Wsparcie duchownych dla polskich patriotów w ostatnich dekadach komunistycznej okupacji

Jan Bodakowski
Wsparcie duchownych dla polskich patriotów w ostatnich dekadach komunistycznej okupacji

Choć jest TV Trwam czy Radio Maryja, czyli media katolickie wspierające polskich patriotów, to mam wrażenie, że dziś kapłani z reguły nie wspierają polskich patriotów. Nie to, że są wrodzy patriotyzmowi, jak towarzysz Franciszek, potępiając suwerenizm i popierający różne lewicowe oraz globalistyczne antynarodowe brednie. Pasterze po prostu sobie poszli i zostawili swoje owce na pastwę wilków.

Z perspektywy dzisiejszych czasów z sentymentem wspomina się podstawę księży katolickich w latach 70 i 80, kiedy pomimo zagrożenia ze strony komunistów (którego po transformacji przecież nie było) duchowni potrafili wspierać polskich patriotów.

O takiej postawie wsparcia dla polskich patriotów księży w ostatnich dwu dekadach PRL opowiadają artykuły naukowe zamieszczone na łamach wydanej przed kilku laty przez IPN 560 stronicowej pracy naukowej „Księża dla władzy groźni. Duchowni współpracujący z opozycją (1976–1989)”.

Jak można przeczytać na stronie IPN „sytuacja duchownych, których komunistyczne władze nazywały ,,księżmi negatywnymi” ze względu na ich współpracę z opozycją oraz otwarcie wyrażany sprzeciw wobec ówczesnych rządów, była skomplikowana. Wynikało to z faktu, że nie tylko dygnitarze partyjni negatywnie oceniali ich działalność, ale zdarzało się również, że czynili tak ich kościelni zwierzchnicy lub inni duchowni pracujący w tej samej diecezji. Władze PRL zaangażowanie opozycyjne duchowieństwa traktowały jako niezwykle groźny przejaw kooperacji między Kościołem a środowiskami „antysocjalistycznymi”. Z tego względu przy pomocy przede wszystkim aparatu represji prowadziły aktywne działania mające na celu zmuszenie osób konsekrowanych do zaniechania tego typu współpracy. Katalog represji był niezwykle szeroki, od inwigilacji i tzw. rozmów profilaktyczno-ostrzegawczych po zastraszanie i przemoc fizyczną uznawane za przestępstwa także w świetle PRL-owskiego prawa. Najbardziej znanym przykładem zbrodniczych działań aparatu bezpieczeństwa było oczywiście zamordowanie ks. Jerzego Popiełuszki”.

Publikacja „Księża dla władzy groźni. Duchowni współpracujący z opozycją (1976–1989)” „składa się z 23 artykułów, w których autorzy w różny sposób podchodzą do analizy współpracy duchowieństwa z opozycją w latach 1976–1989. Opracowanie ma charakter zbioru studiów i nie aspiruje do wyczerpania podejmowanej problematyki. Część z nich to próby całościowego spojrzenia na aktywność danego kapłana, wybiegające poza cezurę lat wskazanych w tytule opracowania. Wynika to zwykle z ciągłości jego działalności, która oceniana była przez komunistyczne władze jako wroga, np. przy walce o nowe świątynie, wygłaszaniu antykomunistycznych kazań czy wsparciu dla środowisk podejmujących opór wobec polityki PZPR, a niemających charakteru zorganizowanego”.

Spis treści

Wstęp ◆ Rafał Łatka

Biskupi wobec współpracy duchowieństwa z opozycją
Rafał Łatka ◆ Episkopat Polski wobec współpracy duchowieństwa z opozycją solidarnościową 1980–1989 na tle relacji państwo–Kościół
Sabina Bober ◆ Biskup Ignacy Tokarczuk a opozycja – zarys zagadnienia
Paweł Skibiński ◆ Kardynał Karol Wojtyła a opozycja polityczna (1976–1978)
Milena Kindziuk ◆ Współpraca ks Jerzego Popiełuszki z opozycją w oczach prymasa Józefa Glempa Przyczyny konfliktu

Portrety zbiorowe
Ks. Dominik Zamiatała ◆ Współpraca zakonników z opozycją 1976–1989
Zbigniew Bereszyński ◆ Byli z nami w najtrudniejszym czasie. Kapłani i środowiska związkowo-opozycyjne w województwie opolskim w latach 1980–1989
Daniel Gucewicz ◆ W cieniu Komitetu Wojewódzkiego. „Wroga” działalność księży pallotynów z kościoła św Elżbiety w Gdańsku przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku
Zbigniew Stanuch ◆ Sanktuarium Najświętszego Serca Pana Jezusa w Szczecinie jako miejsce eucharystycznych spotkań duchowieństwa i środowisk opozycyjnych w latach osiemdziesiątych XX wieku
Michał Siedziako ◆ Parafia pw św Andrzeja Boboli w Szczecinie – oaza opozycji antykomunistycznej w czasach PRL

Duszpasterstwa
Mateusz Szłapka ◆ Działalność ośrodka duszpasterstwa akademickiego oo dominikanów w Poznaniu w latach 1976–1989
Leszek Zygner ◆ Ojcowie Honoriusz Kowalczyk i Tomasz Alexiewicz – duszpasterze młodzieży akademickiej i kapelani poznańskiej opozycji
Bogusław Wójcik ◆ Główne ośrodki Duszpasterstwa Rolników oraz ich animatorzy w diecezji przemyskiej w latach 1982–1989

Sylwetki
Marek Kozłowski ◆ Ksiądz Stefan Dzierżek TJ (1913–2005) – przyjaciel Solidarności kaliskiej
Elżbieta Wojcieszyk ◆ Czesław Białek TJ – duchowny niezłomny
Marcin Tunak ◆ Ksiądz Antoni Łassa – kapelan Solidarności konińskiej
Bogusław Tracz ◆ Niepokorny redemptorysta Ojciec Jan Siemiński CSsR
Tomasz Chojnacki ◆ Walka organów państwa z „reakcyjną” działalnością ks Romana Kotlarza
Krzysztof Osiński ◆ Ksiądz Józef Kutermak – kapelan bydgoskiej Solidarności
Ewa Rzeczkowska ◆ Władze administracyjne i wyznaniowe w Stalowej Woli i Tarnobrzegu wobec ks Edwarda Frankowskiego w latach 1967–1989
Rafał Reczek ◆ Ksiądz Eugeniusz Jankiewicz – przykład kapłana niepokornego
Łucja Marek ◆ Ksiądz Kazimierz Jancarz – mistrzejowicki „znak sprzeciwu, wolności, schronienia i umocnienia”
Krzysztof Sychowicz ◆ Ksiądz Jerzy Zawadzki – kapłan suwalskiej Solidarności
Ks. Stanisław Nabywaniec, ks. Jan Rogula ◆ Wyświęcony dla Boga i podkarpackiej Solidarności – ks Eugeniusz Dryniak

Jan Bodakowski