Ordynacja wyborcza - proporcjonalna czy większościowa ?

Od wielu już dziesiątek lat trwają rozważania nad ordynacją wyborczą. Obecnie obowiązuje wykładnia, że "proporcjonalność" wskazuje na pełną reprezentację społeczeństwa. Przyjęto uważać, że w 460-osobowym składzie Sejmu liczba kobiet i mężczyzn powinna odzwierciedlać proporcję kobiet i mężczyzn w społeczeństwie. Myśląc w ten sposób, w sejmie powinna znajdować się taka liczba posłów, która odpowiada w społeczeństwie proporcjonalnie liczbie osób z wykształceniem wyższym i bez takiego wykształcenia. Można domniemywać, że w sejmie powinny być zachowane proporcje przedstawicieli pracujących w różnych branżach, liczba osób odpowiadająca proporcji osób zawodowo czynnych oraz emerytów... l nic dziwnego, że tak rozumiana "proporcjonalność" została przekształcona w sposób przydzielenia mandatów w sejmie w proporcji, jak bardzo liczebna jest popularność danej partii politycznej w społeczeństwie.

Doświadczenie społeczeństwa jest jednoznaczne - w praktyce nie ma żadnej proporcji w poglądach politycznych chociażby z jednego powodu. O ile w partiach politycznych zrzeszonych jest może 10% społeczeństwa w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym, to aż prosi się zapytać - kto reprezentuje tę część społeczeństwa, która nie jest zrzeszona w jakichkolwiek partiach politycznych ?

TU za przykład podam Stowarzyszenie Kukiz15 - które w kampanii wyborczej zgłosiło znaczną liczbę kandydatów i równocześnie formalnie nie było partią polityczną.

I w tym miejscu dochodzimy do zupełnie innej relacji - do ordynacji wyborczej "większościowej". W tym przypadku odchodzi się od podziału na partie polityczne i ogranicza do administracyjnego podziału obszaru państwa na okręgi wyborcze. Ponieważ w Sejmie uczestniczy 460 posłów, obszar państwa składa się dokładnie z 460 posłów. Dzięki temu każdy okręg wyborczy (mniej więcej wielkości powiatu - ok. 70-90 tys. mieszkańców/wyborców) ma swojego przedstawiciela w sejmie.

Póki co, nie wypracowano sposobu wyłaniania kandydatów do sejmu. O ile w ordynacji wyborczej komitet wyborczy reprezentuje partię polityczną - a kandydatów na listy wyborcze zatwierdza przewodniczący partii politycznej.

Inaczej jest w ordynacji większościowej (znanej też jako Jednomandatowe Okręgi Wyborcze - JOW). Tu przewiduje się, że osoba zainteresowana służbą publiczną samodzielnie zgłasza swoją kandydaturę do Państwowej Komisji Wyborczej. Mandat uzyskuje ten kandydat, który uzyska w wyborach największą liczbę głosów poparcia.

Inaczej jest w ordynacji "proporcjonalnej" - dotychczas obowiązującej. Tu kandydatów zgłasza partia polityczna poprzez swój komitet wyborczy. Notowania partii politycznej są sumą poparcia kandydatów w poszczególnych okręgach wyborczych a mandat otrzymuje ten kandydat, który jest wyżej notowany, niż kandydat z dalszych miejsc kompleksowej listy partyjnej.

Jeżeli chodzi o przynależność polityczną - w ordynacji proporcjonalnej warunkiem uczestniczenia w wyborach jest zgłoszenie kandydata za pośrednictwem listy kandydatów danej partii.

W przypadku ordynacji większościowej przynależność polityczna kandydata nie jest wymagana. Ale sam kandydat może spotkać się w opiniach wygłaszanych w mediach z polityczną akceptacją partii politycznej jak i z barakiem akceptacji środowisk "politycznych". Niemniej partia polityczna nie może uniemożliwić kandydatowi udziału w wyborach...

Doskonale ujęty jest ten problem w wypowiedzi Jarosława Kaczyńskiego z 1991 roku, gdy mówi on o organizacji wyborów do sejmu. Mimo, że jest to rozmowa zarejestrowana już ponad trzydzieści lat temu - w zasadzie nie straciła nic ze swojej aktualności. Ba, dzięki temu wywiadowi sprzed lat możemy zweryfikować znaczenie wypowiedzi osób, które w tym spotkaniu uczestniczyły a doświadczenie pozwoli nam na dokonanie właściwej oceny koncepcji państwa.

Jaką ordynację wyborczą wybrać dzisiaj ?

Na tak postawione pytanie można powiedzieć wprost: należy bardzo starannie zastanowić się nad kandydaturami zaproponowanymi do pracy w sejmie i pamiętać - która partia polityczna je zgłasza. Dotychczasowa praktyka jest jednoznaczna -

poseł jest zobowiązany do realizacji polityki organu, który zgłosił jego kandydaturę do pracy w sejmie.