Czy Żeromski był patriotą?

Jan Bodakowski
Czy Żeromski był patriotą?

Dawno dawno temu prócz antypolskiej lewicy internacjonalistycznej (SDKPiL, KPP) w czasach zaborów i w przedwojennej Polsce była lewica patriotyczna, która nie dosyć, że była zainteresowana wprowadzeniem ochrony socjalnej dla klasy pracującej, to popierała istnie niepodległej i suwerennej Polski.

Dziś można odnieść wrażenie, że (nie licząc PiS) nie ma w Polsce lewicy patriotycznej. Środowiska mieniące się lewicą nie tylko nie cenią idei niepodległej i suwerennej Polski, ale i nie widzą potrzeby dbania o los klasy pracującej.

Czy można Stefana Żeromskiego uznać za przedstawiciela wymarłej lewicy patriotycznej? Pisarz urodził się w 1864, a zmarł w 1925 roku. Pochodził z pauperyzowanej szlachty. Jego ojciec wspierał powstańców styczniowych. Za młodu żył w biedzie i chorował. W policealnej szkole weterynarii związał się z socjalistami. Miał kontakty z masonerią i był wrogo nastawiony do Kościoła katolickiego. Wspierał armie polską podczas wojny z Rosją komunistyczną w 1920 roku, angażował się w przyłączanie ziem zachodnich do Polski. Jako pisarz odniósł ogromny sukces w międzywojennej Polsce.

Twórczości Stefana Żeromskiego poświęcona jest, 488 stronicowa, wydana nakładem Instytutu Pamięci Narodowej, praca „Dobosz. Stefan Żeromski na drogach niepodległości” autorstwa Wojciecha Gruchały.  

Według IPN „publikacja została oparta na bardzo ciekawym pomyśle interpretacyjnym, polegającym na wgłębieniu się w tekst Przedwiośnia, a zwłaszcza w treść jego ostatniej sceny. Wojciech Gruchała odczytuje ukryte tam treści i umiejscawia je w szeroko potraktowanym kontekście pozaliterackim. W ten sposób usiłuje dotrzeć do prawdy o pisarzu, by odpowiedzieć na pytanie: „Kim był Żeromski?”. Wskazuje tym samym na jego uniwersalność. Tym bowiem, co pisarz polski może odsłonić z pożytkiem czytelnikowi zachodniemu, będzie los człowieka bez reszty zanurzonego w procesie historii, usiłującego tę swą historyczność przezwyciężyć”.

SPIS TREŚCI
I Stefan Żeromski vs. „Żeromski”
II Żeromski w smudze cienia
III Adam – drugi ja
IV W poszukiwaniu duszy
V Idea jako czyn
VI Swój własny, niczyj, nasz
Aneks
Stefan Żeromski, Na probostwie w Wyszkowie
Stefan Żeromski, Przedmowa do książki Karoliny Firlej-Bielańskiej „Nullo i jego towarzysze”
Stefan Żeromski, W odpowiedzi Arcybaszewowi
Zdzisław Jerzy Adamczyk, Trzy ciągi dalsze „Przedwiośnia” (fragmenty)
Anna Bojarska, Żeromski w PRL (fragmenty)
Jacek Łukasiewicz, Dwie przestrogi: „Przedwiośnie” – „Popiół i diament” (fragmenty)
Leszek Szaruga, „Przedwiośnie”: państwo czy rewolucja? (fragmenty)
Włodzimierz Bolecki, Przedwiośnie oraz inne pory roku (fragmenty)
Łukasz Pawłowski, Czystość, brud i chaos rewolucji. O dwóch częściach „Przedwiośnia” (fragmenty)
Arkadiusz Morawiec, Baku. Uwagi na marginesie „Przedwiośnia” (i jego recepcji) (fragmenty)
Andrzej Mencwel, Plemienny regres (fragmenty)
Ewa Tierling-Śledź, O regionalistycznym czytaniu Żeromskiego (fragmenty)
Jarosław Ławski, Żeromski. Pisarz środkowoeuropejski (fragmenty)

Jan Bodakowski