Kardynał Hlond a polska emigracja we Francji

Jan Bodakowski
Kardynał Hlond a polska emigracja we Francji

Nakładem zlikwidowanego, za polski patriotyzm,  przez nowy reżim Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej ukazała się praca „W obronie duszy polskiej. Kardynał August Hlond jako opiekun duchowy emigracji polskiej w źródłach Polskiej Misji Katolickiej we Francji 1927–1948”.

Jak informuje IDMN „jest to pierwsze krytyczne wydanie zbioru źródeł, którego podstawę stanowią dokumenty pochodzące z unikatowego archiwum polonijnego Polskiej Misji Katolickiej we Francji. Składające się na książkę akta pozostają zasadniczo niezauważone w kwerendach badaczy, zajmujących się historią polskiej emigracji we Francji, dziejami Kościoła katolickiego oraz stosunków polsko-francuskich w XX wieku. Jest to zatem materiał, który nie został dotychczas dostatecznie przeanalizowany, a z pewnością może wiele wnieść do stanu wiedzy historyków na temat emigracji polskiej w XX wieku”.

Wydana przez IDMN „książka składa się z dwóch zasadniczych części – studium wprowadzającego, w tym charakterystyki źródeł oraz z części źródłowej w opracowaniu edytorskim i opatrzonej aparatem krytycznym. Prezentowane archiwalia to przede wszystkim materiał epistolarny – ogółem ponad 450 dokumentów wytworzonych w latach 1927–1948”.

Dla zainteresowanych historią Polski ważne jest to, że „podstawowe obszary tematyczne publikacji wyznaczały następujące problemy: polityka francuska wobec imigrantów oraz jej implikacje dla duszpasterstwa emigracyjnego, wielopłaszyznowe zmiany wywołane wojną i sytuacją polityczną, stosunki polsko-francuskie, zmiany organizacyjno-strukturalne duszpasterstwa emigracyjnego we Francji, ruch kadrowy duchownych, rozwój sieci placówek duszpasterskich, relacje między duchowieństwem polskim i francuskim wszystkich szczebli, życie religijne polskiej emigracji, działalność stowarzyszeń i organizacji polskich o charakterze społecznym, oświatowym i kombatanckim, relacje z Ambasadą RP w Paryżu, a następnie konfrontacja z powojenną rzeczywistością i konflikty z przedstawicielami Polski Ludowej”.

Autorem wstępu do pracy, poświęconego postaci kardynała Hlonda, jest ks. dr. Robert Czarnowski. Opracowaniem i redakcją naukową archiwaliów zamieszczonych na kartach pracy zajęła się dr Monika Wiśniewska

Ważny dla publikacji kardynał August Hlond zmarł 22 października 1948 w Warszawie. Jego tata był dróżnikiem kolejowym, trzech braci też zostało księżmi. W 1896 złożył śluby zakonne u Salezjanów. Studia w Rzymie na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim zakończył w 1900 roku doktoratem z filozofii i teologii. W 1905 otrzymał święcenia kapłańskie.

Nauczał i kierował w domach zakonnych w Oświęcimiu, Krakowie, Przemyślu i Lwowie. Był prowincjałem Salezjanów w Niemczech i Austrii Węgrzech. W 1922 został administratorem apostolskim w Katowicach, z czasem biskupem tej diecezji, prymasem Polski i kardynałem. Założył Akcje Katolicką i Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej. Zwalczał masonerie i laicyzacje życia społecznego. Od 1939 na emigracji. Od 1944 był internowany przez Niemców. W 1945 powrócił do Polski.

Dziś oskarżany jest przez środowiska antypolskie o antysemityzm. Przyczyną jest to, że w liście pasterskim z 1936 wskazał, że zbyt wielu Żydów: propagowało komunizm, pornografie, demoralizacje wśród młodzieży, dopuszczało się oszustw, lichwiarskiego wyzysku, handlu kobietami zmuszanymi do prostytucji, było w awangardzie bezbożnictwa, bolszewizmu i akcji wywrotowej, toczyło wojnę z Kościołem katolickim. Kardynał postulował by trzymać się z dala od żydowskiej antychrześcijańskiej antykultury. Dla antypolskich krytyków kardynała nie ma znaczenia, że hierarcha w swoim liście potępiał wszelką antyżydowską przemoc i wzywał by Żydów traktować jak bliźnich i sąsiadów.

Kardynał Hlond jest oskarżany o antysemityzm również dlatego, że sprzeciwiał się komunistycznym kłamstwom o polskiej odpowiedzialności za pogrom kielecki (dokonany przez komunistycznych okupantów podległych Rosji). W swoim liście pasterskim po komunistycznym pogromie kieleckim kardynał podkreślał, że Polacy ratowali Żydów z narażeniem życia, oraz stwierdził, że relacje Żydów z Polakami psuje żydokomuna.

Po transformacji ustrojowej, w latach 90 XX wieku, przeciwko beatyfikacji prześladowanego przez nazistowskich Niemców kardynała byli niemieccy imperialiści z Związku Wypędzonych i episkopatu Niemiec.  

Jan Bodakowski