Łamanie palców. Wspominając Jaruzelskiego

Wszystkim tym, którzy mówią o pozytywnej roli, jaką odegrał w polskiej historii Wojciech Jaruzelski dedykuję opowieść do Darku Bogdanie z 1984 – to fragment mojej książki „Twierdza. Solidarność Walcząca. Podziemna armia”.

 

„Kiedy siedemnastoletni Darek Bogdan wszedł do pokoju

przesłuchań na komendzie przy ulicy Grunwaldzkiej, przywitał

go cios pięścią w szczękę. Przeleciał przez stojące krzesło i po

chwili poczuł kilka mocnych kopniaków w plecy i żołądek. Zaczął

wymiotować. Dwóch milicjantów wybuchło śmiechem.

Chwycili go za ramiona, wytarli nim wymiociny i wrzucili jak

kłodę do łazienki. Uderzył twarzą o ścianę. Z nosa poleciała

krew. W łazience próbował się umyć. Miał nadzieję, że to takie

przywitanie. Ale to był tylko początek.

Był 27 września 1984 roku. Darek uczył się w szkole zawodowej,

chodził na demonstracje, drukował i kolportował podziemne pisma.

Zatrzymywano go już wcześniej. Przeszedł wtedy

„ścieżkę zdrowia”, został mocno pobity. Teraz namierzono go po

demonstracji, podczas której rzucił słoikiem z farbą w milicyjną

nyskę, aby odwrócić uwagę milicjantów od uciekających ludzi.

Udało mu się uciec, ale rozpoznali go i naszli następnego dnia

w domu.

Przesłuchanie na Grunwaldzkiej zaczęło się od ciosów

i wrzucenia do łazienki. Z łazienki wyciągnęli go kopniakami.

Potem seria pytań. Po każdym pytaniu – cios pięścią w twarz.

„To i tak ulgowo, chuju, bo dla małolatów!” – usłyszał. Miał już

wcześniej bardzo mocno zranioną nogę. Kiedy kazali mu wstać,

jeden z milicjantów kopnął go w skaleczone miejsce. „Boli!” –

krzyknął. „Pokaż gdzie, skurwysynu!”. Chłopak podwinął nogawkę

i pokazał zawinięty w bandaż fragment nogi. Po chwili

wylądował w tym miejscu precyzyjnie wymierzony cios gumową

pałką. Padł na podłogę. Milicjant lał go pałą, celując wciąż

w to samo miejsce. Potem klęknął kolanami na jego piersiach

i przytrzymał mu ręce. W tym czasie drugi milicjant mocnym

szarpnięciem zerwał bandaż i rozerwał ranę. Bol narastał.

Padały kolejne pytania. Gdy nie mógł odpowiadać albo odpowiadał

nie tak, jak chcieli, jeden z nich łapał go za włosy i uderzał

tyłem jego głowy o ścianę. Zalanemu krwią i przerażonemu

chłopakowi podetknęli do podpisania jakieś oświadczenie. „Nie

wiem, co to był za papier, ale podpisałem, nie mogłem wytrzymać

zadawanych mi ciosów” – relacjonował potem. Zaprowadzili

go do celi. „Nie martw się, kurwa, wrócisz tu, żeby zlizać tę

krew”.

Następnego dnia rano przesłuchiwał go prokurator Zbigniew

Tuczapski. Darek powiedział mu, że wczoraj był bity. Prokurator

odpowiedział, że widocznie za słabo, bo ciągle może siedzieć na

krześle. I sam kilka razy uderzył go w twarz. „Jakbym ja cię przesłuchiwał,

tobyś wyjechał nogami do przodu!”

Noga zaczęła gwałtownie puchnąć, więc zawieziono go na

pogotowie. Oprocz zmasakrowanej nogi miał uszkodzoną szczękę,

guzy na głowie, siniaki na rękach i nogach. Lekarz założył

mu opatrunki i zabrano go z powrotem. Eskortujący go milicjant

skuł mu ręce z tyłu i wepchnął do suki tak, że poleciał na podło213

gę. Kierowca gwałtownie ruszył i urządził sobie specyficzną zabawę.

Skręcał bardzo ostro tak, że ciało zmaltretowanego chłopaka

obijało się o drzwi i poręcze. Kierowca krzyczał, żeby mu nie

rozbił karoserii. Po powrocie do komendy dostał na powitanie

trzy ciosy pięścią. „Żebyś wiedział, gówniarzu, że wróciłeś na

komendę”.

Darek spędził w areszcie kilka tygodni. Co kilka dni był zabierany

na przesłuchania, podczas których był bity i kopany. Kiedy

któregoś razu jakiś funkcjonariusz zapytał, czy oddał już

wszystkie rzeczy, chłopak odpowiedział, że został mu tylko bandaż

na nodze. Wtedy milicjant zerwał go wraz ze strupem. „Zobacz

teraz, możesz się na tym powiesić” – krzyknął, rechocząc

i potrząsając bandażem. Potem złapał go za włosy i pchnął w kierunku

celi, dodając kilka kopniaków „na przyspieszenie”.

Pierwszego listopada, na zakończenie śledztwa, skatowali go

jeszcze raz. W specyficzny sposób „użalili” się nad nim, że nie

ma ojca: „To poznasz teraz, co to jest ręka ojcowska”. Skopali go

tak, że przez następne dwa tygodnie nie mógł nic jeść ani trzymać

w rękach. W ramach „zabawy” przytrzaskiwali mu palce

krawędzią szuflady, zamykając ją kopniakami. Miał zgruchotane

kości. Lekarz więzienny powiedział mu, że jedzenie mogą przeżuwać

za niego koledzy i karmić go łyżką – jego to nie obchodzi.

Po wyjściu z aresztu Darek miał zawroty głowy, tracił pamięć,

zaczął się jąkać, miał skurcze palców, nie mógł nic utrzymać

w rękach. Później przesiedział w więzieniu jeszcze piętnaście

miesięcy. Okazało się, że ma pękniętą czaszkę i trwałe zmiany

neurologiczne*.

Dariusz Bogdan opisał swój pobyt w więzieniu. List zawierający

szczegółową relację z katowania trafi ł do podziemnych gazet**.

Było o nim bardzo głośno i dla wielu młodych działaczy stał

się przestrogą, co może ich spotkać za działalność w podziemiu.

W latach 1984–1985 były poważne powody, by się bać.

Nie był to koniec jego dramatycznych przeżyć. Chłopak nie

zrezygnował z walki i na tyle, na ile pozwalały mu siły, dalej

działał w podziemiu. Cztery lata później SB znów go skatowało.

Funkcjonariusze wywieźli go za miasto i pobili. Później dali mu

żyletkę i kazali popełnić samobójstwo, a kiedy odmówił, dostał

do ręki łopatę i miał wykopać sobie grób. Na szczęście esbecy

„tylko” go postraszyli. Dariusz Bogdan nigdy już nie wrócił do

zdrowia, nie był w stanie normalnie funkcjonować, skończyć

szkoły, ani pracować”.