Twórczość Józefa Piłsudskiego

Jan Bodakowski
Twórczość Józefa Piłsudskiego

Podobnie jak i inne narody Polacy stawiają pomniki osobom, które na to nie zasługują. Taką osobą jest niewątpliwie Józef Piłsudski. Postać barwna, nadająca się na, demoralizujący młodzież, serial rewizyjny.

Postać Piłsudskiego można rekonstruować, na podstawie tego, co pisał i tego, co wydawał. Temu zagadnieniu poświęcona jest, wydana przez Instyt Pamięci Narodowej, 600 stronicowa praca „Józef Piłsudski. Pisarz” autorstwa Agnieszki Kowalczyk. To kolejny tom serii wydawniczej Literatura i Pamięć.

Według prof. dr. hab. Macieja Urbanowskiego „na tle dotychczasowych badań książka Agnieszki Kowalczyk jest bez wątpienia najobszerniejszą i najbardziej pogłębioną próbą charakterystyki Piłsudskiego jako pisarza. Autorka sięgnęła do wielotomowej edycji jego Pism, obszernie wykorzystała literaturę przedmiotu, w tym liczne rozproszone teksty z lat międzywojennych. Swoją książkę podzieliła na pięć rozdziałów. Trzy pierwsze są poświęcone biografii Piłsudskiego, zwłaszcza w aspekcie dotyczącym szeroko rozumianej literatury i stosunku Piłsudskiego do słowa. Rozdziały czwarty i piąty zawierają prezentację wybranych tekstów Marszałka. W rozdziale czwartym jest to „twórczość legionowa”, a więc np. wspomnienia Moje pierwsze boje, szkice Czeremoszno i Ożarów. W kolejnym rozdziale, zatytułowanym W kręgu tradycji romantycznej, autorka charakteryzuje studium Psychologia więźnia, teksty poświęcone powstaniu styczniowemu, a wreszcie omawia wpływ Słowackiego na pisarstwo Piłsudskiego”.

Zdaniem dr. hab., prof. UWr Krzysztofa Polechońskiego „Piłsudski – od początku swojej działalności budzący kontrowersje – do dziś dzieli opinię publiczną na zagorzałych zwolenników i zapiekłych, nieprzejednanych przeciwników. Spory o jego dziejową rolę, znaczenie, zasługi (ale też błędy, porażki czy niewykorzystane szanse) nie gasną. W dużej liczbie opracowań jedynie z rzadka (i w zasadzie marginalnie) podejmuje się jako przedmiot zainteresowania dzieło pisarskie Naczelnika i pierwszego Marszałka odrodzonej Rzeczypospolitej. A niewątpliwie jest to dziedzina godna dokładniejszego zbadania. Mimo że pisarska spuścizna została zebrana już pod koniec okresu międzywojennego w monumentalnej dziesięciotomowej edycji Pism zbiorowych (po latach jeszcze uzupełnianej), prac poświęconych tej stronie aktywności Piłsudskiego jest niewiele”.

Spis treści:
I. Piłsudski. Słowo i czyn
II. Bojownik zakazanego słowa. O publicystyce Piłsudskiego
III. „Żyjemy tylko wówczas, gdy mamy bibułę”
IV. Twórczość legionowa Piłsudskiego
Psychologia wodza w Moich pierwszych bojach
Czeremoszno i Ożarów. Wojenne krajobrazy w duszy wodza
Legenda człowieka w szarym mundurze
Złota legenda Legionów
V. W kręgu tradycji romantycznej
Studium „człowieka więziennego”
„Wielkości, gdzież twoje imię?”. Rzecz o powstaniu styczniowym
„Jedna z harf szczerozłotych”. O Słowackim Piłsudskiego
VI. Słowo czynu testamentem. Zakończenie
Wybrane pozycje
Józef Piłsudski. Antologia
Niewola
W rocznicę
Jak stałem się socjalistą
Walka rewolucyjna w zaborze rosyjskim. Fakty i wrażenia z ostatnich lat dziesięciu. Część I. Bibuła
Trzecia linia graniczna
Tajne drukarnie
List do Feliksa Perla
22 stycznia 1863
Przemówienie do złączonych w Kompanię Kadrową Oddziałów Związków i Drużyn Strzeleckich 3 sierpnia
1914 r. w „Oleandrach” w Krakowie
Rozkaz o powstaniu Naczelnego Komitetu Narodowego i Legionów
Przemówienie na bankiecie w Wiedniu (21 grudnia 1914 r.)
Rozkaz z powodu boju pod Konarami
Rozkaz na pierwszą rocznicę wojny
Mowa na bankiecie w Krakowie (29 marca 1916 r.)
O armii narodowej
Moje pierwsze boje
Ulina Mała
Pierwszy rozkaz do Wojska Polskiego
Rozkaz noworoczny (31 grudnia 1919 r.)
Przemówienie w dniu pierwszego posiedzenia Kapituły
„Virtuti Militari” (22 stycznia 1920 r.)
Obrona Lwowa (7 sierpnia 1923 r.)
Rok 1920
Psychologia więźnia (Odczyt z 24 maja 1925 r.)
W złotej księdze Druskiennik (sierpień 1925 r.)
Przemówienie przy składaniu prochów Słowackiego do grobów wawelskich
Przemówienie na zjeździe legionistów w Wilnie (12 sierpnia 1928 r.)
List na zjazd legionistów w Warszawie (4 sierpnia 1933 r.)
Ostatnia wola Józefa Piłsudskiego

Jan Bodakowski