No future

Zacni ludzie piszą: „człowiek powinien być wolny“. „Człowiek powinien używać rozumu“. Tymczasem zdecydowana większość ludzi ani nie pragnie być wolna, ani – rozumu nie używa i używać nie zamierza.

I cóż na to poradzić? Przekonywać metodą racjonalnej argumentacji..? Ależ to śmieszne: wiele było w dziejach ideologii, które porywały tłumy. Jednak ŻADNA z nich – nie opierała się na wytycznych: „bądź rozumny“ i „ bądź wolny“.

Cokolwiek by nie mówić o różnych Grekach – pedofilach niedbale owiniętych w jakieś prześcieradła – filozofie, które stworzyli (wielce różne zresztą – i zaciekle ze sobą wojujące), były adresowane do wąskiej elity – przez wąską elitę praktykowane i „wyznawane“ (nie istnieje praktyczna możliwość rozdzielenia, co jest „religią“, a co „filozofią“ w świecie hellenistycznym i rzymskim…): tłumy rzemieślników, kolonów czy niewolników – żyły sobie własnym życiem, nic nie mającym wspólnego czy to z rozumem, czy z wolnością. 

Zaraz oczywiście usłyszę (a raczej – przeczytam), że przecież „chrześcijaństwo nawołuje i do wolności i do pełnego człowieczeństwa – czyli do używania rozumu“. Oraz, że to „wolność“ i „rozum“ są podstawą „cywilizacji łacińskiej“ (Konecznego nikt nie czyta, inaczej dawno by odkryto, co pisałem – że jestrozpaczliwie nieaktualny… – że jednak te terminy mile łechcą naszą próżność – jakimś sposobem uległy internalizacji, osobliwie po prawej stronie naszej sceny politycznej…). 

Państwo w to naprawdę wierzycie..? 

W sensie w to, że MOTYWEM konwersji na chrześciajństwo było „dążenie do wolności“, czy też „dążenie do używania rozumu“..?

O ile mi wiadomo, naszych przodków nikt w ogóle o zdanie nie pytał – przyszedł rozkaz: „do chrztu – w dwuszeregu – zbiórka!“ – i drużyna Mieszka posłusznie polała się wodą. 

Co prawda – jest obraz, akapit wyżej przedstawiony, nieco w swym zimnym racjonalizmie demoniczny – i zgadzam się z Panią Peregrinową Tukową, iż tak to nie mogło w rzeczy samej wyglądać. Cóż, kiedy ani Mieszko, ani nikt z jego dworu, intymnego pamiętnika duchowego nie prowadził, a przynajmniej – o tym, aby takowy do naszych czasów przetrwał, nic nam nie wiadomo. Pozostaje zatem interpretacja racjonalistyczno – polityczna, jako jedyna, dla której istnieją jakieś namacalne podstawy źródłowe… 

Kościół przez wieki kultywował realistyczną wizję człowieczeństwa – bardzo słusznie (jak tego dowiodła praktyka!) nie dowierzając rozsądkowi i umysłowej dyscyplinie zwykłych wiernych. Stąd też – aż do czasów bardzo niedawnych nie tak łatwo było np. zakupić w katolickim kraju Biblię. Wydanie drukiem Pisma świętego wymagało zgody co najmniej miejscowego biskupa – a i nakłady nie były zbyt wielkie. 

Zwykli wierni, laikat, mieli kontentować się przede wszystkim nauczaniem ustnym – i „Biblią pauperum“, czyli przedstawieniami sztuk plastycznych. Bardzo to było rozsądne o tyle, że widzimy przecież jawnie, do czego przyjęcie przeciwnej strategii doprowadziło protestantów – na manowce doprowadziło, boż nie ma dnia, żeby tam jakaś nowa sekta nie powstała – a trudno takie rozmnożenie bytów brać za sukces w poszukiwaniu Prawdy (pamiętając, że na ogół niewiele jest religii skłonnych podążać za relatywistyczną zasadą, iż „każdy może mieć po trochu rację“…). 

  

Reasumując – chrześcijaństwo jest niewiele mniej elitarne od pogańskiej filozofii. O ile tamta życiem zwykłych ludzi nie interesowała się wcale, to chrześcijaństwo owszem – interesuje się – ale jasno uznając, że powinni oni podążać za nauczaniem Kościoła, a nie – dyktować jego treść. 

Chyba, że coś się od wczoraj zmieniło w Katechiźmie..? 

To jest już oczywiście raczej „ciekawostka etnograficzna“ – bo wszak mamy obecnie nie „kulturę chrześcijańską“, tylko „kulturę post-modernistyczną“ – ze wszystkimi tego konsekwencjami! 

Konsekwencje te są takie, że o ile Kościół przynajmniej jawnie i z uzasadnieniem ograniczał swoim wiernym ową „dążenie do wolności“, czy też „dążenie do używania rozumu“ – o tyle patriarchowie i prorocy „nowej kultury“ usta mają pełne frazesów o „nieograniczonej wolności“ – a w rzeczy samej: nic ich tak nie potrafi wpienić, jak ślad najmniejszej bodaj niezgody w rzeczach, które uważają za ważne dla siebie. 

Jak ktoś nie wie o czym piszę, to trudno – polecam krytyczną lekturę wiadomej gazety (może być w internetowym wydaniu) – a wszystko stanie się chyba jasne..? 

Dzieje umysłowe ludzkości da się przedstawić jako (niemal!) monotoniczną krzywą opadającą od „stanu wymagającego najwięcej energii i dyscyliny umysłowej“, do „stanu nie wymagającego żadnej energii i dyscypliny umysłowej“. Profesor Bobola na pewno zgrabniej by to ujął w kategoriach fizykalnych, jako ciągły wzrost entropii, a spadek zorganizowania. 

Nasza opinia o paleolitycznych łowcach – zbieraczach może być nieco zafałszowana przez fakt, że do czasów nam w miarę bliskich dotrwali wyłącznie na obszarach, gdzie o żywność jest bardzo trudno (Australia, pustynia Namib, różne dżungle) – wyparci z lepszych habitatów przez dużo liczniejszych rolników. W efekcie są owi „historyczni“ (tj. dostępni nam do zbadania in situ) łowcy – zbieracze ludźmi dość zapracowanymi. I tak jednak – pracują realnie, tj. zdobywają żywność, na ogół przez nie więcej niż kilkanaście godzin tygodniowo.

 

Co robią przez resztę czasu? Resztę pozostałego czasu zajmuje im głównie kultywowanie Rytuału. W takich społecznościach WSZYSTKO jest rytualne! Rytuałem jest czynność polowania (jakżesz mogłoby być inaczej..?) – czynności konstruowania i używania tych skromnych sprzętów i narzędzi jakie są im potrzebne – czynność prokreacji (niezależnie od tego, czy znają, czy nie znają związek między współżyciem a posiadaniem potomstwa…) – i wszystkie w ogóle czynności, jakie tylko człowiek może wykonywać. 

Przyznacie chyba, że trudno o większe zaangażowanie energii umysłowej i większą dyscyplinę – niż kiedy każdy krok, gest, myśl nawet – są czynnościami sakralnymi, wymagającymi uwagi, aby przypadkiem nie złamać uświęconych zasad, sprowadzając na siebie tym samym rytualną nieczystość..? 

Rolnicy mają już „łatwiej“ – bo wraz z wynalezieniem kalendarza, życie człowieka dzieli się na „czas święty“ (wymagający owej uwagi, dyscypliny, napięca) i „czas zwykły“ (gdzie można robić sobie, jak kto chce, byle tylko – w kontakt ze świętością nie wchodzić). 

  

Wielkość Sokratesa nie na tym polega, że jakąkolwiek istniejącą po dziś cywilizację ufundował (to jest rzecz wymagająca dopiero dowodu…) – tylko na tym, że jako pierwszy znany nam z imienia człowiek ZAPYTAŁ o prawomocność rytuału (a konkretnie – o sens i prawomocność panującego w jego czasach Obyczaju…) – poddał Rytuał osądowi rozumu, domagając się dlań uzasadnienia. 

Współcześnie mamy, generalnie TYLKO „czas nie-święty“. Owszem, kto chce (i może! Bo nie jest to takie oczywiste…), może (tj.: „wolno mu“) dzień święty święcić. Już jednak przez sam fakt dobrowolności – ogromna część owego wcześniej niezbędnego napięcia, mobilizacji, czujności, dyscypliny – upada i ginie bezpowrotnie. 

Piewcy „oświecenia“, idąc za Kantem, widzą w opisanym powyżej ciągu przemian nie co innego, jak właśnie „triumf wolności“, a nawet „triumf Rozumu“ (koniecznie pisanego przez wielkie „R“!).

 Jak Państwo widzicie, ja się z nimi nie zgadzam – jeśli jest to triumf, to triumf entropii, przejście od stanu wysokiej organizacji, do stanu chaosu cieplnego. Życie w zgodzie z Rytuałem – stawia człowiekowi wymagania, zaprawia go, hartuje. Życie „wolne“, w którym odgrywa się dobrowolnie te tylko rytuały, które samemu się na siebie swobodną decyzją nałoży (i tylko tak długo, póki trwa wola ich odgrywania) – to w rzeczy samej takie cuchnące, stęchłe bagienko „śmierci cieplnej“. 

Choćby dlatego, że DOBROWOLNIE nałożyć sobie jakieś pęta, jakieś obowiązki, jakieś ograniczenia – skłonna jest niewielka część ludzkości. Co przecież widać co niedziela – starczy porównać frekwencję w kościołach i frekwencję w centrach handlowych. 

Owa rzekomo nam obecnie dostępna „wolność“, w praktyce wygląda mało pięknie: jest to swawola leżenia brzuchem do góry przed ekranem telewizora. Swawola, z której jakiekolwiek szanse wydobycia się i zrobienia czegokolwiek w świecie realnym – ma nikła mniejszość ludzkości.

   

Proponowaniem ludziom „większej wolności“, a jeszcze do tego namawianie ich, by „używali rozumu“ – mam za dążenie aporetyczne.

Nie ma innej „wolności“, niż swawola leżenia brzuchem do góry przed ekranem telewizora. To znaczy – nie ma innej „wolności“ dostępnej szerokim rzeszom ludzi. Co do „używania rozumu“ zaś – lepiej o tym zamilczeć. 

Oczywiście, moi zacni, libertariańscy interlokutorzy głęboko się ze mną nie zgadzają. Ich zdaniem, ludzie są „w rzeczy samej“ i zacni (tak, jak oni sami – ja jestem na przykład leniwy i rozlazły i stąd pewnie – szerokie rzesze po samym sobie sądzę… J) i rozumni i cnotliwi – a tylko obmierzłe instytucje, w rodzaju „państwa“, „mediów“, „opieki społecznej“ – robią z nich taką bezkształtną mierzwę bez śladu moralnego krągosłupa. 

Na to, jacy są ludzie „w rzeczy samej“ – nie ma jednak żadnych dowodów. Natomiast co wynika z obalenia Rytuału – przecież widzimy na własne oczy. Kiedy aksjomat spiera się z empirią – ten, kto rzecze „tym gorzej dla empirii“ – traci szacunek w moich oczach. 

Jeśli „większa wolność“ przynosiła w dziejach ogólne korzyści – a przecież przynosiła, temu nie sposób zaprzeczyć i ja nie mam takiego zamiaru – to działo się to za sprawą dwóch motywacji. 

Nieliczna, twórcza mniejszość ludzkości – korzystała na wolności, bo nie pętały jej narzucone odgórnie ograniczenia. 

Jednak, ogromnie liczniejsza, leniwa i rozlazła większość ludzkości – jeśli pracowała ciężej i wydajniej, to nie dlatego, że jej było wolno – tylko dlatego, że nie miała innego wyjścia: nikt bowiem nie obiecywał, że w razie porażki –będzie dalej micha i dach nad głową… 

Ogromnie liczniejsza, leniwa i rozlazła większość ludzkości (choć w praktyce to ona jest głównym beneficjentem materialnego postępu, który zawdzięczamy wolności) – nie ma najmniejszego interesu w tym, aby domagać się „większej wolności“.

Przekonywanie jej do tego przy pomocy rozumowych argumentów to pomysł od początku do końca – śmieszny. W najlepszym razie! 

Otrzymawszy raz na zawsze dyspensę od wszelkich rytuałów – ludzie w większości pragną wypić, zakąsić, czasem pochędożyć i zabawić się. Dlaczego mieliby domagać się czegokolwiek innego – póki to im wolno..? 

Aporetyczność domagania się „większej wolności“ i „używania rozumu“ polega na tym, że większość ludzkości można do wolności i do używania rozumu co najwyżej przymusić.

Jak to zrobić, wolności i rozumowi nie zaprzeczając zarazem..? 

Przy pomocy „ideologii“, jak chce sympatyczny kolega z „Nowego Ekranu“? 

No tak – ale co zrobić, jeśli wśród „ludu“ zacznie się szerzyć ideologia wroga wolności – a lud chętnie da jej posłuch..? Wolno będzie w „świecie liberatariańskim“ głosić ideologię inną niż libertariańska – czy nie? Jeśli będzie wolno – to cóż ma zagwarantować, że świat ów pozostanie libertariański..? 

Rozum ludzki..? Dziękuję, nie mam więcej pytań…  

Jeśli jestem „pesymistą integralnym“, to dlatego właśnie, że dostrzegam w dziejach WOLNOŚĆ. Taką mianowicie, że bynajmniej – nie ma żadnej „dziejowej konieczności“, „dziejowego postępu“. Nie ma też wcale żadnej „dziejowej konieczności“, wedle której obmierzły nam wszystkim, jak to czytamy, system „liberalnej demokracji“ koniecznie MUSI zbankrutować.

W szczególności zaś: nic, ale to kompletnie nic nie przesądza o tym, że takie lub inne kłopoty niemiłościwie nam panującego gosudarstwa, KONIECZNIE muszą się skończyć „deregulacją“, „rozpadem Jewrosojuza“, „przywróceniem wolności“.

 Owszem – to jest MOŻLIWE. Nie jest jednak, w żadnym razie KONIECZNE. Gdyż – o czym dziesiątki wpisów już popełniłem – rządząca „nowa klasa“ ma wybór. 

„Nowa klasa“ może pogodzić się z demontażem gosudarstwa, któremu służy i własną zagładą – wtedy będziemy mieli (być może…) i wolność i rozpad Jewrosojuza i deregulację i może nawet – ustrój naturalny, czyli monarchię. Czy co tam ktokolwiek za „ustrój naturalny“ uważa. 

Jednak „nowa klasa“ wcale nie musi się z takim obrotem spraw – niezby przecież dla niej przyjemnym – godzić! Ma co najmniej dwie drogi wyjścia z ewentualnej sytuacji kryzysowej, w którą może ją wpędzić połączenie „kryzysu zadłużenia“, „braku zasobów naturalnych“ i „spętania ludzkiej innowacyjności“. 

O jednym i o drugim wyjściu – wiele razy pisałem. Co mi szkodzi powtórzyć? 

„Nowa klasa“ może się pogodzić z obniżeniem BEZWZGLĘDNYM swojego standardu życia – zachowując WZGLĘDNĄ pozycję w stosunku do „ludu“. To jest rozwiązanie, które wybrała komunistyczna nomenklatura w Korei Północnej. Bardzo nieprzyjmne, zwłaszcza dla „ludu“, czyli dla nas, jak to czytamy! Skądinąd jednak – wiele wskazuje na to, że taki właśnie jest pomysł „na topie“ w Brukseli… 

„Nowa klasa“ może też – tak, jak wcześniej uwłaszczyła się na majątku produkcyjnym gosudarstwa – uwłaszczyć się na poszczególnych kompetencjach zarządczych niemiłościwie nam panującego gosudarstwa. Powtarzając – nieświadomie – manewr, który wykonali pomiędzy połową IX a połową X wieku baranowie, hrabiowie i książęta Francji (do połowy IX wieku były to funkcje urzędnicze, na które mianował i z których mógł odwołać władca – w ciągu stulecia stały się dziedzicznymi tytułami, dającymi prawo sprawowania „władzy publicznej“ na określonym terytorium). 

Jedno zresztą nie przeczy drugiemu – biedniejąc w skali bezwzględnej, będzie się biurokracja zamykać, otorbiać i dążyć do utrwalenia – może nawet dziedzicznego, co przecież w wielu zawodach widzimy – swojej kontroli nad określonymi „domenami“, na które dzieli się „władza publiczna“. 

Może się to skończyć jednym z dwóch „stanów stacjonarnych“: Tyranią Doskonałą w rodzaju tej, jaką sprawował Qin Shihuangdi, Stalin, Mao, Pol Pot czy kolejni Kimowie – albo rodzajem „neofeudalizmu“, lokującym się gdzieś pomiędzy modelem znanym z „breżniewowskich czasów zastoju“, a feudalizmem „klasycznym“, czyli właśnie – francuskim. 

Jeśli piszę o tym, co się stać MOŻE – to wcale nie znaczy, że sobie tego życzę. Owszem – zdecydowanie wolałbym nawet libertariańską utopię (lubo nie wierzę, że może to być „stan stacjonarny“ ludzkich atomów…)  od czegokolwiek o czym mowa powyżej. Cóż jednak z moich zachceń wnika, jeśli Tyrania Doskonała wydaje się o kilka rzędów wielkości bardziej prawdopodobnym stanem spraw w Polsce za lat 20 czy 30 – niż jakakolwiek „większa wolność“..?