomaga znosić ból, cierpienie. Jednak przyjmując ją bez refleksji, spowodujemy, że świat stanie się dla nas nieznośny. Wszędzie będziemy widzieli wroga, a poczucie zagrożenia stanie się jeszcze większe.

Dlaczego niektórzy są skłonni wierzyć w spiski?

Teorie spisku oparte są na błędnych założeniach, ale robią wrażenie spójnych logicznie. Jednak fakty są w nich interpretowane w kategoriach ataku, zagrożenia, napadu, a nie neutralnie i w kategoriach logicznych.

Zaczyna się od niewielkiej grupy osób, ale czy jest możliwe, że wiara w spisek ogarnie szersze kręgi?

Jeżeli poczucie straty nie zostanie przełożone na coś konstruktywnego, np. na zabezpieczenie przed kolejną taką katastrofą, wiele osób będzie to sobie tłumaczyć spiskiem. Powinny zostać także przedstawione konkretne i wiarygodne informacje o samej katastrofie.