Ervin Nyiregyházi gra Liszta czyli pożegnanie z bronią

It’s not about everybody doing the dance step perfectly. It’s so much more important than this idea of perfection, or winning. All you have to do to dance is dance. It’s that simple. You don’t have to have a degree. You don’t need permission. - Stanley Love

Allow me a radical generalisation but schools are a complete waste, some of them actually perpetuate not less but a sophisticated fraud in my view; I think acquiring/mastering performance and associated skills past a certain proficiency level sensibly requires an individually tailored formula, in many crucial aspects different from the one typically imposed, perhaps even dropping the entire degree framework with its obsolete, psychologically damaging rituals (exams, jurys), going back to something akin to a historic times master's studio and his followers allowed to do freely as they pleased, and ultimately developping one's own approach to both the medium itself and one's career path. It is , I quote different speakers, a "spiritual journey", "about sharing not competing", evolving within a supportive cocoon (one's public and there is a public for about everything in the same manner that there is a place for everybody, music making is ALSO a social phenomenon) rather than cloning some random critic's vision to his ire anyway ( "criticising is an advanced form of idiocy"). One has to set oneself free from the system for a complete, holistic and ultimately pleasing experience. - Jozef Kapustka

„ Muzyka to zawód dla idiotów - parafrazując powiedzenie Andrzeja Łapickiego – inteligencja muzykowi tylko przeszkadza” . Pożądanym jest być nijakim. Bycie nijakim jest trudną sztuką, o wiele łatwiej jest być np. „kontrowersyjnym”. Nijakość oznacza tak istotne bezpieczeństwo – publiczności, promotorów, w końcu też i własne – więc najlepiej aby o indywidualnej produkcji nie dało się powiedzieć absolutnie niczego, ani 'złego' ani 'dobrego'. Wbrew intuicji, tu akurat operującej błędnie, nikt też nie oczekuje od nikogo żadnych fajerwerków, no chyba że modowych. Spektakularnej aproksymacji ( z ang. 'fake' ) może dokonać każdy zaawansowany odtwórca; poza księgowymi Chińskiej Partii Komunistycznej nie zrobi ona specjalnego wrażenia na nikim . Muzyka, uczestnictwo w misterium twórczym, wbrew schematowi działania głośnych i widocznych środowisk o których mówi Joni Mitchell ( „I heard someone from the music business saying they are no longer looking for talent, they want people with a certain look and a willingness to cooperate. I thought, that's interesting, because I believe a total unwilingness to cooperate is what is necessary to be an artist - not for perverse reasons but to protect your vision. The considerations of a corporation, especially now, have nothing to do with art or music. That's why I spend my time now painting”) nadal jednak pozostaje głębokim doświadczeniem i przeżyciem w całości duchowym, metafizycznym, najwyżej ewentualnie neurokinetycznym, a co za tym idzie antymodowym, antykoniunkturalnym.

Za żadne skarby świata nie należy też próbować być „lepszym niż” - to mało wyrafinowana pułapka. Liczone w dziesiątkach, setkach tysięcy, coraz bardziej absurdalne konkursy wyławiają dla potrzeb miejscowego biznesu nie „najlepszych”, cokolwiek miałoby takie sformułowanie niby oznaczać, tylko „najbezpieczniejszych”, najbardziej „przewidywalnych”, najstylowiej nijakich , przy czym możliwie również jak najwcześniej, inwestycje opłacalne są inwestycjami bardzo długoterminowymi. „ Easy, easy” - jak mawiał był Chopin. Jest to zdaje się jedyny sposób dla zainteresowanych, aby funkcjonować w z założenia homogenicznie nijakim, korupcjogennym, wąskim kółku wzajemnie wrogiej adoracji, ale – co ważne - które paradoksalnie znalazło klucz do monopolu na gwarantowany ad vitam aeternam dostęp w układzie zamkniętym naczyń połączonych do nigdy niewysychających, jakkolwiek o przepływie drastycznie limitowanym, źródeł państwowych dotacji mimo, że równocześnie daje się ono rozpatrywać pod absolutnie każdą formułą modelową , tylko nie merytokracji . Wszystko w sytuacji technicznie opartej na jakoby rywalizacji podług rzekomego profilu kompetencji a nie pozamerytorycznych znajomości czyli sytuacji idealnie niebędącej pochodną burzy feromonów (występ ma być sexy, inaczej go nie sprzedam - mawiała jedna nowojorska agentka, tak jakby chodziło o jakąś undisclosed location w pustynnym emiracie a nie o przykościelną salkę w Trenton, NJ). Interesting... W szkołach tego nie uczą, co najwyżej wiedzę można uzupełniać już we własnym zakresie, głównie w kontekście dalekowschodnich rynków matrymonialnych o poziomie wymagań wywindowanym do pułapów wręcz niebotycznych. Historyjki o wyrywających studentki na chorą na raka żonę i innych obleśnych staruszkach, pardon, wybitnych pedagogach (gatekeepers) choć o zasługach dla kultury i sztuki niemożliwych do odtworzenia przez najbardziej nawet dociekliwych badaczy, nigdy nie ujrzą światła dziennego („The bloating of university administrations—especially their diversity departments—has created a toxic co-dependency between middle-aged careerists and teenage wokesters.” - https://quillette.com/2019/03/29/giving-the-intellectual-dark-web-its-star-turn-on-video/?fbclid=IwAR3JqcKdkqeuN0EN22lBPRG1_m70sFRZs5yeFjqe086hrVPen4Sw5gsWVbw ) . Easy, easy. To nic takiego, to tylko coś trochę w rodzaju szczepionki na grypę. Potem już będzie tylko lepiej. Albo nie będzie. Lepiej już chyba było. A tu cuda, cuda ogłaszają: byl głuchy kompozytor, to mogą być głusi dyrygenci.

Nieproporcjonalnie dużo czasu zajęło mi zrozumienie , że nie da się odtworzyć live „efektu mistrza”, aksjomatu, na którym oparta jest pedagogika instrumentalna. Przy okazji można też dość bezpiecznie przyjąć, że cały wyrafinowany XIX-wieczny „savoir faire” przepadł, może to w jakiejś (dużej) mierze kwestia współczesnych fortepianów non - individually - customized ( nienaturalnie głęboki zapad klawisza , jego zwiększone, znieczulające mechanikę obciążenie niwelujące możliwości mikro-dynamiczne, mikro-agogiczne, mikro-artykulacyjne oraz uniemożliwiające efekt podwyższonego ratio precision-speed, tak charakterystycznego dla starych nagrań). Ale to też tylko część oglądu, stare nagrania wzorcowe w swojej masie krytycznej są nagraniami pianolowymi, a te współczesne są tak posiekane w procesie edytowania, że prawie nie ma tam niczego autentycznego, ich spectrum dźwiękowe przypomina sałatkę ogórkową, tak są poszatkowane. Nie ma więc co usiłować wzorować się na nagraniach ani starych mistrzów ani współczesnych, no chyba że interesuje nas mistrzowsko odwzorowana nijakość a to już jest inny obszar dociekań. Kto tego nie zrozumie w porę skazuje się dobrowolnie na wieczne granie do kotleta w hałasie przekraczającym normy budowlane, nie wyda za pieniądze podatnika ani jednej płyty, najmniejsze festiwale za siedmioma górami za siedmioma lasami będą go unikały jak ognia. A bez uczestnictwa w platformie konkurujących ze sobą etnonacjonalistycznych, auto-etnograficznych, doskonale nijakich pakietów propozycji , bez możliwości finansowych porównywalnych z możliwościami takiego np. Barenboima skończy na melinie w jednym z tych podrzędnych konserwatoriów, gdzie w poczuciu życiowej i zawodowej porażki będzie dokładał wszelkich starań, aby wiecznie żywe kłamstwo miało się jak najlepiej. Właściwie do przekazania zostaną mu tylko trzy banalne prawdy-porady: 1) preferuj repertuar wyłącznie stricte klasyczny, góra początek XIX w., jeżeli już musisz grać np. Liszta-Wagnera, to postaraj się , aby brzmiał jak wczesna sonatina Clementiego; 2) „study histrionics” - im bardziej bujasz się na stołku, im bardziej cierpiętniczo-wkurzone przybierasz pozy, tym lepiej; 3) pamiętaj, że faszyzm, "upolityczniona projekcja metastatycznego, złośliwego narcyzmu" – również a może szczególnie w środowiskach artystycznych, bo wbrew pozorom w tej masie sezonowych oportunistów, poszukujących afirmacji w subkulturach hedonistyczno-ekshibicjonistycznych nie ma zbyt wielu ludzi inteligentnych – jest wieczny.

Easy, easy.

„Tylko życie w fikcji ma sens” - A. Łapicki.