Cudzoziemcy w Warszawie 1945–1989

Jan Bodakowski

Cudzoziemcy w Warszawie 1945–1989

W serii „Warszawa nie?pokonana”, nakładem warszawskiego oddziału IPN, ukazała się zbiór artykułów „Cudzoziemcy w Warszawie 1945–1989. Studia i materiały”. Inspiracją do publikacji była konferencja naukowa jaka miała miejsce w warszawskim centrum edukacyjnym IPN w kwietniu 2012. Należy zaznaczyć że omawiana publikacja zawiera większą ilość artykułów niż te omawiane na konferencji.

Trzy pierwsze artykuły „Cudzoziemców w Warszawie” przybliżają czytelnikom zagadnienie bytności w stolicy zagranicznych studentów. Patryk Pleskot opisuje zagranicznych studentów w stalinowskiej Warszawie. Andrzej Krzywicki cudzoziemców i Polaków na V Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów o Pokój i Przyjaźń w Warszawa w 1955 roku. Przemysław Gasztold-Seń arabskich studentów w Warszawie po 1956 roku.

Druga część publikacji dotyczy obecności zagranicznych dyplomatów w stolicy. Bożena Szaynok przybliżyła czytelnikom kwestie ambasady Izraela w Warszawie jako obiektu zainteresowania komunistycznych służb specjalnych w latach 1948–1967. Patryk Pleskot schemat instytucjonalny inwigilacji zachodnich dyplomatów w Warszawie w latach 1956–1989. Dominik Pick losy zachodnioniemieckich korespondentów w Warszawie w latach 1956–1982. Przemysław Gasztold-Seń bytność międzynarodowych terrorystów w Warszawie w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych dwudziestego wieku.

Część trzecia książki warszawskiego oddziału IPN poświęcona jest zagranicznym robotnikom i uchodźcom. Konrad Rokicki opisał radzieckich robotników budujący Pałac Kultury i Nauki. Jan Olszak ucieczki z NRD przez Polskę w 1989 roku.

W części czwartej Grzegorz Berendt przybliżył czytelnikom stosunek Zarządu Głównego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce wobec cudzoziemców w latach 1950–1989. Błażej Popławski początek działalności Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Afrykańskiej w Warszawie.

W rozdziale piąty znalazł się artykuł Jerzego Kochanowskiego o cudzoziemskich mieszkańcach Warszawy w pierwszej dekadzie Polski ludowej. Roberta Spałka o Herman\ie Fieldu. Anny Nasiłowskiej o inwigilacji przez MSW obywatela Japonii Yoshiho Umeda.

Rozdział szósty poświęcony został wizerunkowi cudzoziemców w prasie PRL. Błażej Popławski opisał reportaże o Afryce Subsaharyjskiej w prasie PRL w latach 1945–1989. Łukasz Sołtysik problematykę Indian północnoamerykańskich w prasie PRL. Ewa Nowicka-Rusek postawy Polaków wobec cudzoziemców u schyłku PRL-u.

W ostatnim rozdziale Katarzyna Madoń-Mitzner zaprezentowała projekt nadawaczy dotyczący warszawskich biografie wielonarodowe. Patryk Pleskot kwestie lojalności cudzoziemców wobec Polaki. Publikacje zakończył: wykaz skrótów, bibliografia i indeks.

Z artykułu Grzegorza Berendta o relacjach Zarządu Głównego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce z międzynarodowymi działaczami żydowskimi można się dowiedzieć o bardzo częstych kontaktach społeczności żydowskiej na ziemiach polskich z Żydami z zachodu – warto pamiętać że takiego przywileju nie mieli Polacy w okupowanej przez komunistów Polsce. Żydzi z zachodu nie mieli żadnych problemów w poruszaniu się po komunistycznej „Polsce”, byli z serdecznością witani przez komunistyczne władze. Od 1946 do 1949 bez jakiegokolwiek problemu działały na ziemiach polskich ekspozytury amerykańskich organizacji żydowskich. Komuniści wspierali aktywne kontakty Żydów z całego świata, od USA, przez Palestynę, do ZSRR. Centralny Komitet Żydów w Polsce przystąpił do Światowego Kongresu Żydów. Po roku 1949 nastąpiło ograniczenie aktywności jawnych środowisk żydowskich. Nie mniej w 1949 powołano do życia TSKŻ i Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego. Do 1967 najważniejsi w tych organizacjach byli przedwojenni przedstawiciele żydokomuny. Po 1967 większą rolę zaczęli odgrywać kolaboranci z czasów sowieckiej okupacji podczas II wojny światowej. Od 1980 władze PRL ponownie zgodziły się na oficjalne finansowe wsparcie społeczności żydowskiej w PRL przez Żydów z zachodu. Zwiększyła się liczba Żydów z zachodu odwiedzających PRL, w tym turystów, naukowców, działaczy organizacji żydowskich. Władze PRL prowadziły nieformalne pertraktacje z Izraelem o ponownym nawiązaniu oficjalnych stosunków dyplomatycznych.

Jan Bodakowski