Książka Maxa Hastingsa przynosi wiele nieznanych dotąd faktów dotyczących wiedzy wywiadu ZSRR na temat przygotowań Niemiec do agresji na ZSRR . Jednocześnie autor książki wykazuje - jak i większość historyków zachodnich - ogromną naiwność w ocenie postępowania Stalina ; jego opinie są z reguły naiwne i błędne.
I tak fakt , że Stalin nie przyjął do wiadomości ostrzeżeń własnego wywiadu czy płynących od Churchilla autor kwituje tak:
"Chodziło po prostu o historyczny błąd w ocenie ze strony głowy państwa."
- W rzeczywistości Stalin planował własny atak na Zachód , uważał się za geniusza wojny i nie mógł, dopuścić myśli, że Hitler zdecyduje się na atak i zniweczy jego plan. Czy taki atak byłby skuteczny - to zupełnie inna kwestia; Stalin był przekonany, że Armia Czerwona jest wystarczająca silna -miała przecież np. ciężkie czołgi KW , nowe średnie czołgi T-34 silniej opancerzone i silniej uzbrojone niż niemieckie- i miała ich więcej.
Stalin zamiast tego odmówił postawienia Armii Czerwonej w stan gotowości, zakazał obsadzania wojskiem przedpola, zakazał robienie zwiadu lotniczego, zakazał wydawania amunicji oddziałom w pobliżu granicy etc.
To on jest autorem słynnego komunikatu agencji TASS z 13 czerwca:
"TASS oświadcza, że:
(...)
3. ZSRR - jak wynika to z jego polityki pokojowej - przestrzegał i zamierza przestrzegać warunków paktu radziecko-niemieckiego o nieagresji, wobec tego pogłoski o tym, że ZSRR przygotowuje się do wojny z Niemcami, są kłamliwe i prowokacyjne;
4. przeprowadzane obecnie letnie ćwiczenia rezerwistów Armii Czerwonej i przewidziane manewry mają na celu wyłącznie szkolenie rezerwistów oraz sprawdzenie pracy aparatu kolejowego, przeprowadzane jak wiadomo co roku, wobec tego ; przedstawianie tych przedsięwzięć Armii Czerwonej jako wrogich Niemcom jest niedorzecznością,".
W rzeczywistości od końca maja 1941 Stalin przerzucał ogromne siły w kierunku granicy z Niemcami nie w celach ćwiczeń- ale do rozpoczęcia ogromnej ofensywy; dla maskowania przygotowań większość oddziałów piechoty maszerowała nocą a w dzień odpoczywała w lasach.
Jeden z rozdział książki Hastingsa jest akurat trafnie zatytułowany:
GŁUCHY CZŁOWIEK NA KREMLU
Stalin wszystkie doniesienia wywiadu mówiące o przygotowaniach Niemiec do agresji na ZSRR określał: "Dezinformacja."
Do tego stopnia głuchy ..... Beria ,służalczo uprzedzając życzenia Chozjaina ( Stalina) rozkazał , żeby 40 oficerów NKWD, którzy przekazywali ostrzeżenia przed wojną ,zostało "wdeptanych w kurz obozu pracy"; a 21 czerwca napisał do Stalina"Ponownie nalegam na odwołanie i ukaranie naszego ambasadora w Berlinie, Diekanozowa, który wciąż bombarduje mnie "raportami"o rzekomych przygotowaniach Hitlera do ataku na ZSRR. Zameldował , że ten atak zacznie się jutro.
Ale ja i moi ludzie ,Józefie Wisanoriowiczu, mocno utrwaliliśmy sobie w pamięci waszą mądrą konkluzję:
Hitler nie zaatakuje nas w 1941 roku."
Gdyby ZSRR szykował się do obrony- jak głosi wersja sowiecka,powielana później przez zachodnich historiografów -
gdyby układ - mylnie nazywany układem Ribbentrop-Mołotow-jakby ci obaj panowie mieli cokolwiek do decydowania...
- miał być ze strony ZSRR działaniem w celu odwleczenia nieuchronnego starcia z Hitlerem , starcia w którym agresorem miał być Hitler a stroną broniąca się ZSRR - to sowieci mieli aż nadto czasu by przygotować skuteczna obronę.
Gdyby ZSRR w 1941roku rzeczywiście szykował się do obrony to nie skoncentrował by największych sił pancernych na tzw. występie białostockim: czego tam miały bronic ?- drewnianych domów w Białymstoku ?
Dodatkowo jak to dokładnie opisał Mark Sołonin występ białostocki stanowił dla obrońców worek-pułapkę: dla odwrotu była tylko praktycznie jedna droga( faktycznie na tej drodze Luftwaffe miało żniwo i zniszczyło masę odchodzących wojsk RKKA); natomiast w kierunku zachodnim z występu białostockiego otwierało się szereg możliwości manewru -w tym na Warszawę.

6 korpus zmechanizowany :W czerwca 1941 służbę w korpusie pełniło 32 527 żołnierzy i oficerów. Na dzień 22 czerwca 1941 na wyposażeniu korpusu było:
1 021 czołgów: 238 T-34, 114 KW-1/KW-2, 416 BT, 143 T-26, 110 T-37/T-38, 26 T-28,
229 samochodów pancernych : 127 BA-10, 102 BA-27 , 4 779 samochodów, 1 042 motocykle, 294 ciągniki.
ogółem 10 Armia liczyła prawie 200tys. żołnierzy i miała także kilka tysięcy dział i moździerzy.
Sens skoncentrowania tych sił właśnie tam mógł być tylko jeden:

Radzieckie plany przewidywały przeprowadzenie ofensywy z występu białostockiego
w ogólnym kierunku na Warszawę. Dlatego zgromadzono tam najsilniejszy 6. korpus
zmechanizowany generała-majora Michaiła Chackilewicza. Było to ponad 1000
czołgów, z tego prawie 400 nowych KW i T34. Była to ogromna siła ofensywna, ale
pod warunkiem , że inicjatywa strategiczna była w ręku Rosjan.
O wiele bardziej logicznie byłoby np. rozmieścić najsilniejszą armię gdzieś na linii na Smoleńsk (dalej na Moskwę )jako najbardziej prawdopodobnego kierunku uderzenia np, w rejonie mińskiego rejonu umocnionego.

Oficjalna propaganda sowiecka głosi jakoby linia Mołotowa ( na nowej granicy z Niemcami) budowana była w celu obrony przed agresją Niemiec; tylko że po upadku Francji w 1940 roku było oczywiste, że budowa linii nie ma szans na ukończenie w roku 1941. Logiczne byłoby - w przypadku szykowania się do obrony - zarzucenie budowy tej linii i skupienie sił na wzmocnieniu - i tak potężnej już linii Stalina. Wtedy teren miedzy nową granicą a linia Stalina służył by do spowalniania marszu Wermachtu rozpoznania jego kierunku uderzenia, dał by czas na stosowne przemieszczenie sił.

Sowieckie ambasady i placówki wywiadowcze stosowały się do rozkazów Mołotowa i Berii, żeby nie informować o niczym ,co sugerowałoby , że wojna jest nieunikniona.
Wiezień NKWD przetrzymywany na celi na Łubiance,Aleksander Nielidow, były carski oficer ,potem agent Wermachtu w Warszawie zapędzony do pracy przy sporządzaniu relacji z niemieckich gier wojennych powiedział, że wg planów niemieckich Mińsk padnie piątego dnia..
..Przesłuchująca go Rybkina buchnęła śmiechem -Jak to piątego dnia ?
Hastings - o dziwo - stara się usprawiedliwiać decyzje Stalina , że nie postawił Armii Czerwonej w stan gotowości pomimo tylu informacji, ostrzeżeń....
np.
Stalinowi bez wątpienia dostarczono przytłaczające dowody na przygotowania wojenne prowadzone przez Niemców na sowieckiej granicy. Ogromny błąd był następstwem jego oceny znaczenia tych dowodów. Potomność drwi ze Stalina ,bo odrzucił oczywistą prawdę , ale tylko on postanowił podzielić strategiczny pogląd wyznawany do ostatnich dni przed operacją "Barbarossa" przez Brytyjczyków...
...Tak więc przewrotnie przesadny szacunek dla służb specjalnych Wielkiej Brytanii i przebiegłości jej dyplomacji skłoniły Stalina do zaakceptowania opinii władz brytyjskich dotyczących zamiarów Hitlera wobec Rosji.
.
Przykłady doniesień szpiegów wywiadu ZSRR:
7 lutego 1941 III Zarząd NKWD zacytował swoje źródło z Ankary o kryptonimie "Teffi" omawiające 'pogłoski o możliwej niemieckiej ofensywie przeciwko ZSRR."
8 maja 1941 "Zachar" zameldował:"Pogłoski o ataku Niemiec na ZSRR stale się nasilają."
Innym ważnym niemieckim źródłem NKWD byłkapitan Walter Stennes , dawniej entuzjastyczny żołnierz nazistowskiej jednostki specjalnej i przyjaciel Hitlera...nagle zmienił zdanie i stał się zagorzałym wrogiem reżimu. Po krótkim pobycie w więzieniu wyjechał do Chin , gdzie został doradcą Czang Kaj-szeka do spraw lotnictwa i gdzie zwerbowali go Rosjanie . 9 czerwca 1941 roku , po rozmowie z wysokiej rangi gościem z Wermachtu poinformował Zarubina ,że inwazję zaplanowano na maj , następnie przełożono i teraz trzymiesięczna kampania ma się rozpocząć 20 czerwca.
"11 czerwca 1941 Schulze-Boyen napisał do swoich szefów z NKWD ,ostrzegając Rosjan, żeby "przygotowali się na atak z zaskoczenia..."
Stalin wiedział że latem 1941 ,na początku lata dojdzie do starcia ZSRR i Niemiec.. bo sam plan tego starcia przygotowywał w sekrecie by wyprowadzić Hitlera w pole.
Hastings przytacza ( mimowolnie) dowód, że tak było:
Na kilka dni przed wybuchem wojny Foote raz jeszcze wsiadł do pociągu jadącego do Niemiec , ale nagle zobaczył , że jego zwierzchniczka przeciska się przez tłum wzdłuż wagonu, żeby do niego dotrzeć,tuż przed planowanym odjazdem .Kazała mu natychmiast wysiąść.
Z Moskwy nadeszły nowe rozkazy: wojna była nieuchronna i musiał zostać w Szwajcarii.
Literatura:
Max Hastings "Tajna wojna 1939-1945"
Pogrom Pancerny 1941 Vladimir Vasil'evič Bešanov
http://www.worldatwarmagazine.com/waw/wp-content/uploads/2012/03/WaW_23-article.pdf
Od ponad 15 lat studiuję historie udziału stalinowskiego ZSRR w II wojnie; korzystam ze źródeł w języku rosyjskim i angielskim.
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Kultura